The object of research, development or design (in Russian) : Телепараллельная гравитация.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Телепараллель гравитация.

Aim of work (in Russian) : Поскольку наблюдательные противоречия общей теории относительности и модели ΛCDM касаются преимущественно космологии, целью нашего проекта является изучение космологической феноменологии телепараллельной гравитации.

Aim of work (in Kazakh) : Жалпы салыстырмалық теориясы мен ΛCDM моделінің бақылау қарама-қайшылықтары негізінен космологияға қатысты болғандықтан, телепараллельді гравитацияның космологиялық феноменологиясын зерттеу біздің жобамыздың мақсаты болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Мы используем параметризованный постфридмановский формализм (ППФ), который систематически учитывает ограниченное число способов модификации уравнений поля Эйнштейна на линеаризованном уровне. Это означает, что он инкапсулирует очень широкий спектр теорий без использования приближений или численных решений. Ключевой особенностью данной параметризации является то, что она сохраняет прямое соответствие между параметрами формализма и «известных» теорий. В нашей работе мы будем ссылаться на «известную» теорию как на установленную модель, для которой уравнения поля могут быть записаны аналитически. Обычно они выводятся непосредственно из ковариантного действия.

Методы исследования (на казахском) : Біз постфридмандық параметрленген формализмді (PPF) қолданамыз, ол сызықтық деңгейде Эйнштейн өрісінің теңдеулерін өзгертудің шектеулі тәсілдерін жүйелі түрде ескереді. Бұл жуықтауларды немесе сандық шешімдерді қолданбай-ақ теориялардың өте кең ауқымын қамтитынын білдіреді. Бұл параметрлеудің негізгі ерекшелігі формализм мен «белгілі» теориялардың параметрлері арасындағы тікелей сәйкестікті сақтауында. Біз өз жұмысымызда өріс теңдеулерін аналитикалық түрде жазуға болатын қалыптасқан модель ретінде «белгілі» теорияға сілтеме жасаймыз. Олар әдетте тікелей коварианттық әрекеттен алынады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Собрана информация о космологических возмущениях в телепараллельной гравитации. Изучено общее пертурбативное расширение динамики теорий телепараллельной гравитации вокруг космологически симметричного фона. В рамках данного проекта мы представляем новый формализм, называемый «параметризованный постфридмановский формализм» (ППФ), который систематически учитывает ограниченное число способов модификации уравнений поля Эйнштейна на линеаризованном уровне. Это означает, что он инкапсулирует очень широкий спектр теорий без использования приближений или численных решений. ППФ можно использовать для исследовании в неизвестных областях теоретического пространства в дополнение к проверке известных теорий. В частности, мы рассмотрели новую общую теорию относительности, которая объясняет гравитацию через тензор кручения. В данной теории различные ветви уравнения поля дают качественно различную космологическую динамику. Мы применили ППФ формализм для нахождения постфридмановских параметров. Сравнивая уравнения поля, преобразованные через конформный параметр Хаббла, c модифицироваными уравнениями Фридмана и Райчаудхури мы получили эффективную плотность энергии и давление материи. Далее используя калибровочно-инвариантные комбинации метрического возмущения получили компоненты возмущений тензора Эйнштейна для данной теории. Полученные нами результаты помогут найти далее параметры постфридмановского формализма.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Телепараллельді гравитациядағы космологиялық ауытқулар туралы мәліметтер жинақталды. Космологиялық симметриялы фон төңірегінде телепараллельдік гравитация теорияларының динамикасының жалпы пертурбативті кеңеюі зерттелді. Осы жобаның аясында біз Эйнштейн өріс теңдеулерін сызықтық деңгейде өзгерту тәсілдерінің шектеулі санын жүйелі түрде ескеретін «параметрленген постфридман формализмі» (ППФ) деп аталатын жаңа формализмді ұсынамыз. Бұл жуықтауларды немесе сандық шешімдерді қолданбай-ақ, теориялардың өте кең ауқымын қамтитынын білдіреді. ППФ белгілі теорияларды сынаудан басқа, теориялық кеңістіктің белгісіз аймақтарын зерттеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Біз гравитацияны параллель векторлық өрістерден құралған бұралу тензоры тұрғысынан түсіндіретін жаңа жалпы салыстырмалылық теориясын қарастырдық. Бұл теорияда өріс теңдеуінің әртүрлі тармақтары сапалы түрде әртүрлі космологиялық динамика береді. Параметрлерді табу үшін біз ППФ формализмді қолдандық. Хаббл конформды параметрі арқылы түрлендірілген өріс теңдеулерін модификацияланған Фридман және Райчаудхури теңдеулерімен салыстыра отырып, біз тиімді энергия тығыздығы мен зат қысымын алдық. Әрі қарай, метрикалық ауытқудың калибрлі-инварианттық комбинацияларын пайдалана отырып, біз осы теория үшін Эйнштейн тензорының ауытқуларының құрамдастарын алдық. Біз алған нәтижелер постфридмандық формализмнің параметрлерін одан әрі табуға көмектеседі.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основными исполнителями данного проекта являются молодые ученные, активно занимающиеся научной деятельностью. Финансирование данного проекта позволит сформировать научную группу работающих как в республике, так и за рубежом. Полученные результаты позволят подготовить высококачественных специалистов по физике и астрономии.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бұл жобаның негізгі орындаушылары – ғылыми қызметке белсене араласатын жас ғалымдар. Бұл жобаны қаржыландыру республикада да, шетелде де жұмыс істейтін ғылыми топ құруға мүмкіндік береді. Алынған нәтижелер физика және астрономия бойынша жоғары сапалы мамандарды дайындауға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Данный проект имеет фундаментальный характер, полученные нами результаты будут полезны для дальнейшего развития теории гравитации и космологии в стране и за рубежом.

Efficiency (in Kazakh) : Бұл жоба іргелі сипатқа ие, біз алған нәтижелер елімізде және шетелде гравитация және космология теориясын одан әрі дамытуға пайдалы болады.

Field of application (in Russian) : Фундаментальные исследования в области физики и астрономии.

Field of application (in Kazakh) : Физика және астрономиядағы іргелі зерттеулер.