The object of research, development or design (in Russian) : Пространственно-временные изменения загрязнителей воздуха и вклад различных источников загрязнения в концентрацию мелкодисперсных частиц PM2.5 в атмосферном воздухе в городе Алматы

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ауаны ластаушы заттардың кеңістіктік пен уақыт бойынша өзгерістері және атмосфералық ауадағы ұсақ PM2.5 бөлшектерінің концентрациясына әртүрлі ластаушы көздердің тигізер үлесі

Aim of work (in Russian) : Лучшее понимание загрязнения воздуха: от его формирования в источниках до распределения и разработка плана действий по эффективному контролю загрязнения с использованием современных методов таких как химический анализ, рецепторное моделирование, статистический анализ наземных наблюдений.

Aim of work (in Kazakh) : Атмосфераның ластануын жақсырақ түсіну үшін: оның көздерінде қалыптасуынан химиялық талдау, рецепторлық модельдеу, жердегі бақылауларды статистикалық талдау сияқты заманауи әдістерді қолдана отырып, ластануды тиімді бақылау бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Масс-спектрометрия с индуктивно связанной плазмой (ICP-MS), ионная хроматография, метод моделирования первичных рецепторов факторизации положительной матрицы (PMF), анализ органического (ОС) и элементарного углерода (ЕС) в РМ2.5.

Методы исследования (на казахском) : Индуктивті байланысқан плазмалық масс-спектрометрия (ICP-MS), иондық хроматография, оң матрицалық факторизация (PMF) бастапқы рецепторларды модельдеу әдісі, PM2.5-те органикалық (ОС) және элементтік көміртекті (ЕС) талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : За отчетный период были начаты работы по отбору образцов РМ2.5 с использованием пробоотборника SASS PM2.5 Ambian Chemical Speciation Sampler для его последующего анализа. Были оптимизирована методика подготовки, взвешивания трех различных фильтров и их пробоподготовка. Согласно полученным результатам элементного анализа высокое содержание Al, Fe и Cr во взвешенных частицах указывают на такие источники загрязнения воздуха как сжигание природных ископаемых (уголь и нефтепродукты) в комбинации с влиянием от дорожной пыли. Высокое содержание К во взвешенных частицах может происходить от сжигания мусорных отходов и горения биомассы. ОСЕС анализ также указывает на такие источники как сжигание угля и биомассы и отсутствие единого доминирующего источника ОС и ЕС в частицах РМ2.5. Проанализированы характеристики высоты пограничного слоя (PBLH) и его влияние на приземные концентрации PM2.5 в Алматы. Результаты исследования о влиянии высоты пограничного слоя на концентрацию мелкодисперсных частиц РМ2.5 была принята и опубликована в международном журнале «Aerosol and Air Quality Research» с процентилем по CiteScore в базе Scopus – 77 (https://doi.org/10.4209/aaqr.210294) и входящих в Q2 по базе Web of Science.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Есепті кезеңде SASS PM2.5 Ambian Chemical Speciation Sampler сынама құралын пайдаланып PM2.5 сынамасын алу және оның кейінгі талдауы бойынша жұмыс басталды. Дайындау әдісі, үш түрлі фильтрді өлшеу және олардың үлгілерін дайындауды оңтайландыру жүргізілді. Элементтік талдаудың алынған нәтижелері бойынша қалқымалы бөлшектердің құрамындағы Al, Fe және Cr мөлшерінің жоғары болуы ауаны ластау көздері жол шаңының әсерімен бірге табиғи ресурстардың (көмір және мұнай өнімдерінің) жануы болуы екенін білдіруі мүмкін. Бөлшектердегі K жоғары деңгейлері қалдықтарының жануы және биомассаның жануынан туындауы мүмкін. OCEC талдауы көмір мен биомассаның жануы сияқты көздерге нұсқайды. және PM2.5 бөлшектерінде ОС және EC бір доминантты көзінің жоқтығын көрсетеді. Шекаралық қабат биіктігінің сипаттамалары (PBLH) және оның Алматыдағы жердегі PM2.5 концентрацияларына әсері талданған. Шекаралық қабат биіктігінің PM2.5 ұсақ бөлшектерінің концентрациясына әсері туралы зерттеу нәтижелері «Аэрозоль және ауа сапасын зерттеу» халықаралық журналында Scopus деректер базасында CiteScore процентильімен жарияланған – 77 (https: //doi.org/10.4209/aaqr.210294) және Web of Science дерекқорына сәйкес Q2 енгізілген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование полученных результатов может оказать существенное влияние на развитие науки и технологий в области анализа качества воздуха. Определение источников взвешенных частиц PM2.5 химическим методом будет проведено впервые в Казахстане и является новым научным направлением в Казахстане. В результате выполнения проекта будет достигнут значительный социально-экономический эффект от определения источников взвешенных частиц PM2.5 современными научными методами. Информация о вкладе источников загрязнения воздуха необходима для лиц, принимающих решения и общественности для определения точного вклада источников выбросов, оценки эффективности мер по снижению выбросов, подготовки эффективных стратегий для улучшения качества воздуха. Таргетированные, эффективные стратегии для улучшения качества воздуха, основанные на научных данных о вкладе источников взвешенных частиц PM2.5, позволят более эффективно снижать загрязнение воздуха, что в свою очередь позволить сократить заболеваемость и смертность из-за загрязнения воздуха (астма, аллергии, хроническая обструктивная болезнь легких).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған нәтижелерді пайдалану ауаның сапасын талдау саласындағы ғылым мен техниканың дамуына айтарлықтай әсер етуі мүмкін. PM2.5 қалқымалы бөлшектердің көздерін химиялық әдіспен анықтау Қазақстанда алғаш рет жүзеге асырылатын болады және Қазақстандағы жаңа ғылыми бағыт болып табылады. Жобаны іске асыру нәтижесінде заманауи ғылыми әдістерді пайдалана отырып, PM2.5 бөлшектерінің көздерін анықтаудан айтарлықтай әлеуметтік-экономикалық нәтижеге қол жеткізіледі. Атмосфераны ластау көздерінің үлесі туралы ақпарат шешім қабылдаушылар мен жұртшылық үшін шығарындылар көздерінің нақты үлесін анықтау, шығарындыларды азайту жөніндегі шаралардың тиімділігін бағалау және ауаның сапасын жақсарту бойынша тиімді стратегияларды дайындау үшін қажет. PM2.5 бөлшектерінің көздерінің үлесі туралы ғылыми дәлелдерге негізделген ауа сапасын жақсартудың мақсатты, тиімді стратегиялары ауаның ластануын тиімдірек төмендетеді, бұл өз кезегінде ауаның ластануынан ауру мен өлімді азайтады (демікпе, аллергия, созылмалы обструктивті өкпе ауруы).

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Мониторинг атмосферного воздуха

Field of application (in Kazakh) : Атмосфералық ауаны бақылау