The object of research, development or design (in Russian) : Археологические памятники Восточного Казахстана древнетюркского периода

The object of research, development or design (in Kazakh) : Шығыс Қазақстанның көне түркі дәуіріне тән археологиялық ескерткіштері

Aim of work (in Russian) : Основная цель данного проекта заключается в проведении научных исследований, связанных с тематикой сложения и развития древнетюркского культурного комплекса на территории Восточного Казахстана, а также реконструкция образа жизни, религиозных верований, экономики и общественного строя, этнокультурных процессов, по материалам памятников поздней древности и раннего средневековья.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның негізгі мақсаты - Шығыс Қазақстанның ежелгі түркі мәдени кешенін құру және дамыту тақырыбына байланысты ғылыми зерттеулер жүргізу, сондай-ақ ежелгі және ерте ортағасырлық ескерткіштер материалдары бойынша өмір салтын, діни сенімдерді, экономика мен қоғамдық құрылысты, этномәдени процестерді қайта жаңғырту.

Методы исследования (на русском) : Методологичекой основой исследования будут следующие принципы научного исследования: объективность, истинность, историзм, системность, комплексный анализ проблемных вопросов. При этом, в процессе обработки и анализа фактического материала были применены как естественнонаучные методы, так и традиционные археологические методы сравнительной типологии, классификации, систематизации и аналогии.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеудің әдіснамалық негізі ғылыми зерттеудің мынадай қағидаттары болады: объективтілік, ақиқат, тарихизм, жүйелілік, проблемалық мәселелерді кешенді талдау. Бұл ретте, нақты Материалды өңдеу және талдау процесінде жаратылыстану-ғылыми әдістері де, салыстырмалы типологияның, жіктеудің, жүйелеудің және ұқсастықтың дәстүрлі археологиялық әдістері де қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты научных исследований, проведенных в рамках проекта опубликованы в научном журнале включенном в «Scopus» и отечественных изданиях входящих в список ККСОН МОН РК, в сборниках международных научных конференций. Идет подготовка коллективной монографии на тему исследования. Обобщены материалы исследований прошлых лет и сопоставлены с данными новых исследований; Получены новые источники по культурам переходного времени от предтюркского к древнетюркской эпохе, а также выявляются особенности формирования и тенденции общего развития древнетюркского культурного комплекса Казахского Алтая; Определяются влияние производящего хозяйства на социально-экономическое и культурное развитие племен изучаемого времени; Реконструируются мировоззренческие основы населения; Получены материалы по искусству и художественной культуре, а также источники характеризующих уровень материальной культуры и хозяйственной деятельности населения Восточного Казахстана в эпоху поздней древности и раннего средневековья. Научная новизна и значимость проекта обусловлена мало изученностью двух взаимосвязанных периодов времени, которые обозначаются в научной литературе как предтюрский (III в. до н.э. – V в.н.э.) и древнетюркский (VI – Xвв. н.э.) периоды. Проект предусматривает полный цикл исследований от полевых работ до реконструкции памятников. Детальное изучение памятников региона даст возможность представить целостную картину генезиса культур начиная от предтюркского и до раннетюркского времени.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоба шеңберінде жүргізілген ғылыми зерттеулердің нәтижелері "Scopus" енгізілген ғылыми журналда және ҚР БҒМ БҒСБК тізіміне кіретін отандық басылымдарда, халықаралық ғылыми конференциялар жинақтарында жарияланды. Сондай-ақ зерттеу тақырыбына ұжымдық монография дайындалуда. Өткен жылдардың зерттеу материалдары жинақталып, осы зерттеулермен салыстырылды; Түркі дәуіріне дейінгі кезеңнен көне түркі дәуіріне өтпелі кезеңдегі мәдениеттер бойынша жаңа деректер алынды, сондай-ақ Қазақ Алтайының көне түркі мәдени кешенінің қалыптасу ерекшеліктері мен жалпы даму үрдістері анықталуда; Зерттелетін уақыттағы тайпалардың әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуына өндіруші шаруашылықтың әсері анықталуда; халықтың дүниетанымдық негіздері қайта құрылуда; Өнер және көркем мәдениет бойынша материалдар, сондай-ақ ежелгі дәуір мен ерте орта ғасыр дәуіріндегі Шығыс Қазақстан халқының материалдық мәдениеті мен шаруашылық қызметінің деңгейін сипаттайтын деректер алынуда. Жобаның ғылыми жаңалығы мен маңыздылығы ғылыми әдебиетте түркілікке дейінгі (б.з. д. III ғ.-б. з. д. V ғ.) және көне түркі (б. з. д. VI – Хвв.) кезеңдері ретінде белгіленетін өзара байланысты екі уақыт кезеңінің аз зерттелуіне байланысты. Жоба далалық жұмыстардан бастап ескерткіштерді қайта қалпына келтіруге дейінгі зерттеулердің толық циклін қарастырады. Өңір ескерткіштерін егжей-тегжейлі зерттеу түркі дәуіріне дейінгі және ерте түркі дәуіріне дейінгі мәдениеттер генезисінің тұтас көрінісін ұсынуға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты исследования можно использовать для освещения исторических процессов, происходивших в древности и в средневековье на территории Казахстана. В процессе исследования на первое место будут выдвинуты вопросы подробного исследования этапов возведения монументальных комплексов, а также конструктивных особенностей культово-поминальных сооружений. Комплексное изучение памятников предоставит широкие возможности для сравнительного анализа ранее исследованных памятников региона. В плане реконструкции предполагается воссоздание в перспективе архитектурного облика монументальных и культово-поминальных сооружений. Предусмотренные работы позволят получить новые материалы для решения важнейших вопросов связанных с генезисом древнетюркского культурного комплекса.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін Қазақстан аумағында ежелгі және орта ғасырларда болған тарихи процестерді көрсету үшін пайдалануға болады. Зерттеу барысында монументалды кешендерді салу кезеңдерін, сондай-ақ діни және мемориалдық құрылыстардың құрылымдық ерекшеліктерін егжей-тегжейлі зерттеу мәселелері бірінші орынға қойылады. Ескерткіштерді кешенді зерттеу өңірдің бұрын зерттелген ескерткіштерін салыстырмалы талдау үшін кең мүмкіндіктер береді. Қайта құру жоспарында келешекте монументалды және діни-мемориалдық құрылыстардың сәулеттік келбетін қалпына келтіру көзделеді. Қарастырылған жұмыстар көне түркі мәдени кешенінің генезисімен байланысты маңызды мәселелерді шешу үшін жаңа материалдар алуға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Представленный проект будет иметь значительный социальный-экономический эффект, который во многом связан с пропагандой и популяризацией национального достояния и богатого культурно-исторического наследия, которое позволит сформировать у молодого поколения чувства патриотизма и любовь к родине. Результаты, полученные в процессе полевых и лабораторных исследований, будут отражены в научных публикациях, книгах, буклетах, каталогах. Издания послужат основой для разработки учебных дисциплин для ВУЗов и школ. Кроме того, материалы будут включены в разрабатываемые новые энциклопедии и в справочные пособия. Теоретические разработки на основе добытых новых источников послужат толчком дальнейшему развитию исторической науки. Кроме того, археологические работы, требуют привлечения рабочей силы, что обеспечит работой не занятое население близлежащих населенных пунктов.

