The object of research, development or design (in Russian) : Клинические изоляты микобактерий туберкулеза; ДНК клинических изолятов M. tuberculosis, выделенных от впервые выявленных больных легочным туберкулезом и повторных случаев из разных областей Казахстана; ДНК референсного штамма M. tuberculosis H37Rv; эпидемиологические и клинические данные лекарственной чувствительности клинических изолятов M.tuberculosis от больных туберкулезом легких.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Туберкулез микобактерияларының клиникалық изоляттары, Қазақстанның әр түрлі аймақтарынан өкпе туберкулезімен ауыратын туберкулездің жаңа және қайталанған жағдайлары бар науқастардан бөлініп алынған M. tuberculosis клиникалық изоляттарының ДНҚ-сы; M. tuberculosis H37Rv референс штаммының ДНҚ-сы; өкпе туберкулезі науқастарының эпидемиологиялық және клиникалық мәліметтері, M. tuberculosis дәрілік сезімталдығы.

Aim of work (in Russian) : Целью исследования является проведение комплексной молекулярно-генетической характеристики генотипа Beijing M. tuberculosis в Казахстане

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты Қазақстанда таралған M. tuberculosis Beijing генотипінің жүйелік молекулалық-генетикалық сипаттамасын өткізу болып табылады

Методы исследования (на русском) : Для выполнения задач настоящего проекта за отчетный период проводился сбор клинических изолятов M.tuberculosis от впервые выявленных и повторных случаев туберкулеза из различных областей Казахстана, молекулярно-генетическая характеристика и оценка генотипа Beijing с использованием методов генотипирования (MIRU-VNTR анализ) и определения мутаций в генах, отвечающих за лекарственную устойчивость к ПТП 1 ряда – рифампицину и изониазиду.

Методы исследования (на казахском) : Аталған жоба міндеттерін орындау үшін есеп беру кезеңінде Қазақстанның әр түрлі аймақтарынан өкпе туберкулезімен ауыратын туберкулездің жаңа және қайталанған жағдайлары бар науқастардан туберкулез микобактериялар жиналды, генотиптеу (MIRU-VNTR анализі) мен 1-ші қатардағы туберкулезге қарсы препараттар - рифампицин мен изониазидке дәрілік төзімділікке жауап беретін гендердегі мутацияларды анықтау әдістері көмегімен Beijing генотипінің молекулалық-генетикалық сипаттамасы жұмысы басталды

