The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования – процесс синтеза нанокристаллических композиционных электролитических покрытий на основе двойных и тройных Co и Fe (Cr) сплавов с тугоплавкими металлами (Mo, W, Zr), морфология, механические и физико-химические свойства.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары – балқуы қыйын металдармен (Mo, Zr, W) байытылған екілік және үштік құрамадағы Co- және Fe(Cr) қорытпалар негіздегі нанокристалдық композициялық қаптамаларды синтездеу процесі.

Aim of work (in Russian) : Разработка принципиально новой технологии получения жаростойких композиционных композиционных электролитических покрытий на основе двойных и тройных сплавов Co и Fe(Cr) с тугоплавкими металлами (Mo,Zr,W) с нанокристаллической микроструктурой, которая обеспечивает покрытиям улучшенные эксплуатационные свойства и продлевает ресурс работы электродов топливных элементов и водородной энергетики в 2,5-5,7 раза в зависимости от условий эксплуатации.

Aim of work (in Kazakh) : Отындық элементтер мен сутегі энергетикасында кеңінен қолданылатын электродтардың жұмысшы ресурсын ұзартуға, эксплуатациялық қасиеттерін жоғары дәрежеде жетілдіруге бағытталған, Co- және Fe(Cr) негізіндегі, балқу температурасы жоғары (Mo,Zr,W) металдармен байытылған наноқұрылымды екілік немесе үштік құрамадағы, пайдалану шарттарына байланысты электродтардың қызметтік мерзімін 2,5-5,7 есе арттыруға болатын электролиттік қаптамаларды жасаудың айрықша жаңа үлгідегі технологиясын жасау.

Методы исследования (на русском) : Электрохимические методы исследования, оптическая, растровая электронная и атомно-силовая микроскопия, рентгенография, гравиметрический метод коррозионных иcследований. В результате исследования проведен анализ и обобщение современных инновационных технологий влияния состава многокомпонентных наноматериалов на их функциональные свойства и обоснование методов синтеза покрытий двойными и тройными сплавами и предпроектная подготовка для синтеза эффективных нанокомпозиционных электролитических покрытий двойными и тройными сплавами Fe(Ni, Co)–Mo(W), Co-Mo-W

Методы исследования (на казахском) : Электрхимиялық тәсілдері, оптикалық және электрондық микроскопиялар, рентгенография, гравиметрлік әдістер мен басқа да әртүрлі шаралар қолданылды. Ерекше конструкторлық үлгіде жетілдірілген зертханалық қондырғы жасалып, кобальт пен темірдің (хром) балқу температурасы жоғары металдармен (Mo, W, Zr) екілік және үштік құрамадағы қорытпалары негізінде нанокристалдық композиттік электролиттік қаптамаларды синтездеуші электролиттердің оптималды құрамы табылды

Obtained results and novelty (in Russian) : - Проведен анализ и обобщение современных инновационных технологий влияния состава многокомпо-нентных наноматериалов на их функциональные свойства и обоснование методов синтеза покрытий двойными и тройными сплавами и предпроектная подготовка. - Разработаны лабораторная установка и оптимальные составы электролитов для синтеза нанокристаллических композиционных электролитических покрытий на основе двойных и тройных Co и Fe (Cr) с тугоплавкими металлами (Mo, W, Zr), исследованы морфология, механические и физико-химические свойства. - Установлены особенности формирования структуры, исследованы микроструктура поверхности и каталитические свойства, а также проведены укрупненные испытания пилотной установки для уточнения технологических характеристик и отработана схема получения нанокристаллических композиционных покрытий.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - Ерекше конструкторлық үлгіде жетілдірілген зертханалық қондырғы жасалып, кобальт пен темірдің (хром) балқу температурасы жоғары металдармен (Mo, W, Zr) екілік және үштік құрамадағы қорытпалары негізінде нанокристалдық композиттік электролиттік қаптамаларды синтездеуші электролиттердің оптималды құрамы табылды; - Қаптаманың құрылымдық қалыптасуының ерекшеліктерін, механикалық қасиеттерін, физика-химиялық, каталитикалық сипаттары мен беттік қабатының морфологиясын анықтауға бағытталған зертханалық сынақтар жүргізілді; - Пилоттық қондырғының технологиялық мүмкіндіктерін анықтауға арналған күрделі сынақтарды өткізудің жолдары қарастырылып, жоғары температурада балқитын металдармен (Mo, Zr, W) екілік және үштік құрамадағы қорытпалар негізінде нанокристалдық композициялық қаптамаларды өндірудің әдістері шешілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработанные в рамках выполнения научно-исследовательских работ по данному проекту методы повышения эффективности нанокомпозиционных электролитических покрытий(нано-КЭП), позволили создать оптимальные составы электролитов для синтеза покрытий двойными и тройными сплавами для электродов топливных элементов и водородной энергетики

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Осы жоба бойынша орындалған ғылыми-зерттеу жұмыстарының аясында жасалған нанокомпозитті электролиттік қаптамалардың тиімділігін арттыруға арналған әдістер қаптамаларды екі құрамды және үш құрамды қорытпалармен синтездеуге қажетті элетролиттердің оптималды құраушыларын анықтауға мүмкіндік туғызды.

Level of implementation (in Russian) : Технология внедрена в производство в ТОО "Интерком" для электродов топливной и водородной энергетики.

Level of implementation (in Kazakh) : Технология отындық және сутегі электродтардың «Интерком» ЖШС өндірісіне енгізілді.

Efficiency (in Russian) : Разработанный электролит-суспензия увеличивает коррозионную стойкость и увеличивает срок службы электродов топливной и водородной энергетики в 2,5-5,7 раза в зависимости от условий эксплуатации.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде жасалған электролит-суспензия пайдалану шарттарына байланысты отындық элементтер мен сутегі энергетикасында кеңінен қолданылатын электродтардың коррозия төзімділігін және жұмысшы мерзімін 2,5-5,7 есе арттырады

Field of application (in Russian) : Потенциальные потребители: Машиностроительные заводы, кабельные, канатно-проволочные заводы, ремонтные заводы и предприятия малого бизнеса, заводы и предприятия горно- шахтной, нефтеперерабатывающей, нефтеперегонной, нефтедобывающей отраслей и топливной и водородной энергетики.

Field of application (in Kazakh) : Потенциялды тұтынушылар: машинажасау өндірістері, кабельдер мен канаттар өндіруші зауыттар, жөндеу жұмыстарының және шағын бизнес кәсіп орындары, тау-кен, шахталар, мұнай өндіру- өндеу саласының, отындық және сутек энергетикасы бағытындағы барлық зауыттар мен өндіріс орындары жатады.