The object of research, development or design (in Russian) : образцы традиционной речи казахского языка

The object of research, development or design (in Kazakh) : қазақ тілінің дәстүрлі сөзсаптамы

Aim of work (in Russian) : Проводить лингвистический анализ устной речи современных общественных деятелей, показать образцовые нормы речи; определить эволюцию тенденций изменения и разрушения традиционных казахских речевых норм под влиянием русского языка; подготовить сборник текстов для студентов, изучающих казахский язык по уровням; разработать сборника текстов, включающего лучшие образцы национальной речи; разработать коллекцию существующих письменных текстов и вновь составленных текстов; создание коллекции аудиозаписей слов, соответствующих параметрам устной речи, изучение особенностей словообразования казахской диаспоры, проживающей в Зейтунбурнском районе Турции.

Aim of work (in Kazakh) : Қазіргі қоғам қайраткерлері мен сөзұстар тұлғалардың ауызша шаршысөздеріне лингвостилистикалық талдау жасау, үлгі болатын сөзсаптам нормаларын көрсету; қазақтың дәстүрлі сөзсаптам нормаларының орыс тілінің әсерінен өзгеру және бұзылу тенденцияларының эволюциясын анықтау; қазақ тілін деңгейлеп үйренетін ізденушілерге арналған деңгейлік үлгі мәтіндер мен оның талданым түрлері көрсетілген жинақ дайындау; ұлттық сөзсаптамның үздік үлгілерін топтастырылған мәтіндер жинағын әзірлеу; ауызша сөздің параметрлеріне сай келетін сөздердің аудиожазбаларының жинағын жасау, Түркияның Зейтунбурны ауданында бірыңғай тұратын қазақ диаспорасының сөзсаптау ерекшеліктерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Был использован метод прослушивания аудиозаписей, транскрибирования, параллельного чтения и сравнительного анализа аудио и текста. Во время интервью и при повторном прослушивании интервью был использован метод речевого анализа.

Методы исследования (на казахском) : Аудиожазбаларды тыңдап, транскрибациясын жасау, аудио мен мәтінді қатар оқып, салыстыра талдау әдісі қолданылды. Сұхбат кезінде және сұхбатты қайта тыңдай отырып, сөзсаптамдық талдау әдісі қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена транскрибация публичной речи современных общественных деятелей (310 страниц), впервые проведен лингвостилистический и грамматический анализ письменных вариантов устной речи. Определены словосочетания и предложения, являющиеся традиционными образцами казахской речи. Проведен лингвостилистический анализ устных высказываний таких лиц, как Д. Жолжаксынов, Ж. Айжанова, Б. Тлеухан, Н.Оразалин, говорящих в различных ситуациях, выявлены закономерности, характерные для традиционных казахских речевых навыков. Выявлена эволюция тенденций изменения и разрушения традиционных казахских словообразовательных норм под влиянием русского языка. Была организована командировка с целью поиска традиционных речевых навыков на языке казахских соотечественников, проживающих в Зейтунбурнском районе Турции. В командировке были взяты интервью у казахов в возрасте от 45 до 90 лет. Были проанализированы традиционные речевые модели. Была сделана транскрибация интервью на 34 страниц. Разработан сборник типовых текстов для соискателей, изучающих казахский язык. Составлен сборник текстов (352 с.), состоящий из лучших образцов национальной речи казахского языка. В ходе исследования были изысканы тексты небольшого объема, соответствующие традиционным словообразовательным нормам казахского языка.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазіргі қоғам қайраткерлері мен сөзұстар тұлғалардың ауызша шаршысөздерінің транскрибациясы (310 бет) жасалып, жазба және аудио мәтіндерге алғаш рет лингвостилистикалық және грамматикалық талдау жасалды. Қазақ тілінің дәстүрлі сөйлеу үлгісі болатын сөз тіркестері мен сөйлемдер анықталды. Д.Жолжақсынов, Ж.Айжанова, Б.Тілеухан, Н.Оразалин сынды тұлғалардың бірнеше және әртүрлі жағдаятта сөйленген ауызша шаршысөздеріне лингвостилистикалық талдау жасалып, сөйленген сөздері бойынша қазақтың дәстүрлі сөйлеу машығына тән үлгілер анықталды. Қазақтың дәстүрлі сөзсаптам нормаларының орыс тілінің әсерінен өзгеру және бұзылу тенденцияларының эволюциясы анықталды. Түркияның Зейтунбурны ауданында тұратын қазақ қандастарымыздың тіліндегі дәстүрлі сөйлеу машығын іздеу мақсатында іссапар ұйымдастырылды. Іссапарда 45-90 жас аралығындағы қазақтардан сұхбаттар алынды. Дәстүрлі сөйлеу үлгілері талданды. Сұхбаттардың 34 беттен тұратын транскрибациясы жасалды. Қазақ тілін деңгейлеп үйренетін ізденушілерге арналған үлгі мәтіндер жинағы әзірленді. Ұлттық сөзсаптамның үздік үлгілерінен тұратын 352 беттік мәтіндер жинағы құрастырылды. Зерттеу барысында қазақ тілінің дәстүрлі сөзсаптам нормаларына сай келетін шағын көлемдегі мәтіндер іздестірілді. Нәтижесінде ауызекі стильде баяндалған 150-250 бірліктен тұратын мәтіндер жинақталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : не предусмотрено

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : қарастырылмаған

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Результаты исследования являются новыми для казахского языкознания и значимыми для образования и словесного искусства. «Сборник оброзцовых текстов», состоящий из 22 печатных листов, будет эффективным для создания уровневых текстов, необходимых для обучения казахскому языку. Аудиосборник «Традиционные образцовые речи казахского языка» вносит вклад в методику и сферу преподавания казахского языка. https://www.youtube.com/channel/UCwHqZ5QOqToBlWJo-Xvk8Gg/about

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері қазақ тіл білімі үшін жаңа және оқу, білім, сөз өнері үшін маңызды болып табылады. 22 баспа табақтан тұратын «Үлгі мәтіндер жинағы» қазақ тілін үйрететін құралдарға, КАЗТЕСТ тапсырмаларына қажетті деңгейлік үлгі мәтіндер жасауға тиімді болмақ. Ал «Қазақ тілінің дәстүрлі сөзсаптамы» https://www.youtube.com/channel/UCwHqZ5QOqToBlWJo-Xvk8Gg/about атты аудиожинақ қазақ тілін үйрету әдістемесіне және оқыту саласына үлес қосады.

Field of application (in Russian) : в сфере среднего образования, высшего образования, филологии, языкознания, журналистики, тележурналистики.

Field of application (in Kazakh) : орта білім, жоғары білім, филология, лингвистика, журналистика, тележурналистика саласы