Inventory number IRN Number of state registration
0322РК00553 AP09259326-KC-22 0121РК00324
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 4
International publications: 2 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 1
Patents Amount of funding Code of the program
0 13612135 AP09259326
Name of work
«Дастӯр ал-‘илāдж» как источник степной медицины
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Шадкам Зубайда
0
2
3
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Казахский национальный университет имени аль-Фараби"
Abbreviated name of the service recipient НАО "КазНУ им. аль-Фараби"
Abstract

В предлагаемом проекте исследуется медицинский трактат «Дастӯр ал-‘илāдж» («Традиция исцеления»), написанный в XVI в. (точнее в 933/1526-27 гг.) личным врачом кочевого хана Кучкунджи (1432–1530) Султаном ‘Али ал-Хорасаном (ум. после 1533 г.).

Жобада Медициналық мазмұнда жазылған ортағасырлық мұраның бірі - Көшкінші ханның (1432-1530) жеке дәрігері Сұлтан Әли әл-Хорасани (1533 ж. кейін қ.б.) қаламымен XVI ғасырдың бірінші жартысында (нақтырақ, 933/1526-27 жж.) жазылған «Дастӯр ал-‘илāж» («Емдеу дәстүрі») еңбегі зерттеледи.

Цель проекта – изучить медицинский трактат «Дастӯр ал-‘илāдж» («Традиция лечения»), написанный в XVI в. личным врачом кочевого хана Кучкунджи (или Кошим хан, 1432-1530) и его сына Абу Саида (ум. в 1533 г.) Султаном ‘Али ал-Хурасани (ум. после 1535 г.) и обобщить источниковедческое значение трактата по истории и культуре народной медицины.

Жобаның мақсаты – XVI ғасырдың бірінші жартысында Көшкінші хан (1432–1530) және оның ұлы Әбу Сағид ханның (1533 ж.қ.б.) жеке дәрігері болған Сұлтан Әли ал-Хурасанидің (1535 ж. кейін қ.б.) «Дастӯр ал-‘илāж» («Емдеу дәстүрі») трактатын кешенді зерттеу және оның халықтық медицина тарихы мен мәдениетіне қатысты деректік маңызын анықтау.

Проводятся источниковедческие, текстологические, лингвокультурологические и этнографические исследования. Поскольку основная исследовательская работа проекта проводится по письменному наследию, помимо общенаучных методов, таких как сбор, анализ, сравнение, систематизация, используются междисциплинарные методы источниковедения, текстология, этнолингвистика. Для раскрытия информационных возможностей изученных рукописей, хранящихся в различных книжных собраниях, широко использовались особенности методологии вспомогательной исторической дисциплины - источниковедения: палеография, кодикология, просопография, эвристика, библиография и др.

Жоба аясында жазба жәдігерге деректанулық, мәтіндік, лингвокультурологиялық және этнографиялық зерттеулер жасалады. Жобаның ғылыми-зерттеу жұмысы негізінен жазба мұраларға жүргізілетіндіктен жинақтау, сараптау, салыстыру, жүйелеу сияқты жалпығылыми әдістермен қатар, деректанулық, мәнтінтанулық, этнолингвистикалық т.б. пәнаралық әдістер де қолданылды. Түрлі кітап қорларында сақталған қолжазбалардың ақпараттық мүмкіндіктерін ашуда қосалқы тарихи пәндердің деректанулық: палеографиялық, кодикологиялық, просопографиялық, эвристика, библиография, т.б. әдіснама мүмкіндіктері кеңінен пайдаланылды.

В результате исследований были выявлены 42 рукописей трактата «Дастӯр ал-‘илāдж» в отечественных и зарубежных книжных фондах. Получена копия самой старой версии произведения, переписанной в XVI веке, хранившейся в иностранном фонде. Переводится текст с чагатайского на казахский язык. На основании сведении трактата определены уникальные особенности лечебной традиции и медицины кочевых тюркских народов. Результаты исследования опубликованы в 9 статьях в отечественных и зарубежных изданиях.

Зерттеу нәтижесінде отандық және шетелдік кітап қорларында сақталған «Дәстур әл-‘иләж» трактатының 42 қолжазбасы анықталды. Шығарманың XVI ғасырда көшірілген шетел қорында сақталған ең көне нұсқасының көшірмесі алынды. Мәтін шағатай тілінен қазақ тіліне алғаш аударылып жатыр. Трактаттың маңызды мәліметтері негізінде көшпелі түркі халықтарының емшілік дәстүрі мен медицинасының өзіндік ерекшеліктері анықталды. Зерттеу нәтижелері отандық және шетелдік басылымдарда шыққан 9 мақалада жарияланды.

не предусмотрено

қарастырылмаған

Результаты, достигнутые в проекте, будут полезны преподавателям и студентам для проведения лекций и семинаров по «Истории медицины», «Фармакологии», спецкурсов «Лексикографическая источниковедения», и при приподовании чагатайского и персидского языков в ВУЗ, а также в научно-экспозиционных работах музеев.

Жобада қол жеткен нәтижелер оқытушылар мен студенттерге «Медицина тарихы», «Фармакология» пәні бойынша дәріс, семинарларды өткізуге, деректану саласында «Лексикографиялық деректану» арнайы курстарында және ЖОО шағатай, парсы тілдерін оқыту барысында, сондай-ақ, музейлердің ғылыми-экспозициялық жұмыстарына тиімді болмақ.

Полученные результаты будут использованы в методических разработках по проведению семинарских занятий для преподавателей и студентов по учебной дисциплине «История медицины», в области источниковедения в спецкурсе «Лингвистическое источниковедение», в процессе обучения чагатайскому языку в вузах, а также в научно-экспозиционных работах музеев.

Жобада қол жеткен нәтижелер оқытушылар мен студенттерге «Медицина тарихы» пәні бойынша дәріс, семинарларды өткізуге, деректану саласында «Лексикографиялық деректану» арнайы курстарында және ЖОО шағатай тілін оқыту барысында, сондай-ақ, музейлердің ғылыми-экспозициялық жұмыстарында қолданылады.

UDC indices
930,2; 930,272
International classifier codes
03.81.37;
Key words in Russian
традиции врачевания кочевых народов; медицинский трактат "Дастур ал-'иладж",; источниковедческие исследование, чагатайский язык; книжные фонды Турции и Азербайджана; медицинские трактаты на тюркских языках;
Key words in Kazakh
көшпенді халықтың шипагерлік дәстүрі; "Дастур ал-'илаж" медициналық трактаты,; деректанулық зерттеулер, шағатай тілі; Түркия және Әзербайжан кітап қоры; түркі тілдеріндегі медициналық трактаттар;
Head of the organization Айдосов Нуржан Сарсынбекович /
Head of work Шадкам Зубайда Кандидат филологических наук / Профессор