Inventory number IRN Number of state registration
0322РК00689 AP09259623-KC-22 0121РК00210
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 24
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 17369609 AP09259623
Name of work
История Атырауской области с древнейших времен до наших дней
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Жумагулов Болат Сагидоллаевич
0
0
2
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт истории и этнологии им.Ч.Ч.Валиханова"
Abbreviated name of the service recipient РГП на ПХВ "ИИЭ" КН МОН РК
Abstract

Основная идея - в рамках программы «Туған жер», посвященной изучению истории регионов независимого Казахстана и празднованием 95-летия создания Атырауской области, возникает необходимость создания единого труда, который содержит в себе всю историю Атырауской области по всем направлениям, обхватывающим всю хронологическую цепочку. Глубокое, всестороннее изучение неисследованных фрагментов из истории Атырауской области из архивов Республики Казахстан и Российской Федерации и анализ отдельных трудов посвященные истории узкого направления по Атырауской области, а также проведение экспедиций по сакральным местам Атырауской области дает возможность создать новую уникальную монографию, которая будет содержать в себе полную, обширную историю Атырауской области, которая на текущий момент не будет иметь аналогов.

Тәуелсіз Қазақстан өңірлерінің тарихын зерттеуге және Атырау облысының құрылғанына 95 жыл толуын мерекелеуге арналған "Туған жер" бағдарламасы аясында барлық хронологиялық тізбекті қамтитын барлық бағыттар бойынша Атырау облысының бүкіл тарихын қамтитын бірыңғай еңбек құру қажеттілігі туындайды. Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының мұрағаттарынан Атырау облысы тарихынан зерттелмеген фрагменттерді терең, жан-жақты зерттеу және Атырау облысы бойынша тар бағыттағы тарихқа арналған жекелеген еңбектерді талдау, сондай-ақ Атырау облысының киелі жерлеріне экспедициялар өткізу қазіргі уақытта теңдесі жоқ Атырау облысының толық, ауқымды тарихын қамтитын жаңа бірегей монография жасауға мүмкіндік береді.

является глубокое, всестороннее изучение и сформирование целостного представления об истории Атырауской области, как средства формирования исторического сознания, предоставляющий возможности для сохранения и широкого использования историко-культурного и природного наследия результатом которого будет выпуск трехтомной исторической монографии.

тарихи-мәдени және табиғи мұраны сақтау және кеңінен пайдалану үшін мүмкіндіктер беретін тарихи сананы қалыптастыру құралы ретінде Атырау облысының тарихы туралы тұтас түсінікті терең, жан-жақты зерделеу және қалыптастыру болып табылады. Оның нәтижесі үш томдық тарихи монография шығару болмақ

Теоретико-методологическую основу проекта составляет совокупность методов исследования, как специальных, так и общенаучных. Методология проекта базируется на общих принципах объективности и историзма. Также в проекте применяется ряд типичных для историографических исследований методов: хронологический метод, историко-генетический (ретроспективный) метод, проблемный метод, перспективный метод, наиболее распространенных в исторических исследованиях, таких как системный метод, метод анализа, дедуктивный и индуктивный методы, логический анализ, метод синтеза.

Арнайы және жалпы ғылыми зерттеу әдістерінің жиынтығы жобаның теориялық-әдіснамалық негізін құрайды. Әдіснама объективтілік және тарихилық жалпы принциптерге негізделген және жобада тарихнамалық зерттеулерге тән хронологиялық, тарихи-генетикалық (ретроспективті), проблемалық, жүйелілік, талдау, дедуктивті және индуктивті, логикалық талдау, синтез әдістері, т.б. қолданылады.

