The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются природные дитерпены, стевиол и изостевиол, и конструкция на их основе N-гетероциклических карбеновых комплексов золота с ожидаемыми противоопухолевыми свойствами.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері табиғи дитерпендер, стевиол және изотевиол және олардың негізінде ісікке қарсы қасиеттері бар болып күтілетін N-гетероциклді алтын карбен кешендерін құру болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта является получить синтетическим путем ряд новых N-гетероциклических карбеновых комплексов золота с последующим исследованием их in vitro антипролиферативной активности на линиях раковых клеток человека. Планируется синтез N-гетероциклических карбенов, структурно модифицированные биологически активными природными молекулами - дитерпенами, для снижения потенциальной токсичности лигандного компонента и возможного достижения синергетического эффекта.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты синтетикалық жолмен жаңа N-гетероциклді алтын карбен кешендерін алу, олардың адам ісік жасушалары желілерінде in vitro антипролиферативті белсенділігін кейіннен зерттеу. Лиганды компоненттің потенциалды уыттылығын төмендету және мүмкін синергиялық әсерге қол жеткізу үшін биологиялық белсенді табиғи молекулалармен – дитерпендермен құрылымдық түрлендірілген N-гетероциклді карбендерді синтездеу жоспарлануда.

Методы исследования (на русском) : Очистка исходных дитерпенов и их синтетических производных производилось применением флэш-хроматографии на различных сорбентах (SiO2, Al2O3, sephadex и др.). Мониторинг протекания химических реакций проводилось с помощью тонкослойной хроматографии (ТСХ). Химическая структура синтезированных молекул доказана с применением современных спектральных методов анализа: 1Н и 13С ЯМР спектрометрии, включая двумерные спектры (HMBC, HSQC, COSY, NOESY), ИК-, УФ-, Масс-спектрометрия, CHNS элементный анализ.

Методы исследования (на казахском) : Түпнұсқа дитерпендерді және олардың синтетикалық туындыларын тазарту әртүрлі сорбенттерде (SiO2, Al2O3, сепфадекс және т.б.) флеш хроматографияны қолдану арқылы жүргізілді. Химиялық реакциялардың барысы жұқа қабат хроматографиясы (ТЛК) көмегімен бақыланды. Синтезделген молекулалардың химиялық құрылымы талдаудың заманауи спектрлік әдістерін қолдану арқылы дәлелденді: 1H және 13C ЯМР спектрометриясы, оның ішінде екі өлшемді спектрлер (HMBC, HSQC, COZY, NOESY), ИҚ, УК, Масс-спектрометрия, CHNS элементтік талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : На первом этапе проекта получены исходные дитерпены (стевиол и изостевиол) выделением из растительного сырья и выполнены их очистка различными препаративными методами. Исходные молекулы стевиол и изостевиол получены гидролизом стевиозида - коммерчески доступного подсластителя, состоящего из дитерепенового каркаса (агликона) и трех молекулы глюкозы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаның бірінші кезеңінде өсімдік материалдарынан оқшаулау арқылы бастапқы дитерпендер (стевиол және изотевиол) алынды және әртүрлі препараттық әдістермен тазартылды. Бастапқы стевиол және изотевиол молекулалары дирепен қаңқасынан (агликон) және үш глюкоза молекуласынан тұратын коммерциялық қолжетімді тәттілендіргіш стевиозидтің гидролизі арқылы алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основным недостатком современных противоопухолевых препаратов, используемых в химиотерапии, — это их токсичность и высокая стоимость. В данном проекте планируется поиск альтернативы современным дорогим препаратам на основе платины, применяемые в медицинской практике лечения раковых заболеваний. Фарминдустрия занимает одно из лидирующих позиций в мировой экономике. Результаты по разработка новых эффективных лекарств открывает возможность их коммерциализации не только в пределах определенной страны, но и во всем мире.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Химиотерапияда қолданылатын қазіргі заманғы ісікке қарсы препараттардың негізгі кемшілігі олардың уыттылығы және жоғары құны болып табылады. Бұл жобада онкологиялық ауруларды емдеу үшін медициналық тәжірибеде қолданылатын заманауи қымбат платина негізіндегі препараттарға балама іздеу жоспарлануда. Фармацевтика өнеркәсібі әлемдік экономикада жетекші орындардың бірін алады. Жаңа тиімді дәрілік заттарды әзірлеу нәтижелері оларды белгілі бір ел ішінде ғана емес, бүкіл әлемде коммерцияландыру мүмкіндігін ашады.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения будет определена в последующих этапах проекта

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру дәрежесі жобаның келесі кезеңдерінде анықталады

Efficiency (in Russian) : Природные соединения всегда отличались высокой биологической активностью и низкой токсичностью для организма человека, а N-ГЦК комплексы золота показали превосходную противоопухолевую активность против различных линий раковых клеток при тестировании in vitro и in vivo. Результаты, полученные в результате проведения научных исследований по данному проекту, несомненно, внесут свой социально-экономический вклад в борьбе с раковыми заболеваниями, а также окажут ценное влияние в эту область исследования и внесут свой вклад в развитие этой области.

Efficiency (in Kazakh) : Табиғи қосылыстар әрқашан жоғары биологиялық белсенділікпен және адам ағзасына төмен уыттылығымен ерекшеленді, ал алтын N-HCC кешендері in vitro және in vivo сынақтары кезінде әртүрлі ісік жасушаларының линияларына қарсы тамаша белсенділік көрсетті. Бұл жоба бойынша ғылыми зерттеулер нәтижесінде алынған нәтижелер қатерлі ісікпен күресуге әлеуметтік-экономикалық үлес қосатыны сөзсіз, сонымен қатар осы зерттеу саласына құнды әсер етіп, осы саланың дамуына ықпал ететіні де сөзсіз.

Field of application (in Russian) : Потенциальной областью применения и целевым потребителем ожидаемых результатов может стать фармацевтическая индустрия Республики Казахстан. В случае успешных лабораторных испытаний синтезированных соединений на противораковую активность имеется вероятность проведения клинических испытаний и разработки эффективных лекарств на их основе.

Field of application (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының фармацевтика саласы күтілетін нәтижелердің әлеуетті қолдану саласы және мақсатты тұтынушысы бола алады. Қатерлі ісікке қарсы белсенділікке синтезделген қосылыстардың зертханалық сынақтары сәтті өткен жағдайда, клиникалық сынақтар жүргізу және олардың негізінде тиімді препараттарды әзірлеу мүмкіндігі бар.