The object of research, development or design (in Russian) : Средневековое городище Сыганак

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ортағасырлық Сыганақ қалашығы

Aim of work (in Russian) : Проведение комплексных археологических исследований для расширения представления о выдающемся городе Сыганак, столице Казахского ханства. Реконструкция основных элементов материальной и духовной культуры города, углубление сведений об экономических и социально-культурных связях между выдающимися городами Казахского ханства на Великом Шелковом пути. Популяризация истории древнего города, как оплота нашей независимости и сильной государственности.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақ хандығының алғашқы астанасы Сығанақ қалашығы туралы түсінікті кеңейту үшін кешенді археологиялық зерттеулер жүргізу. Ескерткіштің материалдық және рухани мәдениетінің негізгі элементтерін қайта қалпына келтіру, Ұлы Жібек жолындағы Қазақ Хандығының көрнекті қалалары арасындағы экономикалық және әлеуметтік-мәдени байланыстар туралы мәліметтерді тереңдету. Тәуелсіздігіміз бен қуатты мемлекеттілігіміздің тірегі ретінде ежелгі қала тарихын дәріптеу.

Методы исследования (на русском) : Раскопочные работы будут проводиться согласно методике проведения полевых работ. Раскопки поэтапно-послойным способом с фиксацией всех конструкций и артефактов путем фотофиксации, нанесения на план и специальными записями. Будут применяться дрон, лазерный тахеометр. Работы включают в себя проведение собственно раскопочных работ: расчистку остатков жилых построек; сбор материалов – предметов материальной культуры, остеологического материала, отбор образцов на различные виды анализов. Все измерения будут производиться тахеометром, а также планы отдельных объектов будут вычерчиваться на масштабно-координатной бумаге в масштабе 1:100. На следующем этапе научного исследования проводятся камеральная обработка (химическое очищение артефактов, консервация, реконструкция недостающих частей (по необходимости), полная фотофиксация всех этапов работ) полученных археологических предметов в лабораторных условиях. Аналитическая работа с артефактами заключается в определении типологии и классификации, составлении типологических таблиц; поиске аналогий; технологических исследований (составы масс, температура обжига или плавления, технология обработки и изготовления предметов); пополнение компьютерной базы данных.

