The object of research, development or design (in Russian) : жизнедеятельность видного государственного деятеля Жумабая Шаяхметова, его вклад в развитие Казахской ССР

The object of research, development or design (in Kazakh) : көрнекті мемлекет қайраткері Жұмабай Шаяхметовтің өмірі, Қазақ КСР-інің дамуына қосқан үлесі

Aim of work (in Russian) : реконструкция основных этапов жизни и деятельности Ж. Шаяхметова в 1920-1960е годы - его профессиональной деятельности в 1920-1930-е годы, работы на высших государственных постах Казахской ССР (третий секретарь ЦК КП К – 1938-1939 гг., второй секретарь ЦК КП К- 1939-1946 гг., первый секретарь ЦК КП К - 1946-1954 гг., первый секретарь Южно-Казахстанского обкома партии – 1954-1955 гг.) и вклада в политико-административное развитие и социально-экономические процессы в Казахской ССР на основе новых архивных документов из отечественных и зарубежных архивов и материалов личного характера, введение их в научный оборот, создание дополненного научного изложения истории советского Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : 1920-1960 жылдардағы Ж.Шаяхметовтың өмірі мен қызметінің негізгі кезеңдерін қайта құру – оның 1920-1930 жылдардағы кәсіби қызметі, Қазақ КСР-нің жоғары мемлекеттік органдарындағы қызметі (ҚК(б)П Орталық Комитетінің үшінші хатшысы Қазақстан – 1938-1939, КП ОК екінші хатшысы Қ – 1939-1946, КП ОК бірінші хатшысы – 1946-1954, Оңтүстік Қазақстан облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы – 1954-1955 жж. ) және отандық және шетелдік мұрағаттардың жаңа мұрағат құжаттары мен жеке материалдар негізінде Қазақ КСР-нің саяси-әкімшілік дамуы мен әлеуметтік-экономикалық процестеріне қосқан үлесі, оларды ғылыми айналымға енгізу, ғылыми-зерттеу жұмыстарының толықтырылған ғылыми тұсаукесерін жасау. Кеңестік Қазақстанның тарихы.

Методы исследования (на русском) : общенаучный, общеисторический и конкретно-исторический. Основным общеисторическим методом является принцип историзма - исторические процессы и события изучаются в хронологической последовательности на основе анализа источников, в контексте политической, социально-экономической и культурной ситуации. В качестве специально-исторических методов исследования применялись историко-генетический, историко-сравнительный и историко-типологический. Работа также опирается на методы биографического подхода, который позволяет рассмотреть онтологически историю одного человека на фоне развертывания противоречивой и сложной исторической панорамы событий в стране. В качестве основных методов исследования были использованы сравнительно-исторический, анализ и синтез, контент – и ивент-анализ, положения герменевтики, экзистенциализма, персонализма, символического интеракционизма и дискурсивные практики.

Методы исследования (на казахском) : жалпы ғылыми, жалпы тарихи және нақты тарихи. Негізгі жалпы тарихи әдіс – историзм принципі – тарихи процестер мен оқиғалар дереккөздерді талдау негізінде хронологиялық тәртіпте, саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени жағдай контексінде зерттеледі. Арнайы-тарихи зерттеу әдістері ретінде тарихи-генетикалық, тарихи-салыстырмалы және тарихи-типологиялық әдістер қолданылды. Сондай-ақ жұмыс бір тұлғаның тарихын елдегі оқиғалардың қайшылықты және күрделі тарихи панорамасының өрбуі аясында онтологиялық тұрғыдан қарастыруға мүмкіндік беретін өмірбаяндық көзқарас әдістеріне негізделген.

