The object of research, development or design (in Russian) : конструкционные материалы для ядерной энергетики.

The object of research, development or design (in Kazakh) : ядролық энергетикаға арналған құрылымдық материалдар.

Aim of work (in Russian) : Цель программы заключается в разработке технологий создания новых типов конструкционных радиационно-стойких материалов на основе теллуридных стекол и керамик для защиты от негативного воздействия ионизирующего излучения; разработка технологии получения материалов бланкетов на основе наноструктурированных LiZrO3/LiTiO3/LiSiO3 керамик; изучение процессов радиационных повреждений в материалах инертных матриц ядерного топлива на основе наноструктурированных оксидов церия и циркония, допированных иттрием.

Aim of work (in Kazakh) : Бағдарламаның мақсаты – иондаушы сәулеленудің теріс әсерінен қорғау үшін теллуридті шыны және керамика негізіндегі құрылымдық радиацияға төзімді материалдардың жаңа түрлерін жасау технологияларын әзірлеу; наноқұрылымды LiZrO3/LiTiO3/LiSiO3 керамикалары негізінде бланкет материалдарын алу технологиясын әзірлеу; наноқұрылымды иттриймен допирленген церий және цирконий оксидтері негізінде ядролық отынның инертті матрицалары материалдарындағы радиациялық зақымдану процестерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : растровая электронная микроскопия, рентгеновская дифракция, оптическая спектроскопия, определение прочностных свойств.

Методы исследования (на казахском) : расторлық электронды микроскопия, рентгендік дифракция, оптикалық спектроскопия, беріктік қасиеттерін анықтау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Отработаны технологии получения экранирующих защитных стекол и керамик на основе соединений TeO2-WO3-Bi2O3-MoO-SiO. Рассмотрены возможности модификации данных структур соединением PbO, что позволило повысить устойчивость к внешним воздействиям, а также увеличить эффективность поглощения и экранирования. Предложенные условия получения литийсодержащих керамик различного состава, полученных методом механохимического синтеза, изучены их свойства, а также возможности направленной модификации путем допирования. Изучены возможности получения инертных матриц для ядерного топлива на основе наноструктурированных CeO2/ZrO2-Y2O3 частиц с применением метода механохимического синтеза.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : TeO2-WO3-Bi2O3-MoO-SiO қосылыстары негізінде экрандаушы қорғаныш шынылар мен керамикаларды алу технологиялары өтелді. Сыртқы әсерлерге төзімділікті арттыруға, сондай-ақ сіңіру және экрандау тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін PbO қосылымы арқылы құрылымдарды өзгерту мүмкіндіктері қарастырылады. Механохимиялық синтез әдісімен алынған әртүрлі құрамдағы литий бар керамиканы алудың ұсынылған шарттары олардың қасиеттері, сондай-ақ допирлеу арқылы бағытталған модификациялау мүмкіндіктері зерттелді. Механохимиялық синтез әдісін қолдана отырып, наноқұрылымды CeO2/ZrO2-Y2O3 бөлшектеріне негізделген ядролық отын үшін инертті матрицаларды алу мүмкіндіктері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : К основным показателям относятся новые технологические решения в области получения конструкционных материалов для ядерных реакторов и защиты от ионизирующего излучения. Предлагаемая технология допирования защитных керамик позволит повысить эффективность экранирования в 1.5-2 раза. Решения в модификации инертных матриц позволят повысить степень выгорания топлива на 30-40 % за счет высокой устойчивости материалов к радиационно-индуцированным повреждениям.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі көрсеткіштерге ядролық реакторларға арналған құрылымдық материалдарды алу және иондаушы сәулеленуден қорғау саласындағы жаңа технологиялық шешімдер жатады. Ұсынылған қорғаныс керамикасын допирлеу технологиясы экрандау тиімділігін 1.5-2 есе арттырады. Инертті матрицаларды модификациялаудағы шешімдер материалдардың радиациялық зақымдануға жоғары тұрақтылығына байланысты отынның жану дәрежесін 30-40 % - ға арттыруға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : Социальный эффект реализации программы заключается в привлечении новых молодых специалистов для реализации поставленных целей и задач программы, что позволит повысить их квалификацию и создать новых специалистов в данном направлении. Экономический эффект реализации программы заключается в развитии новых технологических решений в области радиационного материаловедения и создания конструкционных материалов, что позволит увеличить эффективность выработки ядерного топлива, а также повысить эффективность экранирования ионизирующего излучения.

Efficiency (in Kazakh) : Бағдарламаны іске асырудың әлеуметтік әсері бағдарламаның қойылған мақсаттары мен міндеттерін іске асыру үшін жаңа жас мамандарды тарту болып табылады, бұл олардың біліктілігін арттыруға және осы бағытта жаңа мамандар құруға мүмкіндік береді. Бағдарламаны іске асырудың экономикалық тиімділігі радиациялық материалтану және құрылымдық материалдар жасау саласындағы жаңа технологиялық шешімдерді дамыту болып табылады, бұл ядролық отын өндірудің тиімділігін арттыруға, сондай-ақ иондаушы сәулеленуді қорғаудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : ядерная энергетика, материалы для ядерных реакторов, защитные материалы.

Field of application (in Kazakh) : ядролық энергетика, ядролық реакторларға арналған материалдар, қорғаныш материалдары.