The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследования: наноструктурные ZrO2 и AlN керамики, обладающие высокой радиационной стойкостью.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары: жоғары радиациялық төзімділігі бар наноқұрылымдық ZrO2 және AlN керамика.

Aim of work (in Russian) : Цель данного проекта заключается в изучении влияния радиационно-индуцированных повреждений, вызванных воздействием тяжелых ионов на оптические свойства наноструктурных ZrO2 и AlN керамик.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты наноқұрылымдық ZrO2 және AlN керамикасының оптикалық қасиеттеріне ауыр иондардың әсерінен туындаған радиациялық индукцияланған зақымданулардың әсерін зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : оптическая спектроскопия, рентгенофазовый анализ, растровая электронная микроскопия.

Методы исследования (на казахском) : оптикалық спектроскопия, рентгендік фазалық талдау, расторлық электронды микроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены образцы ZrO2 и AlN керамик облученных тяжелыми ионами Kr15+, Xe22+ с флюенсами облучения 1010 – 1015 ион/см2, характерных как для формирования одиночных радиационных дефектов, так и для областей перекрытия дефектов. Исходные поликристаллические образцы керамик были подвергнуты облучению тяжелыми ионами Xe22+ с энергиями 165 МэВ, 200 МэВ и 230 МэВ и флюенсами 1013-1014 ион/см2. Выбор доз облучения обусловлен возможностью моделирования эффектов радиационных повреждений и процессов инициализации процессов газового распухания при облучении осколками деления ядер урана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бір радиациялық ақауларды қалыптастыруға және ақауларды жабу аймақтарына тән 10^10 – 10^15 ион/см2 сәулелену флюенсі бар ауыр Kr15+, Xe22+ иондарымен сәулеленген ZrO2 және AlN керамикаларының үлгілері алынды. Керамиканың бастапқы поликристалды үлгілері 165 МэВ, 200 МэВ және 230 МэВ энергиялары бар ауыр Xe 22+ иондарымен және 10^13-10^14 ион/см2 флюенсімен сәулелендірілді. Сәулелену дозаларын таңдау радиациялық зақымданулардың әсерін және уран ядроларының бөліну фрагменттерімен сәулелену кезінде газдық ісіну процестерін инициализациялау процестерін модельдеу мүмкіндігіне байланысты.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономический эффект заключается в получении новых фундаментальных знаний о природе влияния радиационно-индуцированных повреждений и точечных дефектов на оптические свойства ZrO2 и AlN керамик, которые в дальнейшем могут быть использованы при анализе перспектив использования данных материалов в качестве радиационно-стойких оптических материалов, эксплуатирующихся в условиях повышенного радиационного фона.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық әсер радиациялық индукцияланған зақымданулар мен нүктелік ақаулардың ZrO2 және AlN керамикаларының оптикалық қасиеттеріне әсер ету табиғаты туралы жаңа іргелі білім алу болып табылады, олар болашақта осы материалдарды жоғары радиациялық фон шарттарында радиацияға төзімді оптикалық материалдар ретінде пайдалану перспективаларын талдау кезінде пайдаланылуы мүмкін.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Эффективность результатов проекта заключается в получении новых знаний о природе влияния радиационных дефектов, их концентрации на оптические свойства ZrO2 и AlN керамик позволят оценить перспективы их применения в качестве оптических изоляторов, а также конструкционных материалов.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижелерінің тиімділігі радиациялық ақаулардың әсерінің табиғаты, олардың ZrO2 және ALN керамикаларының оптикалық қасиеттеріне шоғырлануы туралы жаңа білім алу болып табылады, оларды оптикалық изоляторлар, сондай-ақ құрылымдық материалдар ретінде қолдану перспективаларын бағалауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : конструкционные материалы, радиационно-стойкие материалы для ядерной энергетики.

Field of application (in Kazakh) : конструкциялық материалдар, ядролық энергетикаға арналған радиацияға төзімді материалдар.