The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследования: образцы ДНК B. аbortus и B. melitensis.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары: B. аbortus және B. melitensis ДНҚ үлгілері.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта - разработать протоколы генотипирования бруцелл на основе анализа полногеномных данных.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты: геномдық мәліметтерді талдау негізінде бруцелланы генотиптеу хаттамаларын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Поставленные цели и вытекающие из нее задачи были выполнены с использованием молекулярно-генетических и информационных методов.

Методы исследования (на казахском) : Алға қойылған мақсат пен одан туындаған міндеттер молекулалық-генетикалық және информатикалық әдістерді қолдану арқылы жүзеге асырылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате проведенных исследований: получены данные полногеномного се-квенирования ДНК 156 штаммов B. melitensis на основании ранее полученных результа-тов MLVA генотипирования 1400 штаммов; построены MST деревья по данным wgSNP 49 B. abortus. Пополнена коллекция ДНК штаммов B. melitensis и B. abortus выделенных от людей и животных в период 2018-2021 годы. Проведено MLVA-16 генотипирование 1000 штаммов, собранных в период 2018-2021 годы. Выявлены генетические маркеры (VNTR, SNP), позволяющие дифференцировать штаммы в различных географических ре-гионах Азии и Казахстана. Построены филогенетические деревья по данным wgSNP 156 штаммов B. melitensis. Филогенетический анализ кластеризовал штаммы B. melitensis, циркулирующие в Казахстане в три подлинии meliEg, meliEh и meliEi группы «Восточно-го Средиземноморья». Было идентифицировано 38 однонуклеотидных полиморфизмов и 18 VNTR локусов, обладающих дискриминацией среди штаммов B. melitensis, циркули-рующих в Казахстане.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу нәтижесінде: 1400 штаммның MLVA генотиптеуінің бұрын алынған нәтижелері негізінде B. melitensis 156 штаммының ДНҚ-сының толық геномдық реттілігінің деректері алынды; wgSNP 49 B.abortus деректері негізінде MST ағаштары құрастырылды. 2018-2021 жылдар аралығында бөлінген B. melitensis және B. abortus штаммдарының ДНҚ коллекциясы толықтырылды. 2018-2021 жылдар аралығында жиналған 1000 штаммға MLVA-16 генотиптеу жүргізілді. Азияның әртүрлі географиялық аймақтарындағы және Қазақстандағы штаммдарды саралауға мүмкіндік беретін генетикалық маркерлер (VNTR, SNP), беретін генетикалық маркерлер анықталды. Филогенетикалық ағаштар 156 B. melitensis штамдары үшін wgSNP деректері негізінде құрастырылды. Филогенетикалық талдау Қазақстанда айналымда жүрген B. melitensis штаммдарын Шығыс Жерорта теңізі тобындағы meliEg, meliEh және meliEi үш сублинияларына топтаған. Қазақстанда айналымда жүрген B. melitensis және 18 VNTR локустарын дифференциациялауға мүмкіндік беретін барлығы 38 бір нуклеотидті полиморфизм анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Новизна результатов: получены полногеномные данные больших выборок новых полевых штаммов B. abortus и B. melitensis и на их основе разработаны протоколы генотипирования бруцелл.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нәтижелердің жаңашылдығы: B. abortus және B. melitensis жаңа кен таралған штаммдарының үлкен үлгілерінің геномдық деректері алынды және соның негізінде бруцелла генотиптеу хаттамалары жетілдірілді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты, полученные в ходе выполнения проекта, могут быть использованы в эпидемиологии: при генотипировании циркулирующих штаммов и расследовании вспышек инфекции, прослеживании её источников и путей распространения. Результаты позволят выявлять связь между штаммами, выделенными от животных и человека, инфицированных на одной и той же территории, сравнивать генотипы относительно циркули-рующих на территории страны и всего мира. Расследование вспышек положительно ска-жется на эпидемиологической ситуации по бруцеллезу.

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаны іске асыру барысында алынған нәтижелерді эпидемиологияда қолдануға болады: мысалы, айналымда жүрген штаммдарды генотиптеу және инфекция ошақтарын зерттеу және оның көздері мен таралу жолдарын анықтау кезінде. Нәтижелер бір аумақта ауру жұқтырған жануарлар мен адамдардан бөлінген штаммдар арасындағы байланысты анықтауға, елде және дүние жүзінде айналымда жүргендерге қатысты генотиптерді салыстыруға мүмкіндік береді. Инфекциялық ошақтарын зерттеу бруцеллездің эпидемиологиялық жағдайына оң әсер етеді.

Efficiency (in Russian) : Реализация проекта позволит внедрить в эпидемиологический мониторинг современные средства молекулярно-генетической типизации штаммов B. melitensis и B. abortus.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны жүзеге асыру эпидемиологиялық бақылауға B. melitensis, B. аbortus штаммдарын молекулярлы-генетикалық типтеудің замануи құралдарын енгізуге мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Область применения: эпидемиология, контроль за особо опасными инфекциями.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану аумағы: эпидемиология, аса қауіпті жұқпалы ауруларды бақылау.