The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования в данной работе являются химически опасные объекты (ХОО), расположенные на территории Республики Казахстан.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан химиялық қауіпті объектілер (ХҚО) осы жұмыстағы зерттеу объектісі болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является разработка научно-обоснованных методов по оценке безопасности труда и снижению рисков аварий на ХОО, производственного травматизма и профессиональных заболеваний работников химически опасных объектов предприятий Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Қазақстан Республикасы кәсіпорындарының химиялық қауіпті объектілері қызметкерлерінің еңбек қауіпсіздігін бағалау және ХОО-дағы авариялардың, өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың қаупін азайту жөніндегі ғылыми негізделген әдістерді әзірлеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Основой методологического подхода для оценки рисков аварий, профзаболеваний и производственного травматизма на ХОО является определение критериальных факторов на основе комбинации эвристического, вероятностно-детерминированного и статистического методов исследований. При этом указанные факторы играют различную роль в формировании оценке риска аварий, профзаболеваний и производственного травматизма, что требует проведения экспертного исследования с целью определения их иерархической структуры и вычисления степени влияния каждого из них на формирование аварийноопасной обстановки. Оценку риска аварий и инцидентов предполагается производить на основе метода экспертных оценок, суть которого заключается в организованном сборе суждений и предположений экспертов с последующей обработкой полученных ответов и формированием результатов. Метод экспертных оценок менее чувствителен к неточности и нечеткости исходных данных и дает возможность одновременно учитывать десятки разрозненных входных параметров. В качестве экспертов планируется привлечь высококвалифицированных инженерно-технических работников химически опасных объектов, научные кадры и сотрудников департаментов труда и социальной защиты, по ЧС, комитетов индустриального развития и промышленной безопасности областей РК и гг. Нур-Султан и Алматы.

Методы исследования (на казахском) : Эвристикалық, ықтималды-детерминистік және статистикалық зерттеу әдістерінің комбинациясы негізінде критериалды факторларды анықтау ХҚО-дегі авариялар, кәсіптік аурулар және өндірістік жарақаттану тәуекелдерін бағалаудың әдіснамалық тәсілінің негізі болып табылады. Бұл ретте аталған факторлар авариялардың, кәсіптік аурулардың және өндірістік жарақаттанудың қатерін бағалауды қалыптастыруда әртүрлі рөл атқарады, бұл олардың иерархиялық құрылымын айқындау және олардың әрқайсысының авариялық қауіпті жағдайды қалыптастыруға әсер ету дәрежесін есептеу мақсатында сараптамалық зерттеу жүргізуді талап етеді. Авариялар мен оқыс оқиғалар тәуекелін бағалауды сараптамалық бағалау әдісінің негізінде жүргізу көзделеді, оның мәні алынған жауаптарды кейіннен өңдей және нәтижелерді қалыптастыра отырып, сарапшылардың пайымдаулары мен болжамдарын ұйымдасқан түрде жинау болып табылады. Сараптамалық бағалау әдісі бастапқы деректердің дәл еместігі мен түсініксіздігіне аз сезімтал және бір уақытта ондаған сәйкес емес кіріс параметрлерін ескеруге мүмкіндік береді. Сарапшылар ретінде химиялық қауіпті объектілердің жоғары білікті инженерлік-техникалық қызметкерлерін, ғылыми кадрларды және еңбек және әлеуметтік қорғау, ТЖ департаменттерінің, ҚР облыстары мен Нұр-сұлтан және Алматы қалаларының индустриялық даму және өнеркәсіптік қауіпсіздік комитеттерінің қызметкерлерін тарту жоспарлануда.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты проведенных работ по разработке методологического подхода к созданию многофакторных моделей и систем оценки и управления рисками на основе многокритериальной методологии принятия решений, основанной на методе экспертных оценок и статистического анализа позволят промышленному предприятию разработать комплекс мероприятий, направленных на предотвращение химических аварий и уменьшить последствия в случае их возникновения.Проведена успешная апробация разработанных численных методов оценки риска и классов опасности на ХОО предприятиях Республики Казахстан. Проведенная работа показала работоспособность, гибкость подходов разработанного методологического подхода к анализу и оценке риска аварий, производственного травматизма и профессиональных заболеваний персонала на ХОО на примере промышленных предприятий Республики Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сараптамалық бағалау және статистикалық талдау әдісіне негізделген шешім қабылдаудың көп өлшемді әдіснамасы негізінде көп факторлы модельдер мен тәуекелдерді бағалау және басқару жүйелерін құрудың әдіснамалық тәсілін әзірлеу бойынша жүргізілген жұмыстардың нәтижелері өнеркәсіптік кәсіпорынға химиялық апаттардың алдын алуға және олардың салдарын азайтуға бағытталған шаралар кешенін жасауға мүмкіндік береді, олар туындаған жағдайда. Қазақстан Республикасының кәсіпорындарында қауіп-қатер мен қауіп кластарын бағалаудың әзірленген сандық әдістерін апробациялау сәтті жүргізілді. Орындалған жұмыстар Қазақстан Республикасының өнеркәсіптік кәсіпорындары мысалында химия объектілеріндегі жазатайым оқиғалардың, өндірістік жарақаттардың және персоналдың кәсіби ауруларының қаупін талдау және бағалау бойынша әзірленген әдістемелік тәсілдің тиімділігін, икемділігін көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Конечным результатом проекта является «Информационно-аналитическая система мониторинга и оценки риска аварий, профзаболеваний и производственного травматизма на предприятиях с ХОО Республики Казахстан». На данном этапе проекта разработана база данных и база знаний данной информационно-аналитической системы мониторинга и оценки риска.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның соңғы нәтижесі "Қазақстан Республикасының ХҚО кәсіпорындарындағы авариялар, кәсіптік аурулар және өндірістік жарақаттану тәуекелін мониторингтеу мен бағалаудың ақпараттық-талдамалық жүйесі" болып табылады. Жобаның осы кезеңінде мониторинг пен тәуекелді бағалаудың ақпараттық-талдау жүйесінің деректер базасы мен білім базасы әзірленді.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрялось

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген емес

Efficiency (in Russian) : Реализация результатов проекта позволит снизить уровень аварийности, производственного травматизма и профессиональных заболеваний персонала на химически опасных объектах предприятий Республики Казахстан.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижелерін іске асыру Қазақстан Республикасы кәсіпорындарының химиялық қауіпті объектілеріндегі персоналдың авариялылық, өндірістік жарақаттану және кәсіптік аурулар деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Реализация результатов НИР позволит: - контролирующим и надзорным организациям оперативно определить комплекс мероприятий, направленных на снижение воздействия поражающих факторов ЧС, получать достоверную информацию о текущем и ожидаемом состоянии ХОО, способствовать более эффективному регулированию и госконтролю; - обеспечивать органы местной исполнительной власти достоверной информацией о текущем и ожидаемом состоянии безопасности труда на потенциально опасных объектах с целью принятия своевременных решений о проведении мероприятий по его повышению; - руководству предприятий повысить эффективность управления профессиональным риском, проводить всесторонний анализ и оценку риска аварий, производственного травматизма и профессиональных заболеваний персонала, рассчитывать и прогнозировать количественные характеристики состояния безопасности, которые можно контролировать на конкретных технологических объектах или процессах, что в свою очередь снизит экономические затраты, связанные с ликвидацией ущерба производственной среды и трудового процесса; - усовершенствовать систему управления профессиональным риском на химически опасных объектах промышленных предприятий Республики Казахстан.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін енгізу мыналарға мүмкіндік береді: - бақылаушы және қадағалаушы ұйымдар ТЖ-ның зақымдаушы факторларының әсерін төмендетуге бағытталған іс-шаралар кешенін жедел айқындап, ХОО-ның ағымдағы және күтілетін жай-күйі туралы сенімді ақпарат алып, неғұрлым тиімді реттеу мен мемлекеттік бақылауға ықпал етеді; - жергілікті атқарушы билік органдарын ықтимал қауіпті объектілердегі еңбек қауіпсіздігінің ағымдағы және күтілетін жай-күйі туралы оны арттыру жөніндегі іс-шараларды өткізу туралы уақтылы шешімдер қабылдау мақсатында сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету; - кәсіпорын басшылығы кәсіптік тәуекелдерді басқарудың тиімділігін арттыру, авариялардың, өндірістік жарақаттанудың және персоналдың кәсіби ауруларының қаупін жан-жақты талдау және бағалау жүргізу, нақты технологиялық объектілерде немесе процестерде бақылауға болатын қауіпсіздік жағдайының сандық сипаттамаларын есептеу және болжау, бұл өз кезегінде өндірістік орта мен еңбек процесінің залалын жоюға байланысты экономикалық шығындарды азайтады; - Қазақстан Республикасы өнеркәсіп кәсіпорындарының химиялық қауіпті объектілерінде кәсіптік тәуекелді басқару жүйесін жетілдіру.