Новизна предлагаемого проекта состоит в том. что в отечественной науке будет разработано первое комплексное научное исследование. анализирующее полную историю Атырауской области по всем направлениям. где его результатом будет выпуск трехтомной исторической монографии Атырауской области. До 2021 г. история Атырауской области еще не получила должного освещения. так как нет того самого необходимого труда. который в свою очередь не только содержал в себе всю историю данного региона. но и способствовал развитию экономики и туризма. В этом смысле результаты исследований по проекту не имеют существующую аналогию, так как во время разработки монографии по данному проекту уже имеются плоды, где наши исполнители изучили архивные материалы г. Москвы (РФ) и Оренбург (РФ), а также отечественные архивы, научные труды, участвовали в конференциях и публиковали статьи в рейтинговых журналах и СМИ. В целом по проекту было рассмотрено около 300 различных литературы. В Атырауском университете по проекту был организован и проведен региональный круглый стол «Актуальные вопросы истории Атырауской области». В настоящее время разработана структура монографии, а ее параграф разделен на каждого из исследователей. Опубликовано 23 статей в сборниках конференции, 11 статей в СМИ.

Ұсынылған жобаның жаңалығы мынада. отандық ғылымда алғашқы кешенді ғылыми зерттеу әзірленетін болады. барлық бағыттар бойынша Атырау облысының толық тарихын талдау. оның нәтижесі Атырау облысының үш томдық тарихи монографиясын шығару болады. 2021 жылға дейін Атырау облысының тарихы әлі тиісті қамтылмаған. өйткені бұл қажетті жұмыс жоқ. бұл өз кезегінде осы аймақтың бүкіл тарихын қамтып қана қоймай. бірақ экономика мен туризмнің дамуына ықпал етті. Бұл тұрғыда жоба бойынша зерттеулердің нәтижелері ұқсастыққа ие емес, өйткені осы жоба бойынша монографияны әзірлеу кезінде біздің орындаушылар Мәскеу (РФ) және Орынбор (РФ) қалаларының мұрағаттық материалдарын, сондай-ақ отандық мұрағаттарды, ғылыми еңбектерді зерттеген, конференцияларға қатысқан және рейтингтік журналдарда мақалалар жариялаған жемістер бар. БАҚ. Жалпы, жоба бойынша 300-ге жуық түрлі әдебиеттер қаралды. Атырау университетінде жоба бойынша "Атырау облысы тарихының өзекті мәселелері" атты өңірлік дөңгелек үстел ұйымдастырылып, өткізілді. Қазіргі уақытта монографияның құрылымы жасалып, оның параграфы зерттеушілердің әрқайсысына бөлінген. Конференция жинақтарында 23 мақала, БАҚ-та 11 мақала жарияланды.

Можно сделать вывод что многие труды ограничены только отдельной хронологической рамкой или конкретной событии. Другими словами. эти труды посвящены только для истории узкого направления такие как история освоение нефти или история рыбацких поселении и.т.д. Тем не менее. при всем многообразии работ по истории Атырауской области практически отсутствуют работы. в которых концептуально раскрывалась вся история Атырауской области начиная с древнейшех времен до сегодняшних дней. Есть конечно же труды. который описывают всю историю. но они содержат в себе только малую информацию больше всего предназначенные для учебников средней школы. Как видно из краткого историографического обзора. полная история Атырауской области еще не получила должного освещения. так как нет того самого необходимого труда. который в свою очередь не только содержал в себе всю историю данного региона. но и способствовал развитию экономики и туризма. В этом смысле результаты исследований по проекту не имеют существующую аналогию.

Көптеген еңбектер хронологиялық шеңбермен немесе нақты оқиғамен шектелді. Басқаша айтқанда, бұл еңбектер тек мұнайды игеру тарихы немесе балық аулаудың тарихы сияқты тар бағыттағы тарихқа арналды. Демек, Атырау облысының ежелгі дәуірден бүгінгі күнге дейінгі тарихы толыққанды әрі концептуальды қамтылған жұмыстар әлі де жоқ екенін байқауға болады. Әрине, ежелгі заманнан басталатын облыс тарихы туралы жазылған еңбектер бар, бірақ олар орта мектептің оқулықтары және ондағы тарихи ақпарат өте аз. Қысқаша тарихнамалық шолудан көрініп тұрғандай, Атырау облысының толық ақпаратты тарихы әлі де жазылған жоқ, ал ондай еңбек жазылса, ол осы өңірдің тарихын қамтып қана қоймай, сонымен қатар экономика мен туризмнің дамуына да ықпал етер еді. Бұл тұрғыда жоба бойынша зерттеу нәтижелері бар ұқсастыққа ие емес.

