The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являлись образцы РНК вируса бешенства, выделенные из мозговой ткани животных с клиническими признаками и подтвержденным диагнозом бешенства.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері құтыру диагнозы расталған және клиникалық белгілері бар жануарлардың ми тінінен оқшауланған құтыру вирусының РНҚ үлгілері болды.

Aim of work (in Russian) : Цель НИР – провести молекулярно-биологический анализ изолятов вируса бешенства циркулирующих на территории Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : ҒЗЖ мақсаты-Қазақстан Республикасының аумағында айналымдағы құтыру вирусының изоляттарына молекулалық-биологиялық талдау жүргізу.

Методы исследования (на русском) : Поставленная цель и вытекающие из неё задачи были выполнены с использованием молекулярно-генетических, геоинформационных и биоинформатических методов.

Методы исследования (на казахском) : Мақсат және одан туындайтын міндеттер молекулалық-генетикалық, геоақпараттық және биоинформатикалық әдістерді қолдану арқылы орындалды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате проведенных исследований: - проведен сбор патологического материала (головной мозг больных бешенством животных) из различных областей РК; - сформирована коллекция образцов кДНК, полученных реакцией обратной транскрипции выделенных образцов РНК из суспензий головного мозга животных с подтверждённым диагнозом «бешенство»; - определены нуклеотидные последовательности фрагментов генов N и G 31 изолята вируса бешенства; - получены полногеномные последовательности 31 изолята вируса бешенства; - проведён филогенетический анализ нуклеотидных последовательностей 31 изолята вируса бешенства выделенных на территории РК и построены дендограммы; - на основе ГИС были созданы электронные карты с нанесением на них территориального распространения генетических вариантов вируса бешенства; - создан банк данных нуклеотидных последовательностей геномов изолятов вируса бешенства выделенных на территории РК; - разработан комплекс мер по профилактике бешенства в Казахстане на основании результатов проведённого молекулярно-биологического анализа изолятов вируса бешенства. Новизна результатов: впервые были получены полногеномные последовательности 31 изолята Rabies virus выделенных от различных инфицированных животных и областей Казахстана, изучены их генотипы и проведён филогенетический анализ. Исследования позволят определить генетическое разнообразие вируса бешенства и разработать методы мониторинга и профилактики используемых в РК.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде: - Қазақстан Республикасының әртүрлі аймақтарынан патологиялық материал (құтырумен ауырған жануарлардың миы) жинау жүргізілді; - құтыру диагнозы расталған жануарлардың ми суспензияларынан оқшауланған РНҚ үлгілерін кері транскрипциялау арқылы алынған кДНҚ үлгілерінің жинағы қалыптастырылды; - құтыру вирусының 31 изолятының N және G генінің фрагменттерінің нуклеотидтік тізбегі анықталды; - құтыру вирусының 31 изолятының тұтас геномдық тізбектері алынды; - Қазақстан Республикасы аумағында оқшауланған құтыру вирусының 31 изолятының нуклеотидтік тізбегіне филогенетикалық талдау жүргізіліп, дендограммалар құрастырылды; - ГАЖ негізінде құтыру вирусының генетикалық нұсқаларының аумақтық таралуы көрсетілген электрондық карталар жасалды; - ҚР аумағында бөлінген құтыру вирусының изоляттары геномдарының нуклеотидтер тізбегінің деректер банкі құрылды; - құтыру вирусының изоляттарына жүргізілген молекулалық-биологиялық талдау нәтижелері негізінде Қазақстанда құтырудың алдын алу жөніндегі шаралар кешені әзірленді. Нәтижелердің жаңалығы: алғаш рет Қазақстанның әртүрлі құтырық жұқтырған жануарлары мен әртүрлі аймақтарынан оқшауланған 31 Rabies virus изоляттарының толық геномдық тізбегі алынды, олардың генотиптері зерттелді және филогенетикалық талдау жүргізілді. Зерттеулер құтыру вирусының генетикалық әртүрлілігін анықтауға және Қазақстан Республикасында қолданылатын мониторинг және алдын алу әдістерін жасауға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Новизна результатов: заключается в определении нуклеотидной последовательности изолятов вируса бешенства, а также молекулярно-генетический анализ первичной структуры геномов изолятов вируса бешенства выделенных на территории РК. В результате экспедиционных выездов выделены штаммы вируса бешенства, которые в дальнейшем подвергнуты молекулярно-генетическим исследованиям. В результате изучения свойств штаммов вируса бешенства, будут разработаны эффективные с экономической точки зрения профилактические и противоэпизоотические мероприятия.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нәтижелердің жаңалығы: Құтыру вирусы изоляттарының нуклеотидтік реттілігін анықтау, сондай-ақ ҚР аумағында бөлінген Құтыру вирусы изоляттары геномдарының бастапқы құрылымын молекулярлық-генетикалық талдау болып табылады.. Экспедициялық сапарлардың нәтижесінде құтыру вирусының штамдары оқшауланды, олар кейіннен молекулалық-генетикалық зерттелді. Экономикалық тұрғыдан тиімді құтыру вирусы штамдарының қасиеттерін зерттеу нәтижесінде профилактикалық және эпизоотияға қарсы шаралар әзірленеді

Level of implementation (in Russian) : Не предусмотрены

Level of implementation (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Анализ нуклеотидных последовательностей позволил выяснить эволюционную историю вируса бешенства, циркулирующих на территории РК, выделить геноварианты патогена, определить время расхождения разных эволюционных ветвей вируса бешенства. Подобный подход способствует усовершенствованию эпидемиологического надзора, тем самым улучшая эпизоотическую ситуацию по бешенству в стране.

Efficiency (in Kazakh) : Нуклеотидтер тізбегін талдау ҚР аумағында айналымдағы құтыру вирусының эволюциялық тарихын анықтауға, патогеннің геноварианттарын анықтауға, құтыру вирусының әртүрлі эволюциялық тармақтарының алшақтық уақытын анықтауға мүмкіндік берді. Мұндай тәсіл эпидемиологиялық қадағалауды жетілдіруге ықпал етеді, осылайша елдегі құтыру ауруының эпизоотиялық жағдайын жақсартады.

Field of application (in Russian) : Ветеринарные лаборатории

Field of application (in Kazakh) : Ветеринариялық зертханалар