Obtained results and novelty (in Russian) : историографический обзор и анализ литературы, выявление новых архивных материалов, их обработка и введение в научный оборот, восстановление ранней биографии семьи Шаяхметовых. Обоснованы этапные периоды в деятельности Ж. Шаяхметова, связанные с преобразованиями в политико-административном управлении Казахской ССР в ходе укрепления тоталитарного режима, трансформации системы внешнего управления его социально-экономическими ресурсами в целях их подчинения военно-стратегическим планам руководства СССР. Установлен вклад Ж. Шаяхметова в создание экономики военно-мобилизационного типа в Казахской ССР для достижения победы в Великой Отечественной войне. Определена роль Ж. Шаяхметова в формировании казахстанской партийно-государственной системы управления в военные и послевоенные годы и казахской партийно-административной управленческой номенклатуры. Выделена степень политико-административного участия Ж.Шаяхметова в процессах периода острого идеологического противостояния между Центром и культурными и научными кругами Казахстане в период позднего сталинизма. Выявлена совокупность объективных причинно-следственных факторов, которые привели к смене руководства Казахской ССР и снятию Ж. Шаяхметова в период формирования вертикали политико-административного управления в СССР под руководством Н. Хрущева.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : әдебиеттерге тарихнамалық шолу және талдау, жаңа мұрағат материалдарын анықтау, оларды өңдеу және ғылыми айналымға енгізу, Шаяхметовтер отбасының ерте өмірбаянын қалпына келтіру. Ж.Шаяхметов қызметіндегі маңызды кезеңдері тоталитарлық режимді нығайту барысында Қазақ КСР-нің саяси-әкімшілік басқаруындағы қайта құрулармен, оның әлеуметтік-экономикалық ресурстарын сыртқы басқару жүйесін өзгертумен байланысты. оларды КСРО басшылығының әскери-стратегиялық жоспарларына бағындыру дәлелденді. Ж.Шаяхметовтің Ұлы Отан соғысында жеңіске жету үшін Қазақ КСР-де әскери-жұмылдыру үлгісіндегі шаруашылықты құруға қосқан үлесі айқындалды. Ж.Шаяхметовтың соғыс және соғыстан кейінгі жылдардағы қазақ партиялық-мемлекеттік басқару жүйесі мен қазақ партиялық-әкімшілік басқару номенклатурасын қалыптастырудағы рөлі айқындалады. Кейінгі сталинизм кезеңіндегі Орталық пен Қазақстанның мәдени-ғылыми ортасы арасындағы өткір идеологиялық қарама-қайшылық кезеңіндегі Ж.Шаяхметовтің саяси-әкімшілік қатысу дәрежесі көрсетіледі. Н.Хрущевтің басшылығымен КСРО-да саяси-әкімшілік басқару вертикалының қалыптасуы кезінде Қазақ КСР басшылығының өзгеруіне және Ж.Шаяхметовтің қызметінен кетуіне әкелген объективті себептік факторлардың жиынтығы анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : полученные результаты позволят дополнить академическое изложение истории Казахстана советского периода на основе обработки вновь открытых документов и материалов, прояснить и объяснить сложные моменты, связанные со сменой руководства Казахской ССР и причины внешнего управления республикой в советское время, что привело к перекосам в политико-административном управлении и социально-экономическим потерям. Полученные новые данные помогут ввести в сферу научных исследований, общественное сознание и публичный дискурс темы о вкладе руководителей Казахской ССР в процессы государственного строительства и формирование народа Казахстана.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : алынған нәтижелер жаңадан ашылған құжаттар мен материалдарды өңдеу негізінде кеңестік кезеңдегі Қазақстан тарихының академиялық презентациясын толықтыруға, Қазақ КСР басшылығының ауысуына байланысты қиын сәттерді және оның себептерін нақтылауға және түсіндіруге мүмкіндік береді. саяси-әкімшілік басқарудағы бұрмалануларға және әлеуметтік-экономикалық шығындарға әкелген кеңестік дәуірдегі республиканың сыртқы басқаруы үшін. Алынған жаңа деректер Қазақ КСР басшыларының мемлекеттік құрылыс және Қазақстан халқының қалыптасуы процестеріне қосқан үлесі туралы тақырыпты ғылыми зерттеу, қоғамдық сана және қоғамдық пікірталас саласына енгізуге көмектеседі.

Level of implementation (in Russian) : опубликована монография на трех языках (казахском, русском и английском) о жизнедеятельности Ж. Шаяхметова на основе уникальных архивных материалах из фондов государственных архивов Российской Федерации и Республики Казахстан (центральные и областные архивы), сборник новых (выявленных в архивах РФ и РК) архивных материалов, сборники материалов международной и республиканской научно-практических конференций с участием ведущих ученых республики и специалистов из ИИЭ им. Ч.Ч. Валиханова в офф-лайн и он-лайн форматах, в республиканских научных изданиях опубликованы статьи о жизнедеятельности Ж. Шаяхметова и общем историческом фоне в годы его руководства Казахской ССР, в республиканских средствах массовой информации опубликованы материалы о проведенных мероприятиях в рамках реализации грантового проекта, проведены Круглый стол c привлечением СМИ и публикацией материалов на сайте Института истории и этнологии им. Ч.Ч. Валиханова.

Level of implementation (in Kazakh) : Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасы мемлекеттік мұрағаттарының (орталық және облыстық мұрағаттар) қорларынан алынған бірегей мұрағаттық материалдар негізінде Ж.Шаяхметовтің өмір жолы туралы үш тілде (қазақ, орыс және ағылшын) монографиясы жарық көрді. жаңа (Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасының мұрағаттарында анықталған) мұрағат материалдарының жинағы, республиканың жетекші ғалымдары мен ХИБ мамандарының қатысуымен өткен халықаралық және республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциялар материалдарының жинақтары. Ч.Ч. Уәлихановтың оффлайн және on-line форматында, Ж.Шаяхметовтың өмірі мен Қазақ КСР-ді басқарған жылдардағы жалпы тарихи болмысы туралы мақалалары республикалық ғылыми басылымдарда, оның аясында атқарылған іс-шаралар туралы материалдар жарияланды. гранттық жобаның бірі БАҚ-ты тарта отырып, Дөңгелек үстел және Тарих және этнология институтының сайтында материалдарды жариялау болды. Ч.Ч. Уәлиханов.

Efficiency (in Russian) : полученные результаты позволят дополнить академическое изложение истории Казахстана советского периода на основе обработки вновь открытых документов и материалов, прояснить и объяснить сложные моменты, связанные со сменой руководства Казахской ССР и причины внешнего управления республикой в советское время, что привело к перекосам в политико-административном управлении и социально-экономическим потерям. Полученные новые данные помогут ввести в сферу научных исследований, общественное сознание и публичный дискурс темы о вкладе руководителей Казахской ССР в процессы государственного строительства и формирование народа Казахстана.

Efficiency (in Kazakh) : алынған нәтижелер жаңадан ашылған құжаттар мен материалдарды өңдеу негізінде кеңестік кезеңдегі Қазақстан тарихының академиялық презентациясын толықтыруға, Қазақ КСР басшылығының ауысуына байланысты қиын сәттерді және оның себептерін нақтылауға және түсіндіруге мүмкіндік береді. саяси-әкімшілік басқарудағы бұрмалануларға және әлеуметтік-экономикалық шығындарға әкелген кеңестік дәуірдегі республиканың сыртқы басқаруы үшін. Алынған жаңа деректер Қазақ КСР басшыларының мемлекеттік құрылыс және Қазақстан халқының қалыптасуы процестеріне қосқан үлесі туралы тақырыпты ғылыми зерттеу, қоғамдық сана және қоғамдық пікірталас саласына енгізуге көмектеседі.

Field of application (in Russian) : исторические науки.

Field of application (in Kazakh) : тарих ғылымдары