Полноценное изучение истории Атырауской области не только способствовало бы интеграции казахстанской исторической науки в мировое научное пространство. но и показало бы Атыраускую область как одну из важнейших регионов Казахстана. Полученные результаты должны оказать также и значительное влияние на становление нового направления в региональной исторической науке. находящегося на стыке двух отраслей казахстанской исторической науки – истории Казахстана и всеобщей истории. В свою очередь может стать базой для разработки междисциплинарных методов в исследовании и решения узловых проблем . Территория Атырауской области. которая была в составе Хазарской. Ногайской и Золотой Орды. Казахского ханства. который в свою очередь вошел в состав Российской Империи и как один из областей КазССР в составе СССР сыграл огромную историческо-экономическую и культурную роль в не только истории Казахстана. но и стран прикаспийских государств. К тому же после обретения независимости. Республика Казахстан заключила между иностранными государствами договор о поставке Атырауской нефти. В этом контексте результаты данного проекта получат особый статус среди аналогичных проектов. так как в нем отразится не только локальная история Атырауской области. но и история развития всего отечественного промышленного предпринимательства. В этом контексте изучение истории Атырауской области и издание первой и масштабной исторической монографии имеет определенное значение и в международном масштабе.

Атырау облысының тарихын жан-жақты зерделеу қазақ тарих ғылымының әлемдік ғылыми кеңістікке интеграциялануына ықпал етіп қана қоймай, сонымен қатар Атырау облысын тарихы Қазақстанның маңызды аймақтарының бірі ретінде көрсетер еді. Нәтижелер, сонымен қатар, қазақстандық тарих ғылымының екі саласы – Қазақстан тарихы мен дүниежүзілік тарихтың тоғысқан аймақтық тарих ғылымында жаңа бағыттың қалыптасуына айтарлықтай әсер етуі керек. Бұл өз кезегінде аймақтағы негізгі мәселелерін шешуде және зерттеуде пәнаралық әдістерді дамытуға негіз бола алады. Атырау аумағы Хазар қағанатының, Ноғай ордасының және Алтын Орданың, Қазақ хандығының құрамында болды, Ресей империясына қарады және Қазақ КСР ретінде КСРО құрамында Қазақстан тарихында ғана емес, сонымен қатар Каспий маңы мемлекеттерінің тарихында да үлкен тарихи-экономикалық және мәдени рөл атқарды. Сонымен қатар тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Республикасы шет мемлекеттермен Атырау мұнайын жеткізу туралы шарт жасасты. Бұл тұрғыда осы жобаның нәтижелері ұқсас жобалар арасында ерекше мәртебеге ие болды, өйткені онда Атырау облысының жергілікті тарихы ғана емес, бүкіл отандық өнеркәсіптік кәсіпкерліктің даму тарихы да көрініс табады. Бұл тұрғыда Атырау облысының тарихын зерттеу және оның алғашқы және көлемді тарихи монографиясын шығару халықаралық ауқымда да белгілі бір мәнге ие.

Историческая наука

Тарих ғылымы

UDC indices
94(574.52)
International classifier codes
03.20.00; 03.09.03; 03.01.00; 03.81.00;
Key words in Russian
История Атырауской области; Золотая Орда; Сарайшык; Национально-освободительные восстания; История нефтепромышленности и рыболовства; Сарматия; Хазария;
Key words in Kazakh
Атырау облысының тарихы; Алтын Орда; Сарайшық; Ұлт-азаттық көтерілістер; Мұнай саласының балық шаруашылығының тарихы; Сарматия; Хазария;
Head of the organization Кабульдинов Зиябек Ермуханович Доктор исторических наук / профессор
Head of work Жумагулов Болат Сагидоллаевич Кандидат исторических наук, доцент / доцент