Obtained results and novelty (in Russian) : За отчетный период было собрано 200 клинических изолятов M. tuberculosis от новых случаев (100 образцов) и повторных случаев (100 образцов) легочного туберкулеза (ТБ) из разных регионов Казахстана. Среди 100 новых случаев большая часть ТБ пациентов (92 пациента) были с диагнозом инфильтративный туберкулез легких. Среди 100 повторных случаев большая часть ТБ пациентов (72 пациента) были с диагнозом инфильтративный туберкулез легких. Было проведено генотипирование 200 клинических изолятов M. tuberculosis от впервые выявленных случаев (n=100) и повторных случаев (n=100) туберкулеза с использование 15 MIRU-VNTR локусов. Были определены нуклеотидные последовательности katG и rpoB генов у 75 клинических изолятов M. tuberculosis среди повторных случаев туберкулеза. В katG гене, который ассоциирован с лекарственной устойчивостью к изониазиду была найдена мутация в 315 кодоне c заменой аминокислоты серина на треонин Ser315Thr (AGC/ACC) в 78.7% случаях (59 образцов), в остальных 21.3% случаях (16 образцов) мутации в данном гене не были найдены. В rpoB гене, который ассоциирован с лекарственной устойчивостью к рифампицину были выявлены мутации у 51 образца (68% случаев), из них 48 образцов имели мутацию в 531 кодоне Ser531Leu (TCG/TTG) и 3 образца показали мутацию в 533 кодоне Leu533Pro. У остальных 24 образцах (32% случаев) мутации не были найдены в rpoB гене.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Есеп беру кезеңінде Қазақстанның әртүрлі аймақтарынан туберкулездің жаңа жағдайларынан (100 үлгі) және қайталанған жағдайларынан (100 үлгі) 200 M. tuberculosis клиникалық үлгілері жиналды. 100 жаңа жағдайлардың арасында ТБ науқастарының көп бөлігіне (92 науқас) өкпенің инфильтративті туберкулезі диагнозы қойылды. 100 қайталанған жағдайлардың арасында ТБ науқастарының көп бөлігіне (72 науқас) өкпенің инфильтративті туберкулезі диагнозы қойылды. Туберкулездің жаңа (n=100) және қайталанған (n=100) жағдайларынан жиналған 200 M. tuberculosis клиникалық изоляттары 15 MIRU-VNTR локустары көмегімен генотиптелді. Туберкулездің қайталанған жағдайлары арасынан жиналған 75 M. tuberculosis клиникалық изоляттарының katG және rpoB гендерінің нуклеотидтік тізбектері анықталды. Изониазидке дәрілік төзімділікпен ассоциацияланған katG генінде сериннің треонинге аминқышқылдық алмасуы бар мутация Ser315Thr (AGC/ACC) 315 кодонда 78,7% жағдайда (59 үлгі) анықталды, қалған 21,3% жағдайда (16 үлгі) мутациялар аталған генде табылмады. Рифампицинге дәрілік төзімділікпен ассоциацияланған rpoB генінде мутациялар 51 үлгіде (68%) анықталды, оның ішінде 48 үлгіде мутациялар 531 кодонда Ser531Leu (TCG/TTG) және 3 үлгіде 533 кодонда Leu533Pro идентификацияланды. Қалған 24 үлгіде (32%) rpoB генде мутациялар анықталмады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Среди 100 новых случаев преобладали лекарственно-устойчивые изоляты (73 образца, 73%) по сравнению с лекарственно-чувствительными образцами (27 образцов, 27%). Среди 100 повторных случаев преобладали лекарственно-устойчивые изоляты (94 образца, 94%) по сравнению с лекарственно-чувствительными образцами (6 образцов, 6%). Результаты генотипирования показали, что среди новых случаев было идентифицировано в 3,3 раза больше семейств M. tuberculosis (10 семейств – Beijing, URAL, LAM, NEW-1, Cameroon, Delhi/CAS, Haarlem и др.) по сравнению с повторными случаями (3 семейства – Beijing, URAL и LAM). Самым распространенным семейством среди всех клинических изолятов M. tuberculosis является Beijing. Клинические изоляты данного семейства были найдены в 57% и 93% случаев среди новых и повторных случаев, соответственно. Данный генотип преобладает как среди впервые выявленных больных, так и в большей степени среди повторных случаев туберкулеза. Остальные семейства представлены в меньших количествах, так среди новых случаев, в 17% случаев выявлены изоляты семейства LAM, в 9% изоляты семейства Delhi/CAS. Изоляты семейства URAL, Haarlem и NEW-1 были найдены в 6%, 5% и 2% случаев, соответственно. Самыми доминирующими и отвечающим за распространение лекарственной устойчивости к двум базовым противотуберкулезным препаратам (рифампицин, изониазид), были мутации в генах katG Ser315Thr (AGC/ACC) и кодоне 531 кодоне Ser531Leu (TCG/TTG) гена rpoB.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 100 жаңа жағдайлардың арасында дәріге-төзімді изоляттар (73 үлгі, 73%) дәріге-сезімтал үлгілермен (27 үлгі, 27%) салыстырғанда басым болды. 100 қайталанған жағдайлар арасында дәріге-төзімді изоляттар (94 үлгі, 94%) дәріге-сезімтал үлгілермен (6 үлгі, 6%) салыстырғанда басым болды. Генотиптеу нәтижелері, жаңа жағдайлар арасында (10 тұқымдас – Beijing, URAL, LAM, NEW-1, Cameroon, Delhi/CAS, Haarlem және т.б) қайталанған жағдайлармен салыстырғанда (3 тұқымдас – Beijing, URAL и LAM) 3,3 есе көп M. tuberculosis тұқымдастары идентификацияланғанын көрсетті. Барлық M. tuberculosis клиникалық изоляттарының арасында ең кең тараған тұқымдас – Beijing тұқымдасы. Бұл тұқымдастың клиникалық изоляттары 57% және 93% жағдайда сәйкесінше жаңа және қайталанған жағдайлар арасынан табылды. Beijing генотипі туберкулездің жаңа жағдайлары арасында да, қайталанған жағдайлары арасында да басымдылық көрсетті. Қалған тұқымдастар азырақ мөлшерде кездесті. Атап айтқанда, жаңа жағдайлар арасында 17% жағдайда LAM тұқымдасының изоляттары, 9% жағдайда Delhi/CAS тұқымдасының изоляттары анықталды. URAL, Haarlem және NEW-1 тұқымдасының изоляттары сәйкесінше 6%, 5% және 2% жағдайда табылды. Ең басымдылық көрсеткен және негізгі туберкулезге қарсы препараттарға (рифампицин, изониазид) дәрілік төзімділіктің таралуына жауап беретін мутациялар - katG генінің 315 кодонындағы Ser315Thr (AGC/ACC) мутациясы және rpoB генінің 531 кодонындағы Ser531Leu (TCG/TTG) мутациясы.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Молекулярно-эпидемиологические методы исследования (MIRU-VNTR анализ и RD-типирование) являются полезными инструментами для контроля туберкулеза и позволяют лучше понять динамику передачи заболевания, различать случаи реинфекции заболевания от реактивации, идентифицировать эпидемиологически важные генотипы M. tuberculosis

Efficiency (in Kazakh) : Молекулалық эпидемиологиялық зерттеу әдістері (MIRU-VNTR анализі және RD типтеу) туберкулезге қарсы күресу үшін пайдалы құрал болып табылады және аурудың таралу динамикасын жақсы түсінуге, ауруды реинфекциялау жағдайларын ажырата білуге және M. tuberculosis эпидемиологиялық маңызды генотиптерін анықтауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : медицина, в частности во фтизиатрии

Field of application (in Kazakh) : медицина, және де туберкулезді зерттеу саласында