The object of research, development or design (in Russian) : Подземные горные выработки угольных шахт, проводимые и поддерживаемые в различных горно-геологических и горнотехнических условиях эксплуатации, в т.ч. с осложняющими факторами: зоны повышенного и опорного горного давления, подработка и надработка пластов, наличие геологических нарушений при различных схемах развития горных работ. Подземные горные работы для их эффективной эксплуатации с применением цифрового моделирования напряженно-деформированного состояния вмещающих горных пород.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Пайдаланудың әртүрлі тау-кен-геологиялық және тау-кен техникалық жағдайларында, оның ішінде күрделендіретін факторлары: жоғары және тірек тау-кен қысымы аймақтары, қабаттарды толық емес және шамадан тыс өңдеу, тау-кен қазбаларын игерудің әртүрлі схемаларында геологиялық бұзылулардың болуы бар көмір шахталарын жерасты игеру. Негізгі жыныстардың кернеулі-деформацияланған жай-күйін цифрлық модельдеуді пайдалана отырып, оларды тиімді пайдалану үшін жерасты тау-кен жұмыстары.

Aim of work (in Russian) : Разработка технологических схем по упрочнению ослабленной зоны горных пород при пересечении геологического нарушения подготовительной выработкой, обеспечивающих повышение устойчивости горных пород, окружающих выработку.

