The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования явились биологические образцы, выделенные от домашних и диких птиц водного и околоводного комплексов в различных регионах Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны: Қазақстанның әр-түрлі аймақтарында үй құстары, су және су маңы кешендеріндегі түз құстарынан жиналған биологиялық сынамалар.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта заключается в исследовании распространения и молекулярной эпидемиологии вируса гепатита Е домашних и диких птиц на территории Казахстана, получении данных о происхождении и естественных резервуарах патогенных вариантов возбудителя, и отборе наиболее актуальных вариантов для разработки диагностических препаратов.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – Қазақстан аумағындағы үй және түз құстары арасында гепатит Е вирусы таралуы мен молекулалық эпидемиологиясын зерттеу, қоздырғыштың зардапты нұсқаларының пайда болуы мен табиғи резервуарлары жайында мәліметтер алу, сонымен қатар балаулық препараттар әзірлеу үшін өзекті нұсқаларын сұрыптау. 2022 жылды қамтитын жұмыс кезеңдерінің атауы: гепатит Е вирусы РНҚ бар жоқтығына үй және түз құстарынан жиналған биологиялық сынамаларға скрининг жүргізу.

Методы исследования (на русском) : вирусологические, молекулярно-генетические, гистологические

Методы исследования (на казахском) : вирусологиялық, молекулалық-генетикалық, гистологиялық

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работ и их новизна. Результаты, обратной транскриптазы-полимеразной цепной реакции с праймерами к консервативному фрагменту гена хеликазы вируса гепатита Е, указали на наличие вируса в архивных пробах и материалах от больных и павших цыплят, собранных в июле 2022 г. в одной из птицефабрик пригорода Алматы. Наличие нуклеиновых кислот вируса гепатита Е установлены в образцах ткани печени павших и больных цыплят с гепатолиенальным синдромом. Вирус гепатита Е отсутствовал в биологических материалах, собранных от птиц приусадебного содержания. Результаты полимеразной цепной реакций на вирус гепатита Е 148 биологических образцов от 78 особей семи видов диких птиц, принадлежащих к семействам Pelecanidae, Phalacrocoracidae, Ardeidae, и Laridae были отрицательными. Результаты скрининга в полимеразной цепной реакций биологических материалов, собранных от птиц промышленного содержания в разные годы, свидетельствуют о персистенции вируса гепатита Е в птицеводческих хозяйствах Республики Казахстан.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жұмыстың нәтижесімен жаңалығы. Гепатит Е вирусы хеликаза генінің консервативті фрагментіне бағытталған праймерлермен кері транскрипция-полимеразды тізбекті реакция нәтижесі мұрағаттағы материалдар мен 2022 ж., шілдеде Алматы маңындағы құс фабрикаларының бірінде ауыру және өлген құстаррдан жиналған сынамаларда гепатит Е вирусы бар екенін көрсетті. Гепатит Е вирусы нуклеин қышқылдары гепатолиенальды синдромдары байқалған ауру және өлген құстардың бауыр ұлпаларының үлгілерінен табылды. Жеке қожалық құстарынан жиналған биологиялық сынамалардан гепатит Е вирусы анықталмады. Pelecanidae, Phalacrocoracidae, Ardeidae, және Laridae тұқымдастығының жеті түрінің 78 бас құсынан жиналған 148 биологиялық сынаманы гепатит Е вирусына полимеразды тізбекті реакцияда талдау нәтижесі теріс болды. Өндірістік жағдайда ұсталатын құстардан әр-түрлі жылдарда жиналған биологиялық сынамаларды полимеразды тізбекті реакцияда скринингтеу, Қазақстан Республикасындағы құс шаруашылықтарында гепатит Е вирусының ұдайы кездесетінін көрсетеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели заключаются в контроле над эпизоотической ситуацией по гепатиту Е и снижения экономических потерь в птицеводческих хозяйствах Казахстана.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі жобалық-техникалық-экономикалық көрсеткіштер, гепатит Е бойынша эпизоотиялық жағдайды қадағалау мен Қазақстандағы құс шаруашылықтарында экономикалық шығындарды азайтуды бақылау үшін маңызды болып табылады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Влияние полученных результатов на развитие науки и технологий и ожидаемый социальный и экономический эффект от результатов проекта. Ожидаемые результаты углубят знания эволюции и экологии возбудителя гепатита Е. Построение эволюционного древа казахстанских изолятов птичьего гепатита Е позволит увеличить эффективность мониторинга заболеваний местной орнитофауны.

Efficiency (in Kazakh) : Алынған нәтижелердің ғылым мен технологияның дамуына ықпалы және күтілетін әлеуметтік және экономикалық әсері. Күтілетін нәтижелер гепатит Е қоздырушысының эволюциясы мен экологиясы аясындағы білімді тереңдетеді. Құстардын Е гепатитінің қазақстандық изоляттарының эволюциялық ағашын салу жергілікті орнитофауна ауруларының мониторингінің тиімділігін арттырады.

Field of application (in Russian) : Область применения – вирусология, ветеринария, экология.

Field of application (in Kazakh) : Қолданыс саласы – вирусология, ветеринария, экология.