The object of research, development or design (in Russian) : пшеница, картофель, яблоня, поражающие их фитопатогены

The object of research, development or design (in Kazakh) : бидай, картоп, алма ағаштарын зақымдайтын фитопатогендер

Aim of work (in Russian) : Разработка высокочувствительных молекулярно-биологических и биохимических тестов детекции патогенов, влияющих на потребительские качества конечного продукта на основе мониторинга возбудителей заболеваний сельскохозяйственных культур (пшеница, картофель, яблони).

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты-ауыл шаруашылығы дақылдары (бидай, картоп, алма ағаштары) ауруларының қоздырғыштарын бақылау негізінде түпкі өнімнің тұтынушылық сапасына әсер ететін қоздырғыштарды анықтаудың сезімталдығы жоғары молекулярлық-биологиялық және биохимиялық тестілерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : компьютерный анализ нуклеотидных последовательностей, культивирование микроорганзимов, и получение чистых культур, клональное микроразмножение растений, выделение и электрофорез ДНК и РНК, электрофорез и изофокусирование белков, ИФА, обратная транскрипция, ПЦР, количественная ПЦР в реальном времени, нозерн-блоттинг, спектрофотометрия, хроматография

Методы исследования (на казахском) : нуклеотидтерді компьютерлік талдау, микроағзаларды дақылдау және таза дақылдарын алу, өсімдіктерді микроклондық көбейту, ДНҚ мен РНҚ оқшаулау және электрофорезі, ақуыздардың электрофорезі және изофокусы, ИФТ, кері транскрипция, ПТР, нақты уақыттағы сандық ПТР, нозерн блоттау, спектрофотометрия, хроматография

Obtained results and novelty (in Russian) : 1) Проведена диагностика присутствия пяти вирусов методом ИФА и мультиплексной ОТ-ПЦР в растениях картофеля 18-и сртов. Участки генома местных изолятов PVS, PVM, PVY клонированы и секвенированы, проведен филогенетический анализ. Разработан регламент. 2) Оптимизированы условия синтеза и очистки сериновых протеаз Fusarium spp. Определены физико-химические свойства ингибиторов протеаз пшеницы. Разработан тест и проведен скрининг сортов пшеницы на содержание ингибиторов сериновых протеаз. 3) Проведено фитопатологическое обследование дикоплодовых лесов и посадок яблони в Алматинской области (106 образцов). Получен 21 изолят E. Amylovora, проведено их генотипирование (все отнесены к архетипному генотипу А). Выпущены рекомендации. 4) Разработан способ оценки уровня фрагментации 18S рРНК растений. Проведены полевые испытания (картофель и пшеница). Установлено, что при вирусном и фунгальном поражении усиливается образование трех фрагментов 18S рРНК. Разработан регламент. 5) Проанализировано 50 сортов пшеницы, 50 сортов ячменя и 50 сортов овса для выявления генов, ответственных за синтез β-глюкана. Определено содержание β-глюкана в отобранных сортообразцах злаковых культур. Создана коллекция геномной ДНК образцов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1) Картоп өсімдіктерінің 18 сұрыбында ИФТ және мультиплексті КТ-ПТР әдісімен бес вирусқа талдау жүргізілді. Жергілікті PVS, PVM, PVY изоляттарының геномдық аймақтары клондалған және секвенстелген, филогенетикалық талдау жүргізілді. Регламент әзірленді. 2) Fusarium spp. сериндік протеазаларын синтездеу және тазарту шарттары оңтайландырылды. Бидай протеаза ингибиторларының биохимиялық қасиеттері анықталды. Сынақ әзірленіп, бидай сұрыптарының серин протеаза ингибиторларына скрининг жүргізілді. 3) Алматы облысындағы жабайы жеміс ормандары мен алма екпелеріне (106 сынама) фитопатологиялық сараптама жүргізілді. E. amylovora 21 изоляттары алынды, олар генотиптелді (олардың барлығы А архетиптік генотипіне жатқызылған). Ұсыныстар берілді. 4) Өсімдік 18S рРНҚ фрагментация деңгейін бағалау әдісі жасалды. Далалық сынақтар жүргізілді (картоп және бидай). Вирус және саңырауқұлақтықпен зақымдануда 18S рРНҚ үш фрагментінің түзілуі күшейетіні анықталды. Ереже әзірленді. 5) β-глюканның синтезіне жауапты гендерді анықтау үшін бидайдың 50, арпаның 50 және сұлының 50 сұрыптары талданды. Дәнді дақылдардың таңдамалы сұрыптарындаβ-глюканның мөлшері анықталды. Геномдық ДНҚ үлгілерінің жинағы жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : повышение эффективности контроля болезней картофеля, злаковых и плодовых культур в стране, упрощение селекционного процесса для выявления сортов и линий важных видов растений с повышенной устойчивостью к фитопатогенам.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : елдегі картоп, астық тұқымдастылар және жеміс дақылдарының ауруларын бақылаудың тиімділігін арттыру, фитопатогендерге төзімділігі жоғары өсімдіктердің маңызды түрлерінің сұрыптары мен линияларын анықтау үшін селекциялық үдерісті жеңілдету

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Практическое применение состоит в повышении эффективности контроля болезней картофеля, злаковых и плодовых культур в стране, упрощении селекционного процесса для выявления сортов и линий важных видов растений с повышенной устойчивостью к фитопатогенам.

Efficiency (in Kazakh) : Практикалық қолдану – республикадағы картоптың, дәнді және жеміс-жидек дақылдарының ауруларымен күресу тиімділігін арттыру, фитопатогендерге төзімділігі жоғары маңызды өсімдік түрлерінің сорттары мен линияларын анықтау үшін селекция процесін жеңілдету.

Field of application (in Russian) : молекулярная биология, биотехнология растений, растениеводство, фитопатология, вирусология, селекция зерновых культур

Field of application (in Kazakh) : молекулалық биология, өсімдіктер биотехнологиясы, өсімдік шаруашылығы, фитопатология, вирусология, астық тұқымдастыларды сұрыптау