Aim of work (in Kazakh) : Қазбаны қоршап тұрған тау жыныстарының тұрақтылығын арттыруды қамтамасыз ететін дайындық қазбасымен геологиялық бұзушылықты кесіп өту кезінде тау жыныстарының әлсіреген аймағын нығайту жөніндегі технологиялық схемаларды әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В работе использована комплексная методика исследований, включающая обобщение, оценку и анализ специализированной информации, содержащейся в производственной практике, литературных и патентных источниках; числовое моделирование; разработка технологических решений, направленных на решение поставленных задач; опытно-промышленные, экспериментальные шахтные исследования.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста өндірістік практикада, әдеби және патенттік көздерде қамтылған мамандандырылған ақпаратты жинақтауды, бағалауды және талдауды; сандық модельдеуді; қойылған міндеттерді шешуге бағытталған технологиялық шешімдерді әзірлеуді; тәжірибелік-өнеркәсіптік, эксперименттік шахталық зерттеулерді қамтитын зерттеудің кешенді әдістемесі пайдаланылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Выполнен мониторинг параметров технологии (длины, угла наклона, плотности крепления) при упрочнении кровли, почвы и боков выработок, проводимых в зонах с ослабленными по прочности горными массивами с оценкой нагрузку на крепь и контуры выработки с установлением закономерностей конвергенции углепородного комплекса пород. Выполнено физическое и аналоговое численное моделирование процесса нагрузки массива пород на горную крепь с обеспечением безопасного устойчивого состояния кровли, боков и почвы выработок с установлением параметров управляющего воздействия на неустойчивые породы. Проведены лабораторные и стендовые исследования для определения деформационных свойств средств стабилизации горного массива и их технологических параметров; определение деформационных свойств и технологичности их установки. Установлено зависимости размеров зон раз-рушения и снижения прочности горных пород по периметру выработки от геолого-технологических параметров в окрестности контуров горных выработок. Произведено аналитическое моделирование системы для получения необходимой информации о состоянии подготовительной выработки и приконтурного массива. Научная новизна проекта заключатся в том, что будет сформировано прогрессивное технологическое решение, обеспечивающее устойчивость контура горной выработки при пересечении зоны неустойчивых пород за счет стабилизации несущего слоя пород.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Тау жыныстарының көміртекті кешенінің конвергенция заңдылықтарын белгілей отырып, бекіткішке жүктемені және қазба контурларын бағалай отырып, беріктігі әлсіреген аймақтарда жүргізілетін шатырды, топырақты және қазбалардың бүйірлерін қатайту кезінде технология параметрлеріне (ұзындығына, көлбеу бұрышына, бекіту тығыздығына) мониторинг жүргізілді. Тұрақсыз жыныстарға басқарушылық әсер ету параметрлерін белгілей отырып, шатырдың, бүйірлердің және қазбалардың топырағының қауіпсіз тұрақты күйін қамтамасыз ете отырып, тау-кен бекінісіне тау жыныстарының массивін жүктеу процесін физикалық және аналогтық сандық модельдеу жүргізілді. Тау-кен массивін тұрақтандыру құралдарының деформациялық қасиеттерін және олардың технологиялық параметрлерін анықтау үшін зертханалық және стендтік зерттеулер жүргізілді; оларды орнатудың деформациялық қасиеттері мен технологиялылығын анықтау. Қазба периметрі бойынша тау жыныстарын құлату және беріктігін төмендету аймақтары мөлшерінің тау-кен қазбалары контурларының маңындағы геологиялық-Технологиялық параметрлерге тәуелділігі анықталды. Дайындық жұмыстары мен контурлық массивтің жай-күйі туралы қажетті ақпаратты алу үшін жүйені аналитикалық модельдеу жүргізілді. Жобаның ғылыми жаңалығы тау жыныстарының көтергіш қабатын тұрақтандыру есебінен тұрақсыз жыныстар аймағын кесіп өту кезінде тау-кен қазбалары контурының тұрақтылығын қамтамасыз ететін прогрессивті технологиялық шешім қалыптастырылатындығында болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : По результатам экспериментальных исследований, аналитического моделирования, конструкторских проработок будут сформированы прогрессивные инновационные решения (на уровне патентов РК) по конструктивным (по длине, размерам, комплектности составляющих элементов, плотности установки), технологические (местоположения относительно контуров выработок и элементов залегания угольного пласта, влияния осложняющих факторов и схем развития горных работ и параметров крепления) и технико-экономические характеристики (снижение металло- и трудоемкости работ) по креплению выработок для повышения темпов их проведения и устойчивости.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Эксперименттік зерттеулердің, Талдамалық модельдеудің, конструкторлық пысықтаулардың нәтижелері бойынша конструктивтік (құрамдас элементтердің ұзындығы, мөлшері, жиынтықтылығы, орнату тығыздығы бойынша), технологиялық (қазбалардың контурлары мен көмір қабатының пайда болу элементтеріне қатысты орналасуы, тау-кен жұмыстарын дамытудың күрделі факторлары мен схемаларының және бекіту параметрлерінің әсері бойынша) прогрессивті инновациялық шешімдер (ҚР патенттері деңгейінде) қалыптастырылатын болады) және техникалық-экономикалық сипаттамалары (металды азайту- және жұмыстың еңбек сыйымдылығы) оларды жүргізу қарқынын және тұрақтылығын арттыру үшін қазбаларды бекіту бойынша.

Level of implementation (in Russian) : Разработаны опытно-промышленные образцы систем и средств крепления горных выработок и проведена предварительная конструкторская проработка технологических решений по их компановке.

Level of implementation (in Kazakh) : Тау-кен қазбаларын бекіту жүйелері мен құралдарының тәжірибелік-өнеркәсіптік үлгілері әзірленді және оларды құрастыру бойынша технологиялық шешімдерді алдын ала конструкторлық пысықтау жүргізілді.

Efficiency (in Russian) : Разработанная прогрессивная технология для крепления горных выработок с за-креплением вмещающих пород позволяет значительно снизить себестоимость проведения выработок и обеспечить безопасность ведения горных работ.

Efficiency (in Kazakh) : Негізгі жыныстарды бекіте отырып, тау-кен қазбаларын бекітуге арналған дамыған Прогрессивті технология қазбалардың өзіндік құнын едәуір төмендетуге және тау-кен жұмыстарының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Горнодобывающие производства угольной отрасли с распространением полученного научно-технического потенциала на подземные горнорудные предприятия.

Field of application (in Kazakh) : Алынған ғылыми-техникалық әлеуетті жерасты тау-кен кәсіпорындарына тарата отырып, көмір саласының тау-кен өндіру өндірістері.