Inventory number IRN Number of state registration
0322РК00240 AP13268734-KC-22 0122РК00156
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 1
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 2998464 AP13268734
Name of work
Семантика и этимология архаизмов в языке Абая и Шакарима (на основе сравнительно-исторического метода)
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Адилов Марлен Ерланович
0
0
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
НАО "Казахский национальный педагогический университет имени Абая"
Abbreviated name of the service recipient НАО "КазНПУ им.Абая"
Abstract

Архаизы и древние формы в произведениях Абая и Шакарима, не используемые сегодня

Абай және Шәкәрім шығармаларындағы қазіргі күні қолданылмайтын архаиздер мен көне формалар

Цель данной работы-раскрыть значение устаревших слов в произведениях Абая и Шакарима, значение которых было забыто, пассивной лексики, ныне неиспользуемых заимствованных слов на основе материалов тюркских письменных памятников и современных тюркских языков и толковых словарей арабо-персидского и монгольского языков. Составить первый сравнительно-исторический словарь древностей, использованный Абаем и Шакаримом.

Абай және Шәкәрім өлеңдері, қара сөздер мен қолжазбаларда сақталған көнерген немесе мағынасы ұмыт болған сөздердің, пассив лексиканың, қазірде қолданылмайтын кірме элементтердің мәнін түркі жазба ескерткіштері мен қазіргі түркі тілдері материалдары және араб-парсы, моңғол тілдері түсіндірме сөздіктері деректері негізінде ашу. Абай және Шәкәрім қолданған көнеліктердің тұңғыш салыстырмалы-тарихи сөздігін түзу.

В ходе исследовательской работы используются основные лингвистические методы: метод компонентного и семантического анализа, сравнительно-сопоставительное исследование в диахронии и синхронии, методы описания, систематизации, дифференциации необходимых данных, обобщения понятий.

Зерттеу жұмысы барысында негізгі лингвистикалық əдістерді: компоненттік жəне семантикалық талдау əдісі, диахрония жəне синхрониядағы салыстырмалы-салғастырмалы зерттеу, сипаттау, жүйелеу, топтау, қажетті мəліметтерді саралау, ұғымдарды жинақтау əдістері қолданылады.

В первом полугодии проекта по плану было опубликовано 1 (одна) статья в отечественном издании, рекомендованном ККСОН. В статье определено древнее значение слова "тетя", употребляемого Абаем.

Жобаның алғашқы жартыжылдығында жоспар бойынша БҒСҚК ұсынған отандық басылымда 1 (бір) мақала жарияланды. Мақалада Абай қолданған "тәте" сөзінің көне мағынасы анықталды.

-

-

-

-

В статье, опубликованной в виде полугодового отчета, проанализирована история некоторых слов, используемых Абаем, и внесен вклад в развитие современного литературного языка. В настоящее время определены конечные значения слов, неправильно употребляемых по смыслу, введено новое слово в словарный запас казахского языка.

Жартыжылдық есеп ретінде шығарылған мақалада Абай қолданған кейбір сөздердің тарихы талданып, қазіргі әдеби тілдің дамуына қатысты үлес қосылды. Қазіргі күні мағына жағынан дұрыс қолданылмайтын сөздердің түпкі мағынасы анықталып, қазақ тілінің сөздік қорына жаңа сөз енгізілді.

Актуальность и значимость сравнительно-исторического изучения языка Абая и Шакарима, словаря архаизмов используемых поэтами, может быть использована в нескольких областях: На курс «абаеведения» в школе; Студентам высших учебных заведений, особенно наставникам, обучающимся по специальности казахский язык и литература Исследователям общественно-гуманитарной, в том числе филологической направленности; Может использоваться в научно-исследовательских центрах абаеведение, тюркологии и история языка.

Абай мен Шәкәрім тілін, ақындар қолданған сөздердің сөздігін жасау жұмысын салыстырмалы-тарихи тұрғыдан зерттеудің өзектілігі мен маңызының нәтижесі бірнеше облыста қолданыла алады Атап айтар болсақ: Мектептегі «Абайтану» курсына; Жоғары оқу орындарының студенттеріне, әсіресе қазақ тілі мен әдебиеті мамандығында оқитын тәлімгерлерге Қоғамдық-гуманитарлық, оның ішінде филологиялық бағыттағы зерттеушілерге; «Абайтану», «Түркітану», «Тіл тарихы» ғылыми-зерттеу орталықтарында қолданыла алады.

UDC indices
81-112.4
International classifier codes
16.21.33;
Key words in Russian
казахский язык; архаизмы; этимология; сравнительный словарь; произведения Абая; стихи Шакарима;
Key words in Kazakh
қазақ тілі; архаизмдер; этимология; салыстырмалы сөздік; Абай шығармалары; Шәкәрім өлеңдері;
Head of the organization Билялов Дархан Нурланович PhD /
Head of work Адилов Марлен Ерланович Phd / PhD