Efficiency (in Kazakh) : Ұсынылған жоба айтарлықтай әлеуметтік-экономикалық тиімділікке ие болады, ол көбінесе ұлттық игілік пен бай мәдени-тарихи мұраны насихаттаумен және танымал етумен байланысты болады, ол жас ұрпақтың бойында отансүйгіштік сезімін және Отанға деген сүйіспеншілікті қалыптастыруға мүмкіндік береді. Далалық және зертханалық зерттеулер процесінде алынған нәтижелер ғылыми жарияланымдарда, кітаптарда, буклеттерде, каталогтарда көрсетіледі. Басылымдар жоғары оқу орындары мен мектептер үшін оқу пәндерін әзірлеуге негіз болады. Бұдан басқа, материалдар әзірленіп жатқан жаңа энциклопедиялар мен анықтамалық оқулықтарға енгізілетін болады. Алынған жаңа көздер негізіндегі теориялық әзірлемелер тарих ғылымының одан әрі дамуына серпін береді. Сонымен қатар, археологиялық жұмыстар жұмыс күшін тартуды талап етеді, бұл жақын маңдағы елді мекендердің жұмыспен қамтылмаған халқын жұмыспен қамтамасыз етеді.

Field of application (in Russian) : Научные результаты исследования и материалы могут быть использованы как для разработки образовательных программ в общеобразовательных и специальных учебных заведениях, так и для популяризации и пропаганды национального достояния и культурного наследия в музеях страны, что в свою очередь будет иметь большой социальный эффект, связанный с популяризацией обширного культурного наследия которое позволяет сформировать у народа Казахстана гражданское самосознание и патриотизм.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеудің ғылыми нәтижелері мен материалдары Жалпы білім беретін және арнаулы оқу орындарында білім беру бағдарламаларын әзірлеу үшін де, ұлттық игілік пен мәдени мұраны ел музейлерінде танымал ету және насихаттау үшін де пайдаланылуы мүмкін, бұл өз кезегінде Қазақстан халқының азаматтық сана-сезімі мен патриотизмін қалыптастыруға мүмкіндік беретін ауқымды мәдени мұраны танымал етумен байланысты үлкен әлеуметтік әсерге ие болады.