The object of research, development or design (in Russian) : Месторождения Акжал и Риддер-Сокольный

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ақжал кен орны және Риддер-Сокольный

Aim of work (in Russian) : Обеспечение промышленной и экологической безопасности, рационального извлечения полезных ископаемых на основе повышения надежности и долгосрочности прогноза возможного проявления техногенных рисковых ситуаций в условиях провалоопасности с использованием системы диагностики для определения НДС горного массива и пространственно-временного анализа развития деформационных процессов по всему месторождению.

Aim of work (in Kazakh) : Тау-кен массивінің ҚҚС-ын айқындау және бүкіл кен орны бойынша деформациялық процестердің дамуын кеңістіктік-уақытша талдау үшін диагностика жүйесін пайдалана отырып, құлау қаупі жағдайында техногендік қауіпті жағдайлардың ықтимал көріністерін болжаудың сенімділігі мен ұзақ мерзімділігін арттыру негізінде өнеркәсіптік және экологиялық қауіпсіздікті, пайдалы қазбаларды ұтымды алуды қамтамасыз ету.

Методы исследования (на русском) : В работе используются аналитические, экспериментальные и корелляционные методы научного исследования

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста ғылыми зерттеудің аналитикалық, эксперименттік және корреляциялық әдістері қолданылады

Obtained results and novelty (in Russian) : Создана специализированная геоинформационная система управления рисками (ГИСУР), проблемно-ориентированная на решение задач проекта. Разработана в программе ArcGIS 10.8 от ESRI система управления базой данных (СУБД). Разработана геоинформационная модель геомеханических рисков (ГМГР) для обобщения данных пространственно-временного анализа развитие деформационных процессов по всему месторождению. Разработан метод локализации зон интенсивного трещинообразования в массиве горных пород по сейсмоакустической эмиссии, вызванной этими процессами. Точность определения координат эпицентра события составляет ±3 м. Разработан метод исследования трещиноватости горного массива ультразвуковыми импульсами и определения параметров трещин Разработан метод зонного районирования земной поверхности месторождения по уровню провалоопасности с критерием определяемого изменением геоэнергии для условий повышенной трещиноватости массива. Точность установления границ зон повышается до 25% относительно традиционных. Предложен способ локализации зон наивысшего уровня опасности по пеленгу на источник возмущения в массиве . Новизна результатов разработанных методов подтверждена полученными 3 патентами.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаның міндеттерін шешуге тәуекелдерді басқарудың мамандандырылған геоақпараттық жүйесі (ТБГАЖ) құрылды. ArcGIS 10.8 бағдарламасында мәліметтер базасын басқару жүйесі (ДҚБЖ) құрылды. Бүкіл кен орны бойынша деформациялық процестердің дамуын кеңістіктік-уақыттық талдау деректерін жалпылау үшін геомеханикалық тәуекелдердің геоақпараттық моделі (ГТГМ) әзірленді. Сейсмоакустикалық эмиссия бойынша тау жыныстары массивінде қарқынды жарықшақтар пайда болатын аймақтарды оқшаулау әдісі жасалды. Оқиға эпицентрінің координаттарын анықтау дәлдігі ±3 м құрайды. Ультрадыбыстық импульстармен тау жыныстарының жарықшақталуын зерттеу және жарықшақтар параметрлерін анықтау әдісі жасалды. Массивтің жоғары жарықшақталу жағдайларына байланысты геоэнергияның өзгеруімен анықталатын опырылу деңгейі бойынша кен орны жер бетінің аймақты аудандастыру әдісі әзірленді. Аймақтардың шекараларын белгілеу дәлдігі дәстүрліге қатысты 25% - ға дейін артады. Қауіптің ең жоғары деңгейдегі аймақтарын пеленг бойынша оқшаулау әдісі ұсынылған. Әзірленген әдістер нәтижелерінің жаңалығы алынған 3 патентпен расталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : экономия затрат, направляемых на ликвидацию последствий возможного провалообразования, которое предотвращается принятиям превентивных мер на основе прогноза риска, а также полноты извлечения полезных ископаемых на рисковых участках.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : тәуекел болжамы негізінде алдын алу шараларын қабылдауға, сондай-ақ тәуекел учаскелерінде пайдалы қазбаларды алудың толықтығына жол бермейтін ықтимал сәтсіздіктің салдарын жоюға бағытталған шығындарды үнемдеу.

Level of implementation (in Russian) : опытно-промышленные испытания

Level of implementation (in Kazakh) : тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтар

Efficiency (in Russian) : Эффективность определяется предотвращением природно - техногенных катастроф и экономии колосальных средств на ликвидацию их последствий.

Efficiency (in Kazakh) : Жұмыстың тиімділігі табиғи және техногендік апаттардың алдын - алу және олардың салдарын жою үшін үлкен қаражатты үнемдеу арқылы анықталады.

Field of application (in Russian) : Горнодобывающие предприятия и строительная подземная индустрия.

Field of application (in Kazakh) : Тау-кен өндірісі және жерасты құрылыс индустриясы.