The object of research, development or design (in Russian) : Исследование системы жизнеобеспечения кочевых социумов степи, разработка концепции кочевничества

The object of research, development or design (in Kazakh) : Көшпелі дала қоғамдарының тіршілігін қамтамасыз ету жүйесін зерттеу, көшпенділік тұжырымдамасын әзірлеу

Aim of work (in Russian) : Обосновать существование сезонной оседлости в хозяйственно–культурном типе кочевого скотоводства аридной зоны Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның аридті аймағының көшпелі мал шаруашылығының шаруашылық–мәдени түріндегі маусымдық отырықшылықтың болуын негіздеу

Методы исследования (на русском) : Археологические, сравнительно–исторический, ретроспективный, методы дистанционного исследования, компьютерного моделирования, геофизические, археолого–этнографические методы

Методы исследования (на казахском) : Археологиялық, тарихи-cалыстырмалы, ретроспективті, қашықтықтан зерттеу, компьютерлік модельдеу әдістері, геофизикалық, археологиялық-этнографиялық әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены новые материалы по разработке концепции степной цивилизации и экономического строя кочевых социумов степи. Осуществлен сравнительный анализ жилой архитектуры степи в хронологическом и природно-географическом аспектах. Проведены масштабные раскопки усадеб этнографических поселений XIX–XX вв. Козыкош и Жиенкул. Общая площадь раскопов 660 кв.м., исследованы планиграфические структуры и архитектура казахских усадеб степной и горно-сопочной ландшафтов, систематизированы находки зимовки Жиенкул. Намечены проблемные пункты изучения поселенческих структур древних и средневековых кочевников степной зоны Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Дала өркениеті мен дала көшпелі қоғамдарының экономикалық жүйесі тұжырымдамасын әзірлеу бойынша жаңа материалдар алынды. Хронологиялық және табиғи-географиялық аспектілерде даланың тұрғын үй архитектурасына салыстырмалы талдау жүргізілді. XIX–XX ғасырлардағы этнографиялық қоныстардың үй-жайларына ауқымды қазба жұмыстары жүргізілді. Қазба жұмыстарының жалпы ауданы 660 ш. м., дала және тау-кен ландшафттарының қазақ үй-жайларының жоспарлы құрылымдары мен сәулеті зерттелді, Жиенқұл қыстауының табыстары жүйеленді. Қазақстанның дала аймағының ежелгі және ортағасырлық көшпенділерінің қоныстану құрылымдарын зерттеудің проблемалық пункттері белгіленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результатом 2021-2022 гг. является публикация 13 статей в научных изданиях Казахстана и дальнего зарубежья, издание одного сборника научных статей, одного учебно–методического пособия, 3 авторских свидетельств на произведение науки. В числе опубликованных статей: 1 в базе Scopus, 2 – базе РИНЦ, 2 – в журналах, рекомендованных КОКСОН. Исполнители проекта выступали с докладами на 12 международных научно–практических онлайн конференциях, прошли 6 вебинаров повышения квалификации по темам цифровой грамотности и методам дистанционного обучения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2021-2022 жж.нәтижесі Қазақстан мен алыс шет елдердің ғылыми басылымдарында 13 мақала жариялау, ғылыми мақалалардың бір жинағын, бір оқу–әдістемелік құрал, ғылым туындысына 3 авторлық куәлік шығару болып табылады. Жарияланған мақалалардың ішінде: 1 - Скопус базасында, 2 - РИНЦ базасында, 2 - ҚР БҒМ білім және ғылым саласында сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған журналдар тізімінде. Жоба орындаушылары 12 халықаралық ғылыми-практикалық онлайн конференцияларда баяндама жасап, цифрлық сауаттылық тақырыптары мен қашықтықтан оқыту әдістері бойынша 6 біліктілікті арттыру вебинарынан өтті.

Level of implementation (in Russian) : Накопленный материал готов к использованию в образовательной и научной деятельности. По теме проекта закреплена магистерская диссертация исполнителя проекта Егинбай Адиля «Функции и значение оседлых памятников в пастбищно-кочевой системе казахов».

Level of implementation (in Kazakh) : Жинақталған материал оқу және ғылыми қызметте пайдалануға дайын. Жоба тақырыбы бойынша жобаны орындаушы Егінбай Әділдің «Қазақтардың жайылымдық-көшпелі жүйесіндегі отырықшы ескерткіштердің қызметі мен маңызы» атты магистрлік диссертация бекітілді.

Efficiency (in Russian) : Научный эффект связан с разработкой концепции кочевничества, его исторической ролью и вкладом в мировой исторический процесс. Результаты проекта направлены на разработку хозяйственно-культурного типа кочевничества, включавшего в разной степени стационарное обитание. Историки уже согласны с тезисом, что чистых кочевников в истории не было, но в исторической науке сохранились концепции беспрерывного «таборного кочевания», гипотезы, что оседлость в структуре кочевничества появляется только в процессе завоевания земледельческих регионов и включения их в состав единого государства. Наш проект направлен на разработку некоторых спорных аспектов теории кочевничества. Социально-экономический эффект связан с осмыслением исторического опыта и сохранением кочевых форм скотоводства в модернизированном виде, отвечающем современным экономическим условиям.

Efficiency (in Kazakh) : Ғылыми эффект номадизм ұғымының дамуымен, оның тарихи рөлі мен дүниежүзілік тарихи процесстегі үлесімен байланысты. Жобаның нәтижелері әртүрлі дәрежеде стационарлық өмір сүруді қамтитын көшпенділіктің шаруашылық-мәдени түрін әзірлеуге бағытталған. Тарихшылар тарихта таза көшпенділер болған жоқ деген тезиспен келіседі, бірақ тарих ғылымында үздіксіз "таборлы көшпелілер" тұжырымдамасы, көшпенділік құрылымында отырықшылық тек егіншілік аймақтарды жаулап алу және оларды біртұтас мемлекет құрамына енгізу процесінде пайда болады деген болжамдар сақталған. Біздің жоба көшпенділік теориясының кейбір даулы аспектілерін дамытуға бағытталған. Әлеуметтік-экономикалық әсер тарихи тәжірибені ұғынумен және қазіргі заманғы экономикалық жағдайларға жауап беретін жаңғыртылған түрдегі мал шаруашылығының көшпелі нысандарын сақтаумен байланысты.

Field of application (in Russian) : Научные институты, музеи и центры, занимающиеся исследованием истории, культуры, палеогеографии, экологии, природопользования; вузы, где ведется подготовка археологов, этнографов, историков, географов. Распространение результатов работ среди потенциальных пользователей, в сообществе специалистов и широкой общественности будет осуществляться через выступление на научных конференциях, семинарах в республике и за рубежом, а также в виде публикаций в различных научных и научно-популярных изданиях, в выступлениях в средствах массовой информации, оказании методической помощи.

Field of application (in Kazakh) : Тарихты, мәдениетті, палеогеографияны, экологияны, табиғатты пайдалануды зерттеумен айналысатын ғылыми институттар, мұражайлар мен орталықтар; археологтар, этнографтар, тарихшылар, географтар даярлайтын жоғары оқу орындары. Жұмыс нәтижелерін әлеуетті пайдаланушылар арасында, мамандар қоғамдастығында және кең жұртшылық арасында тарату республикадағы және шет елдердегі ғылыми конференцияларда, семинарларда, сондай-ақ түрлі ғылыми және ғылыми-көпшілік басылымдарда, бұқаралық ақпарат құралдарында сөз сөйлеулерде, әдістемелік көмек көрсетуде жариялау түрінде жүзеге асырылатын болады.