The object of research, development or design (in Russian) : Стали феррито-мартенситного класса (ЭП-450, G-91, ODS-стали).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Феррит-мартенсит сыныпты болаттар (ЭП-450, G-91, ODS-болаттар).

Aim of work (in Russian) : Исследование радиационной деградации микроструктуры, механических и коррозионных свойств конструкционных феррито-мартенситных сталей, подвергнутых нейтронному и ионному облучению, для установления механизмов потери пластичности.

Aim of work (in Kazakh) : Пластикалық қасиеттердің жоғалу механизмдерін анықтау мақсатында нейтрондық және иондық сәулеленуге ұшыратылған құрылымдық ферритті-мартенситті болаттардың микроқұрылымының, механикалық және коррозиялық қасиеттерінің радиациялық нашарлауын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Механические испытания, структурные исследования средствами оптической и электронной микроскопии (ПЭМ, РЭМ), коррозионные испытания, измерения микротвердости, электросопротивления, гидростатическое взвешивание.

Методы исследования (на казахском) : Механикалық сынақтар, оптикалық және электронды микроскопия (ЖЭМ, РЭМ) құралдарымен құрылымдық зерттеулер, коррозиялық сынақтар, микроқаттылықты, электр кедергісін өлшеу, гидростатикалық өлшеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены новые данные по микроструктуре, механическим и коррозионным свойствам необлученных (исходных) феррито-мартенситных сталей на примере стали ЭП-450 с 13 вес.% Cr - материала шестигранного чехла ТВС реактора БН-350. Выявлена зависимость количественных характеристик прочности и пластичности стали ЭП-450 от направления вырезки образцов из стенок чехла. Определены особенности структуры и механических свойств необлученных сталей с 9 вес.% Cr (G-91 и ODS-сталей). Проведено облучение образцов сталей ЭП-450, G-91 и ODS нейтронами до различных флюенсов в центральном и периферийном каналах активной зоны исследовательского реактора ВВР-К. Научная новизна проекта заключается в комплексном рассмотрении механизмов НТРО в феррито-мартенситных сталях, облученных высокоэнергетическими частицами (нейтронами, ионами), с акцентом на детальное изучение процессов локализации деформации и коррозионного повреждения сталей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ШН-350 реакторының ЖБҚ алтықырлы қапшық материалдарында ­ салмағы 13.% Cr бар ЭП-450 (13Cr-2MoNbVB) болатының мысалына сүйене отырып сәулелендірілмеген (бастапқы) феррит-мартенситті болатының механикалық және коррозиялық қасиеттері мен микроқұрылымының ерекшеліктері туралы жаңа деректер алынды. ЭП-450 болатының беріктігі мен пластикалығының сандық сипаттамаларының қапшық қабырғаларынан үлгілерді кесу бағытына тәуелділік анықталды. Салмағы 9% Cr бар (G-91 (9Cr-1Mo-VNb) және ODS (9YWTV) - болаттарының) сәулелендірілмеген болаттардың механикалық қасиеттері мен құрылымының ерекшеліктері анықталды. . ССР-Қ зерттеу реакторының белсенді аймағының орталық және перифериялық каналдарында ЭП-450, G-91 және ODS болаттарының үлгілерін нейтрондармен әр түрлі флюенстерге дейін сәулелендіру жүргізілді. Жобаның ғылыми жаңалығы болаттардың деформациясының оқшаулау үрдістерін және коррозиялық зақымдануын егжей-тегжейлі зерттеуге баса назар аудара отырып, жоғары энергиялы бөлшектермен (нейтрондармен, иондармен) сәулеленген феррито-мартенситті болаттардағы НТРО механизмдерін кешенді қарастырудан тұрады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сформирована элементная база облученных образцов для последующих материаловедческих исследований по проекту (на 2024 год) и получены сравнительные данные структуры и свойств необлученных конструкционных сталей (объектов исследования).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба бойынша кейінгі материалтану зерттеулері үшін (2024 жылға) сәулелендірілген үлгілердің элементтік базасы қалыптастырылды және сәулелендірілмеген конструкциялық болаттардың (зерттеу объектілерінің) құрылымы мен қасиеттерінің салыстырмалы деректері алынды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Задачи проекта на 2022 год выполнены полностью. Результаты работы в рамках проекта представлены в докладе на научной конференции - IV International Scientific Forum “Nuclear Science and Technologies” September 25-30, 2022 Almaty, The Republic of Kazakhstan.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның 2022 жылға арналған міндеттері толық орындалды. Жоба аясындағы жұмыс нәтижелері ғылыми конференцияда баяндамада ұсынылды - IV International Scientific Forum “Nuclear Science and Technologies” September 25-30, 2022 Almaty, The Republic of Kazakhstan.

Field of application (in Russian) : Радиационное материаловедение

Field of application (in Kazakh) : Радиациялық материалтану