Inventory number IRN Number of state registration
0222РК00512 AP08857114-OT-22 0120РК00474
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Заключительный Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 1
International publications: 6 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 4
Number of books Appendicies Sources
1 2 53
Total number of pages Patents Illustrations
173 0 18
Amount of funding Code of the program Table
20046229 AP08857114 0
Name of work
Информационные технологии исследования и управления детерминированными хаотическими процессами
Report title
Type of work Source of funding The product offerred for implementation
Fundamental Метод, способ
Report authors
Бейсенбі Мамырбек Аукебайулы , Сулейменова Саламат Темирбековна , Кисикова Нургул Мырзабековна , Сатыбалдина Дана Каримтаевна , Шукирова Алия Косаналиевна , Мукатаев Нурлан Серикович , Калиева Самал Ахметжановна , Бейсембина Салтанат Еркеновна , Nikulin Vladimir ,
0
0
0
1
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Некоммерческое акционерное общество "Евразийский Национальный университет имени Л.Н. Гумилева"
Abbreviated name of the service recipient НАО "ЕНУ им.Л.Н.Гумилева"
Abstract

Объектом исследования являются самоорганизующиеся системы управления детерминированными хаотическими процессами, градиентно- скоростной метод вектор-функций Ляпунова и самоорганизующиеся системы управления неустойчивыми и детерминированными хаотическими режимами линейного и нелинейного космического летательного аппарата.

Зерттеу объектісі – детерминирленген бейберекетсіз үрдістерді басқарушы өзін-өзі ұйымдастырушы жүйелер, Ляпуновтың вектор-функцияларының градиентті-жылдамдық әдісі мен сызықты және бейсызықты ғарыштық ұшу аппаратының орнықсыз және детерминирленген бейберекетсіз режимдерін өзін-өзі ұйымдастырушы басқару жүйелері.

Разработка теоретической основы самоорганизующейся (синергетической) системы управления неустойчивыми и детерминированными хаотическими процессами и универсального градиентно-скоростного метода вектор-функций Ляпунова для исследования апериодической робастной устойчивости динамических систем.

Орнықсыз және детерминирленген бейберекетсіз үрдістердің өзін-өзі ұйымдастырушы (синергетикалық) басқару жүйесінің теориялық негізін және динамикалық жүйелердің апериодтық робастты орнықтылығын зерттеу үшін Ляпуновтың вектор-функцияларының әмбебап градиентті-жылдамдық әдісін әзірлеу.

Предложен градиентно-скоростной методом вектор функций Ляпунова. В процессе научно исследовательской работы на основе геометрической интерпретаций прямого метода Ляпунова разработан универсальный градиентно-скоростной метод вектор-функций Ляпунова и показано, что основной характеристикой неустойчивости и детерминированного хаоса является потеря робастной устойчивости динамической системы.

Ляпуновтың вектор-функцияларының градиентті-жылдамдық әдісі ұсынылған. Ғылыми зерттеу жұмысы барысында Ляпуновтың тікелей әдісінің геометриялық интерпретациясы негізінде Ляпунов вектор-функцияларының әмбебап градиентті-жылдамдық әдісі жасалды және орнықсыздық пен детерминирленген бейберекетсіздіктің негізгі сипаттамасы динамикалық жүйенің робастты орнықтылығын жоғалту екендігі көрсетілді.

Разработаны SISO и MIMO системы управления с повышенным потенциалом сверхробастной устойчивости линейными и нелинейными динамическими объектами. Разработана самоорганизующиеся (синергетические) системы управления неустойчивыми и детерминированными хаотическими режимами линейного и нелинейного космического летательного аппарата. Результаты численного эксперимента на модели самоорганизующейся системы управления подтверждают теоретические результаты. Градиентно-скоростным методом вектор функций Ляпунова исследованы робастная сверхустойчивость линейных SISO и MIMO систем управления и нелинейных систем с одним входом и одним выходом, с m входами и n выходами. Исследована система управления нелинейным КЛА с линейным законом управления градиентно-скоростным методом и численный эксперимент на модели КЛА с линейным законом управления показывает порождение детерминированного хаоса в системе при нарушениях условий апериодической робастной устойчивости.

