The object of research, development or design (in Russian) : Ландшафты Костанайской области

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қостанай облысының ландшафттары

Aim of work (in Russian) : Разработка методов оценки и геоинформационного прогнозного моделирования динамики ландшафтов в условиях антропогенных воздействий с применением ДЗЗ/ГИС-технологий (на примере Костанайской области) для формирования стратегии природопользования региона исследования.

Aim of work (in Kazakh) : Қостанай облысының табиғатты пайдалану стратегиясын қалыптастыру үшін ЖҚЗ/ГАЖ-технологияларын қолдана отырып, антропогендік әсер жағдайында ландшафтар динамикасын бағалау және геоақпараттық болжамдық модельдеу әдістерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Методы компонентного анализа, математического моделирования, метод оценки по интегрированным и частным параметрам, картографический метод, метод экспертных оценок и вероятное прогнозирование, метод географических аналогий, методы пространственной интерполяции, методы дешифрирования данных ДЗЗ и геоинформационного картографирования.

Методы исследования (на казахском) : Компоненттік талдау, математикалық модельдеу әдістері, интеграцияланған және жеке параметрлер бойынша бағалау әдісі, картографиялық әдіс, сараптамалық бағалау әдісі және ықтимал болжау, географиялық ұқсастық әдісі, кеңістіктік интерполяция әдістері, ЖҚЗ деректерін дешифрлеу және геоақпараттық картаға түсіру әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : • Cоставлена среднемасштабная ландшафтная карта (1:500 000). В пределах Костанайской области были выделены и показаны на карте 85 индивидуальных ландшафтов, которые в результате их типологической группировки, а затем структурно-генетической классификации, упорядочены в иерархическую систематику. • Разработана программа комплексного полевого физико-географического исследования ландшафтов. Составлена карта ключевых участков. Проведен геохимический анализ ландшафтов, рассчитаны количественные вариационно-статистические показатели содержания химических элементов в воздухе, водах, почвах и растениях. • Разработана и апробирована методика покомпонентной и интегральной оценки естественных (природных) факторов динамики ландшафтов. Основной принцип оценки природных факторов ландшафтной динамики основан на методе нормирования с последующим накоплением для интегральной оценки показателей естественной динамики. Период изучения природных факторов ландшафтной динамики охватывает 1960-2022 годы, начало этого периода изучения связано с началом комплексного освоения данной территории. • Проведен анализ территориальной структуры природопользования региона исследования по установленным периодам (1980-2000-2022 гг.). Для анализа природопользования использовались карты землепользования, топографические и ретроспективные карты, а также данные ДЗЗ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : • Орта масштабты ландшафт картасы жасалды (1:500 000). Қостанай облысы аумағында 85 жеке ландшафт бөлініп, картада көрсетілді, олар типологиялық топтастыру, содан кейін құрылымдық-генетикалық жіктеу нәтижесінде иерархиялық жүйелілікке реттелінді. • Ландшафттарды кешенді далалық физикалық-географиялық зерттеу бағдарламасы әзірленді. Kілттік учаскелердің картасы жасалды. Ландшафттарға геохимиялық талдау жүргізілді, ауадағы, судағы, топырақтағы және өсімдіктердегі химиялық элементтердің сандық вариациялық-статистикалық көрсеткіштері есептелді. • Ландшафттар динамикасының табиғи факторларын құрамдас және интегралды бағалау әдістемесі әзірленіп, апробацияланды. Ландшафт динамикасының табиғи факторларын бағалаудың негізгі принципі нормалау әдісіне негізделген, содан кейін табиғи динамика көрсеткіштерін интегралды бағалау үшін жинақталады. Ландшафт динамикасының табиғи факторларын зерттеу кезеңі 1960-2022 жылдарды қамтиды, зерттеу кезеңінің басталуы зерттеу аумағын кешенді игерумен байланысты. • Зерттеу аймағының табиғатты пайдаланудың аумақтық құрылымына белгіленген кезеңдер (1980-2000-2022 жж.) бойынша талдау жүргізілді. Табиғатты пайдалануды талдау үшін жерді пайдалану карталары, топографиялық және ретроспективті карталар, сондай-ақ ЖҚЗ деректері пайдаланылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Создание картографического материала на основе ГИС с использованием данных ДЗЗ: среднемасштабная ландшафтная карта, покомпонентные карты естественной динамики компонентов ландшафта и итоговая интегральная карта динамики ландшафта.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : ЖҚЗ деректерін пайдалана отырып, ГАЖ негізінде картографиялық материал жасалды: орта масштабты ландшафт картасы, ландшафт компоненттерінің табиғи динамикасының құрамдас карталары және ландшафт динамикасының қорытынды интегралды картасы.

Level of implementation (in Russian) : Результаты оценки природной динамики природной среды могут быть использованы при разработке перспективных планов развития исследуемой территории, в процессе формирования адаптивного природопользования, т.е. создание рациональной структуры природопользования, конечным результатом которой будет сценарий перспективного развития выделенных территорий с учетом взаимосвязанных и взаимообусловленных экономических, социальных и геоэкологических факторов.

Level of implementation (in Kazakh) : Табиғи ортаның табиғи динамикасын бағалау нәтижелері зерттелетін аумақты дамытудың перспективалық жоспарларын әзірлеу кезінде, бейімделгіш табиғат пайдалануды қалыптастыру процесінде пайдаланылуы мүмкін, яғни түпкі нәтижесі өзара байланысты және өзара тәуелді экономикалық, әлеуметтік және геоэкологиялық факторларды ескере отырып, бөлінген аумақтарды перспективалық дамытудың сценарийі болатын ұтымды табиғатты пайдалану құрылымын құру.

Efficiency (in Russian) : В перспективе, строгая территориальная привязка обусловит необходимость всеми - населением, административными органами, юридическими лицами, осуществляющими хозяйственную и иную деятельность, соблюдать нормативы и правила на конкретно обозначенной местности. Разработанные методы оценки природной динамики ландшафтов в условиях антропогенного воздействия с применением ДЗЗ/ГИС-технологий имеют универсальный характер: их можно использовать для изучения других регионов Казахстана.

Efficiency (in Kazakh) : Болашақта аумақпен қатаң байланыстыру - халыққа, әкімшілік органдарға, шаруашылық және өзге де қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғаларға нақты белгіленген жерде нормативтер мен ережелерді сақтауға қажеттілік туғызады. ЖҚЗ /ГАЖ технологияларын пайдалана отырып, антропогендік әсер ету жағдайында ландшафттардың табиғи динамикасын бағалаудың әзірленген әдістері әмбебап сипатқа ие: оларды Қазақстанның басқа аймақтарын зерттеу үшін пайдалануға болады.

Field of application (in Russian) : Потребителями результатов исследования являются органы управления административных областей и районов, разрабатывающих планы мероприятий по природопользованию, а также для комитетов по экологии и охране окружающей природной среды, по водно-земельным ресурсам и землеустройству, также при проектировании и создании новых хозяйственных предприятий.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін тұтынушылар табиғатты пайдалану жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлейтін әкімшілік облыстар мен аудандардың басқару органдары, сонымен қатар экология және қоршаған ортаны қорғау, су-жер ресурстары және жерге орналастыру комитеттері үшін, сондай-ақ жаңа шаруашылық кәсіпорындарды жобалау және құру кезінде.