Методы исследования (на казахском) : Қазба жұмыстары дала жұмыстарын жүргізу әдістемесіне сәйкес жүргізіледі. Барлық құрылымдар мен артефактілерді фотофиксация, жоспарға және арнайы жазбаларға түсіру арқылы кезең-кезеңмен қабаттық әдіспен қазылады. Лазерлік тахеометр және дрон қолданылады. Қазба жұмыстары барысында: тұрғын үйлердің қалдықтарын тазарту; материалдарды жинау – материалдық мәдениет заттары, остеологиялық материалдар, әртүрлі талдау түрлеріне үлгілерді іріктеу жұмыстары жүргізіледі. Барлық өлшеулер тахеометрмен жүргізіледі, сондай-ақ жекелеген объектілердің жоспарлары 1:100 масштабтағы сызбалар координаталық қағазға салынады. Ғылыми зерттеудің келесі кезеңінде алынған археологиялық заттарды зертханалық жағдайда камералдық өңдеу, жұмыстардың барлық кезеңдерін толық фотофиксациялау) жүргізіледі. Артефактілермен талдамалық жұмыс типологияны және жіктеуді айқындау, типологиялық кестелерді жасау; аналогтарын іздеу; технологиялық зерттеулер (салмағы, құрамы, күйдіру немесе балқыту температурасы, заттарды өңдеу және жасау технологиясы); компьютерлік деректер базасын толықтыру болып табылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведены полевые исследования в центральной части гродища, по периметру магистральной улицы. Исследованы общественные постройки в центральной части городища, часть городских жилищ по (раскоп общей площадью 1000 м3). В ходе исследований: - получены новые данные по планировке қультовых и общественных комплексов. - проведена временная консервация вскрытых объектов; - проведена детальная документальная фиксация процесса исследований. - Подготовлен годовой отчет, опубликованы 1 научная статья в журнале из списка КОКСОН, 2 статьи в сборнике республиканской научно-практической конференции В отличие от исследований прошлых лет, когда применялись только традиционные методы археологических исследований, в ходе реализации программы использованы новейшие комбинации методов, принятые мировым сообществом для сбора фактологической базы. Новым является применение междисциплинарного исследования, предполагающего археологические раскопки, анализ письменных источников XV-XVIII вв., привлечение огромного пласта нумизматического материала из раскопок. Исследования внутриквартальных комплексов Сыганака (планиграфия жилых домов, внутриквартальных улиц, мастерских и др.) изучены на сегодняшний день недостаточно. В этом состоит отличие и новизна иследовании от предыдущих исследований.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қалашықтың орталық бөлігінде құрылыстар, магистральдық көшесінің бойында тұрғын үйлер құрылысы зерттелді (қазбаның жалпы ауданы 1000 м3 ). - Қала құрылысының ерекшеліктері мен функциялары туралы, тұрғын үй және қоғамдық кешендер бойынша жаңа деректер алынды; - ашылған нысандарда уақытша консервация жұмыстары жүргізілді; Жылдық есеп дайындалды, БҒСБКК тізіміне енген журналдарда 1 мақала, республикалық ғылыми-практикалық конференция жинағында 2 мақала жарияланды. Өткен жылдардағы атқарылған археологиялық зерттеулерде дәстүрлі әдістер ғана қолданылған, ал осы бағдарламаны іске асыру барысында фактологиялық базаны жинау үшін әлемдік қоғамдастық қабылдаған әдістердің жаңа үлгілері пайдаланылатын болады. Археологиялық қазба жұмыстарын, XV-XVIII ғғ. қолжазба дереккөздерін талдау, қазба жұмыстарынан табылған нумизматикалық материалдың орасан зор қабатын тартуды көздейтін пәнаралық зерттеуді қолдану болмақ. Сығанақ қалашығы махалляларының ішкі жүйесі (тұрғын үйлердің планиграфиясы, махалля көшелер, шеберханалар және т.б.) бүгінгі күнге дейін жеткілікті түрде зерттелген жоқ. Бұл атқарылатын зерттеудің бұрынғы зерттеулерден айырмашылығы мен жаңалығы осында болып отыр.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Социальный мультипликативный эффект от реализации данной программы определяется необходимостью всестороннего масштабного научного исследования наследия Казахстана, что непременно обогатит знания о средневековом периоде истории человечества и даст наиболее полное, системное научное видение. Результатом данного научного исследования станут: написание и издание монографии, научных статей, разработка электронных версий и включение в цифровую базу данных исторических письменных, нумизматических и иных источников по истории средневекового Сыганака, популяризация в СМИ и социальных сетях темы «Сыганак - столица Казахского ханства», доклады и выступления на конференциях и семинарах, также будут представлены предварительные отчеты и публикации, что внесет в науку Казахстана существенный вклад.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Осы бағдарламаны іске асырудың әлеуметтік мультипликативтік әсері Қазақстан мұрасын жан-жақты ауқымды ғылыми-зерттеу жүргізу қажеттілігімен айқындалады, бұл адамзат тарихының ортағасырлық кезеңі туралы білімін айтарлықтай дамытады және толық, жүйелі ғылыми пікірлер қалыптастырады. Осы ғылыми зерттеудің нәтижесі монография, ғылыми мақалалар жазу және жариалау, электрондық нұсқаларды әзірлеу және Ортағасырлық Сығанақ тарихы бойынша тарихи қолжазба, нумизматикалық және өзге де деректерді сандық дерекқорға енгізу, БАҚ пен әлеуметтік желілерде "Сығанақ - Қазақ хандығының астанасы" тақырыбын кең көлемде насихаттау, конференциялар мен семинарларда баяндамалар жасалады, сондай-ақ алдын ала есептер мен жарияланымдар ұсынылады, бұл Қазақстан ғылымының дамуына елеулі үлес қосады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Результаты исследований позволят разработать комплекс мер и предложений по сохранению Сыганака как объекта историко-культурного наследия. Ход работ и их спецификация будут определяться конкретными потребностями комплексного археологического изучения объектов, направленного на получение новых данных: анализом, интерпретацией и введением этих данных в широкий оборот, а также в будущем созданием на основе исследованных памятников музея под открытым небом. Это будут способствовать повышению туристической привлекательности региона. Впервые по результатам проведенных исследований будет разработаны и включены в цифровую базу данных электронные версии исторических письменных, нумизматических и иные источников по истории средневекового Сыганака. Особо нужно отметить, что продолжение археологических исследований крайне актуально, поскольку они позволят исследовать новые объекты, часть из которых подвергается естественному разрушению.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері Сығанақты тарихи-мәдени мұра объектісі ретінде сақтау жөнінде шаралар мен ұсыныстар әзірлеуге мүмкіндік береді. Жұмыстардың барысы мен олардың ерекшелігі жаңа деректер алуға бағытталған объектілерді кешенді археологиялық зерттеудің нақты қажеттіліктерімен анықталатын болады: осы деректерді талдау, түсіндіру және ғылыми айналымға енгізу, сондай-ақ болашақта зерттелетін ескерткіштер негізінде ашық аспан астындағы мұражай құру жоспарлануда. Бұл аймаққа туристердің көптеп келуіне ықпал етеді. Жүргізілген зерттеулердің нәтижелері бойынша алғаш рет тарихи қолжазба, нумизматикалық және Ортағасырлық Сығанақ тарихы жайында өзге де дереккөздердің электрондық нұсқалары әзірленіп, цифрлық дерекқорға енгізілетін болады. Археологиялық зерттеулерді жалғастыру өте маңызды екенін атап өткен жөн, себебі зерттеу барысында жаңа нысандар ашылып, ғылыми айналымға енгізіледі. Себебі ескерткіштердің көпшілігі табиғи жойылу қаупінде тұрғандығы баршаға мәлім.