Inventory number IRN Number of state registration
0322РК00161 AP13068438-KC-22 0122РК00032
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 6
International publications: 2 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 16460000 AP13068438
Name of work
Универсальное и особенное в языке армяно-кыпчакских памятников
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Жиембай Бибигуль Сауровна
0
0
0
1
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Евразийский Национальный университет имени Л.Н. Гумилева"
Abbreviated name of the service recipient НАО "ЕНУ им.Л.Н.Гумилева"
Abstract

Объектом исследования проекта является более глубокое изучение языковых особенностей армяно-кыпчакского наследия, написанного в масштабном жанре; изучение тематического и жанрового разнообразия памятников; рассмотрение связи языка реликвий с языком древнетюркского языка, языка памятников средневековья, современных тюркских языков, в том числе казахского языка.

Жобаның зерттеу нысаны – ауқымды жанрлық сипатта жазылған армян-қыпшақ мұраларының тілдік ерекшеліктерін тереңірек зерттеу, ескерткіштердің тақырыптық-жанрлық әр алуандығын зерделей отырып, жәдігерлер тілін көне түрк, орта ғасыр дәуірі ескерткіштері тілімен, қазіргі түркі тілдерімен, оның ішінде қазақ тілімен сабақтастыра қарастыру.

Цель проекта - определить особенности языка армяно-кыпчакского письменного наследия: рассмотреть пути формирования, историческое развитие, способы передачи и значения грамматических категорий существительных и глаголов, сопоставив их с грамматическими категориями. древнетюркских, средневековых памятников и современных тюркских языков и определить их историческую преемственность.

Жобаның мақсаты – армян-қыпшақ жазба мұралары тіліндегі ерекшеліктерді айқындау: есім, етістік грамматикалық категорияларының қалыптасу, тарихи даму жолын, берілу тәсілдері мен мағыналарын көне түрк, орта ғасыр дәуірі ескерткіштері тілі мен қазіргі түркі тілдеріндегі грамматикалық категориялармен салыстыра отырып қарастыру, тарихи сабақтастығын айқындау.

При реализации проекта в полной мере использовались основные принципы и научные методы, заложенные в современном языкознании. В частности, руководствовались общей методологией научного анализа, такой как индукция, дедукция, сравнение, сопоставление, суммирование. Использовались также основные лингвистические методы - метод семантического анализа, диахронии и синхронии сравнительного исследования, описания, систематизации, группировки, необходимой обработки данных, дифференциации, сбора понятий.

Жобаны жүзеге асыру барысында қазіргі тіл білімінде қалыптасқан негізгі принциптер мен ғылыми əдіс-тəсілдер толық қолданылды. Нақты айтқанда, индукция, дедукция, салыстыру, теңестіру, жинақтау секілді ғылыми талдаудың жалпы əдіснамасы басшылыққа алынды. Негізгі лингвистикалық əдістер – семантикалық талдау əдісі, диахрония жəне синхрониядағы салыстырмалы-салғастырмалы зерттеу, сипаттау, жүйелеу, топтау, қажетті мəліметтерді өңдеу, саралау, ұғымдарды жинақтау əдістері де пайдаланылды.

Изучены историко-культурные условия формирования армяно-кыпчакских письменных памятников. В частности, были рассмотрены сведения о родстве, образе жизни, профессии, религии и языке, правовой системе и других социальных условиях кыпчаков и армян. Важной новостью для науки считаются темы научных исследований и изучения армяно-кыпчакских артефактов. Также исследовано открытие, сбор, транскрипция, публикация и перевод армяно-кыпчакских памятников зарубежными и отечественными учеными. Опубликованы 2 научные статьи в журналах, рекомендованных ККСОН МОН РК, 6 докладов на международной научной конференции.

Армян-қыпшақ жазба ескерткіштерінің қалыптасуындағы тарихи және мәдени жағдайлар зерделенді. Нақты айтқанда, қыпшақтар мен армяндардың байланысы, тұрмыс-тіршілігі, кəсібі, діні мен тілі, заңдар жүйесі, тағы да басқа əлеуметтік-қоғамдық жағдайлар туралы мəліметтер қарастырылды. Ғылыми ізденістерге арқау болған тақырыптар және армян-қыпшақ жәдігерлерінің зерттелуі ғылым үшін маңызды жаңалық саналады. Нәтижесінде шетелдік және отандық ғалымдар тарапынан армян-қыпшақ ескерткіштерінің табылу, жинақталу, транскрипциялану, жариялану, аударылуы зерттелді. ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған журналдарда 2 ғылыми мақала жарияланды, халықаралық ғылыми конференцияда 6 баяндама жасалды.

-

-

-

-

Для казахского народа, являющегося прямым наследником кыпчаков, изучение лингвистических особенностей армяно-кыпчакского наследия открывает путь к исследованию и историко-сравнительному анализу кыпчакского языка, позволяет восстановить модельный состав древне кыпчакского языка.

Қыпшақтардың тікелей мұрагерлері саналатын қазақ халқы үшін армян-қыпшақ мұраларының тілдік ерекшеліктерінің зерттелуі қыпшақтанудағы соны ізденістер мен тарихи-салыстырмалы зерттеулерге жол ашып, көне қыпшақ тілінің модельдік құрамын қалпына келтіруге мүмкіндік береді.

Публикации, опубликованные в рамках проекта, могут быть целенаправленно использованы учеными, научными работниками, PhD докторантами, магистрантами и студентами при проведении гуманитарных исследований.

Жоба бойынша жарық көрген жарияланымдарды гуманитарлық ғылыми ізденістер кезінде ғалымдар, ғылыми қызметкерлер, PhD докторанттар, магистранттар, студенттер мақсатты түрде пайдалана алады.

UDC indices
81-2
International classifier codes
16.01.09;
Key words in Russian
история языка; кыпчакский язык; армяно-кыпчакские памятники; казахский язык; лексикология;
Key words in Kazakh
language history; қыпшақ тілі; армян-қыпшақ ескерткіштері; қазақ тілі; лексикология;
Head of the organization Сыдыков Ерлан Батташевич доктор исторических наук / Профессор
Head of work Жиембай Бибигуль Сауровна Phd / магистр гуманитарных знаний