The object of research, development or design (in Russian) : Чистопородные и беспородные животные крупного рогатого скота.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ірі қара шаруашылығының таза және тұқымсыз тұқымдары.

Aim of work (in Russian) : Разработка научно – обоснованных селекционных программ в скотоводстве с применением современных биотехнологических методов и IT-технологий, обеспечивающих повышение экономической эффективности разведения крупного рогатого скота, удовлетворяющих требованиям внутреннего и внешнего рынков.

Aim of work (in Kazakh) : Ішкі және сыртқы нарықтардың талаптарын қанағаттандыратын ірі қара малды өсірудің экономикалық тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін қазіргі заманғы биотехнологиялық әдістер мен IT-технологияларды қолдана отырып, мал шаруашылығында ғылыми негізделген селекциялық бағдарламалар әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Материалом проведения исследований является база данных Республиканской информационно-аналитической системы животноводства с функционалом регистрации племенных и породных животных хозяйствующих субъектов Казахстана, а также различные уровни доступа к информации о животных со стороны государственных органов исполнительной и представительской власти и заинтересованных организаций и субъектов сельского хозяйства.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу жүргізу материалы Қазақстанның шаруашылық жүргізуші субъектілерінің асыл тұқымды және тұқымдық малдарын тіркеу функционалы бар мал шаруашылығының республикалық ақпараттық-талдау жүйесінің деректер базасы, сондай-ақ атқарушы және өкілдік биліктің мемлекеттік органдары мен мүдделі ұйымдар мен ауыл шаруашылығы субъектілері тарапынан жануарлар туралы ақпаратқа қол жеткізудің әртүрлі деңгейлері болып табылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : В системе ИАС создан функционал по внесению и накоплению данных о животных каждой генерации, согласно ICAR. Преложена модернизация системы зоотехнических событий в ИАС касательно оторажения фактических данных в виде графических диаграмм. Адаптировано и предложено для использования модернизированное ПО «Мобильное приложение для регистрации взвешиваний крупного рогатого скота». Рассчитана племенная ценность мясного скота герефордской (42 489 гол.) и абердин-ангусской (87 168 гол.) пород методом BLUP. Были изучены современные экспресс методы диагностики стельности. Изучены рост и развитие молодняка казахской белоговой (679 гол.), аулиекольской (676 гол.), герефордской (164 гол.), абердин-ангусской (115 гол.) пород северного, южного, восточного и западного регионов республики. Начаты работы по разработке методики индексной оценки племенной ценности быков-производителей отечественных пород по качеству потомства методом BLUP.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ААЖ-да ICAR бағдарламасына сәйкес малдардың мәліметтерін енгізу және жинақтау бойынша функциялар құрылды. ЕСМ (Франция) компаниясының EXAGO BackFatProbe ультрасонограф арқылы ААЖ-де өмір бойындағы еттілік сапасы ультрадыбыстық сканерлеу нәтижесін тіркеу жүзеге асырылды, жаңартылған «Ірі қара малдарын өлшеуді тіркеуге алатын мобильдік қосымшасы» енгізілді. BLUP әдісі арқылы абердин-ангус (87 168 бас) және герефорд (42 489 бас) етті ірі қара мал тұқымдарының асыл тұқымдық құндылықтары есептелінді. Буаздықты диагностикалаудың заманауи экспресс әдістері зерттелді. Республикамыздың солтүстік, оңтүстік, шығыс және батыс аймақтарында қазақтың ақбас (679 бас), әулиекөл (676 бас), герефорд (164 бас), абердин-ангус (115 бас) тұқымдарының төлдерінің өсіп-жетілуі анықталды. BLUP әдісімен ұрпақтарының сапасы бойынша отандық тұқымдардың өндіргіш бұқаларының асыл тұқымдық құндылығын индекстік бағалау әдістемесін әзірлеу бойынша жұмыстар басталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Будут разработаны программы совершенствования пород крупного рогатого скота, которые позволят сохранить имеющийся генофонд и при соблюдении рекомендуемых мероприятий будут усовершенствованы хозяйственно-полезные признаки. Разработана методика оценки племенной ценности быков-производителей по качеству потомства методом BLUP по отечественным уравнениям линейной биометрической модели. Дана экономическая эффективность разведения крупного рогатого скота мясного и молочного направления продуктивности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ірі қара мал тұқымдарын жетілдіру бағдарламалары әзірленетін болады, олар қолда бар гендік қорды сақтауға мүмкіндік береді және ұсынылған іс-шараларды сақтай отырып, шаруашылыққа пайдалы белгілер жетілдіріледі. Тұқымдық бұқалардың тұқымдық құндылығын ұрпақтарының сапасы бойынша BLUP әдісімен сызықтық биометриялық үлгінің отандық теңдеулері бойынша бағалау әдістемесі әзірленді. Етті және сүтті бағыттағы ірі қара мал өсірудің экономикалық тиімділігі берілді.

Level of implementation (in Russian) : Внедрение методов совершенствования отечественных мясных пород позволит использовать современные подходы к оценке племенной ценности отечественных пород, основанных на индексах EPD с разработкой биометрических моделей мясных пород. Применение данного подхода позволит быстрее интегрировать отечественную селекцию в мировое пространство и будет соответствовать международным рекомендациям ICAR.

Level of implementation (in Kazakh) : Отандық ет тұқымдарын жетілдіру әдістерін енгізу ет тұқымдарының биометриялық үлгілерін әзірлеумен EPD индекстеріне негізделген отандық тұқымдардың асыл тұқымдық құндылығын бағалаудың қазіргі заманғы тәсілдерін пайдалануға мүмкіндік береді. Осы тәсілді қолдану арқылы отандық селекцияны әлемдік кеңістікке жылдам ықпалдастыруға мүмкіндік береді және ICAR халықаралық ұсыныстарына сәйкес келеді.

Efficiency (in Russian) : Применение современных методов прогнозирования племенной ценности скота мясных пород позволяет ускорить процесс селекции хозяйственно-полезных признаков пород и обеспечивает повышение генетического прогресса популяции животных, что в свою очередь имеет положительное влияние на развитие отрасли мясного скотоводства в современных экономических условиях.

Efficiency (in Kazakh) : Етті тұқымды малдың асыл тұқымдық құндылығын болжаудың қазіргі заманғы әдістерін қолдану тұқымдардың шаруашылық-пайдалы белгілерін селекциялау процесін жеделдетуге мүмкіндік береді және жануарлар популяциясының генетикалық прогресін арттыруды қамтамасыз етеді,бұл өз кезегінде қазіргі экономикалық жағдайларда етті мал шаруашылығы саласының дамуына оң әсер етеді.

Field of application (in Russian) : Животноводство

Field of application (in Kazakh) : Мал шаруашылығы