Сызықты және бейсызықты динамикалық объектілердің жоғарыробастты орнықтылығы үшін жоғары потенциалы бар SISO және MIMO басқару жүйелері әзірленді. Сызықты және бейсызықты ғарыштық ұшу аппараттарының орнықсыз және детерминирленген бейберекетсіздік режимдерін өзін-өзі ұйымдастырушы (синергетикалық) басқару жүйелері әзірленді. Өзін-өзі ұйымдастырушы басқару жүйесінің моделіне жасалған сандық эксперимент нәтижелері теориялық нәтижелерді растайды. Ляпуновтың вектор-функцияларының градиентті-жылдамдық әдісімен сызықты SISO және MIMO басқару жүйелерінің және бір кірісі мен бір шығысы, m кірісі және n шығысы бар бейсызықты жүйелердің робастты жоғарытұрақтылығы зерттелді. Градиентті-жылдамдық әдісімен басқару заңы сызықтық болып табылатын бейсызықты ҒҰА басқару жүйесі зерттелді және басқару заңы сызықты ҒҰА моделіндегі сандық эксперимент апериодтық робасты орнықтылық жағдайлары бұзылған кезде жүйеде детерминирленген бейберекетсіздіктің пайда болуын көрсетеді.

По результатам проекта готовится к изданию 1 монография. Участники научно – исследовательской группы принимали участие в докладах международных научных конференций. Опубликовано 11 научных статей, из них: сборники материалов конференции - 3, в отечественные изданиях - 3, в изданиях, включенных в международную реферативную базу данных Scopus - 5.

Жоба нәтижелері бойынша 1 монография басылымға дайындалуда. Ғылыми-зерттеу тобының қатысушылары халықаралық ғылыми конференциялардың баяндамаларына қатысты. 11 ғылыми мақала жарияланды, оның ішінде: конференция материалдарының жинақтары - 3, отандық басылымдарда - 3, Scopus халықаралық рефераттық дерекқорына енгізілген басылымдарда - 5 .

Показана на примере управления детерминированным хаосом и неустойчивостью космического летательного аппарата.

Ғарыш аппаратының детерминирленген бейберекетсіздік пен орнықсыздығын басқару мысалында көрсетілген.

Может применяться в военной области для защиты от электромагнитного нападения противника.

Жаудың электромагниттік шабуылынан қорғану үшін әскери салада қолдануға болады.

Полученные результаты позволяют создать информационные технологий исследования и управления неустойчивыми и детерминированными хаотическими режимами систем в технике, технологий, экономике и т.д.

Алынған нәтижелер техникалық, технологиялық, экономикалық және т.б. жүйелердің орнықсыз және детерминирленген бейберекетсіздік режимдерін зерттеуге және бақылауға арналған ақпараттық технологияларды құруға мүмкіндік береді.

UDC indices
681.5.01
International classifier codes
50.00.00;
Readiness of the development for implementation
Key words in Russian
Самоорганизующие системы; детерминированный хаос; робастная устойчивость; теория катастроф; структурно-устойчивые отображения; неустойчивость; метод функций Ляпунова; апериодическая устойчивость;
Key words in Kazakh
Өзін-өзі ұйымдастырушы жүйелер; детерминделген бейберекетсіздік; робастты орнықтылық; апат теориясы; құрылымды-орнықты бейнелеулер; орнықсыздық; Ляпунов функциясы әдісі; апериодты орнықтылық;
Head of the organization Сыдыков Ерлан Батташевич доктор исторических наук / Профессор
Head of work Бейсенбі Мамырбек Аукебайулы Доктор технических наук / профессор
Native executive in charge Nikulin Vladimir Associate Professor