The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследований являются грозы и геофизические параметры под воздействием грозовой активности, геоэффективные события на Солнце.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Найзағайлар және найзағай белсенділігі әсеріндегі геофизикалық параметрлер, Күн геоэффективті оқиғалар.

Aim of work (in Russian) : Развитие и модернизация экспериментальной базы мониторинга космо- и геофизических полей, выявление причинно-следственных связей в системе «атмосфера-ионосфера» под воздействием грозовой активности, создание информационной системы сбора, обработки и анализа данных с высоким быстродействием, интерактивным доступом пользователей к результатам измерений.

Aim of work (in Kazakh) : Ғарыштық және геофизикалық өрістерді бақылаудың тәжірибелік базасын дамыту және жаңғырту, найзағай белсенділігінің әсерінен «атмосфера-ионосфера» жүйесіндегі себеп-салдарлық байланыстарды анықтау, жоғары жылдамдықпен деректерді жинау, өңдеу және талдау үшін ақпараттық жүйені құру, пайдаланушының өлшеу нәтижелеріне интерактивті қол жеткізуі.

Методы исследования (на русском) : Мониторинг и анализ гео- и космофизических параметров, регистрируемых в периоды грозовой активности и накануне.

Методы исследования (на казахском) : Найзағай белсенділігі кезеңінде және бір күн бұрын тіркелген гео- және космофизикалық параметрлерді бақылау және талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены особенности вариаций критических частот слоя F ионосферы во время грозовой активности в условиях спокойного геомагнитного поля. Создана установка мониторинга атмосферной проводимости на высокогорной станции космических лучей. Получены результаты тестирования информационной системы по воспроизведению характерных особенностей в вариациях полного электронного содержания (ПЭС) для различных условий. Установлена модификация суточного хода полного электронного содержания во время гроз: появление синусоидально-волновых возмущений, повышение значений fmin. Интенсификация спорадического слоя Е указывает на повышение уровня электронной концентрации на высотах 100-120 км. Разработана и изготовлена система регистрации и сбора данных атмосферной проводимости и метеопараметров. Создается автономная система по обработке данных с возможностью просмотра их в реальном времени с графическим отображением. Проведено тестирование системы по расчёту полного электронного содержания, ПЭС, в различных гелиофизических условиях: проверка точности расчёта абсолютных значений ПЭС и характеристик перемещающихся ионосферных возмущений; проверка быстродействия системы расчёта ПЭС для выявления частей системы, требующих оптимизации и выявления ошибок в работе системы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тыныш геомагниттік өріс жағдайында найзағай белсенділігі кезінде ионосфераның F қабатының критикалық жиіліктерінің өзгеру ерекшеліктері алынды. Биік таулы ғарыштық сәулелік станцияда атмосфералық өткізгіштікке бақылау орнату қондырғысы жасалды. Әртүрлі шарттар үшін толық электрондық мазмұнның (ТЭМ) вариацияларында сипаттамалық белгілерді жаңғырту үшін ақпараттық жүйені сынау нәтижелері алынды. Найзағай кезіндегі жалпы электрон мөлшерінің тәуліктік өзгеруінің модификациясы белгіленді: синусоидалы-толқындық бұзылулардың пайда болуы, fmin мәндерінің жоғарылауы. Спорадик Е қабатының күшеюі 100-120 км биіктікте электрон тығыздығы деңгейінің жоғарылауын көрсетеді. Атмосфералық өткізгіштік пен метеорологиялық параметрлер бойынша деректерді тіркеу және жинау жүйесі әзірленді және дайындалды. Графикалық дисплеймен нақты уақыт режимінде оларды қарау мүмкіндігі бар деректерді өңдеудің автономды жүйесі құрылуда. Электрондардың жалпы құрамын есептеу жүйесі, ТЭМ, әртүрлі гелиофизикалық жағдайларда сынақтан өтті: ТЭМ абсолютті мәндерін есептеудің дәлдігін және қозғалатын ионосфералық бұзылулардың сипаттамаларын тексеру; жүйенің оңтайландыруды қажет ететін бөліктерін анықтау және жүйедегі қателерді анықтау үшін ТЭМ есептеу жүйесінің өнімділігін тексеру.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Вклад в понимание солнечно-земных связей, учет влияния спорадических проявлений солнечной активности на состояние и динамику параметров нижней атмосферы. Диагностика динамики системы «атмосфера-ионосфера», понимание процессов возникновения и формирования грозовых облаков, физики инициирования молниевых разрядов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Күн белсенділігінің спорадикалық көріністерінің атмосфераның төменгі қабатының параметрлері күйі мен динамикасына әсерін ескере отырып, күн-жер қатынастарын түсінуге үлес қосу. «Атмосфера-ионосфера» жүйесінің динамикасын диагностикалау, найзағайлы бұлттардың пайда болу және қалыптасу процестерін түсіну, найзағай разрядтарының басталу физикасы.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Солнечно-земная физика, физика атмосферы, геофизика, космическая отрасль, научные и образовательные учреждения, метеослужбы.

Field of application (in Kazakh) : Күн-жер физикасы, атмосфералық физика, геофизика, ғарыш өнеркәсібі, ғылыми және білім беру мекемелері, метеорологиялық қызметтер.