The object of research, development or design (in Russian) : сельскохозяйственные культуры (зерновые, бобовые, масличные, кормовые), имитационная модель – DSSAT CSM.

The object of research, development or design (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы дақылдары (дәнді, бұршақ, майлы дақылдар, жемшөп дақылдары), имитациялық модель – DSSAT CSM.

Aim of work (in Russian) : реализация концепции «Умное» сельское хозяйство, включая высокотехнологичные виды продукции растениеводства и животноводства, в том числе на базе новых технических решений.

Aim of work (in Kazakh) : «Ақылды» ауыл шаруашылығы тұжырымдамасын, оның ішінде өсімдік және мал шаруашылығы өнімдерінің жоғары технологиялық түрлерін, сонымен бірге жаңа техникалық шешімдер негізінде жүзеге асыру.

Методы исследования (на русском) : Методология исследования основывается на применении имитационной модели DSSAT CSM в прогнозировании урожайности сельскохозяйственных культур для поддержки и принятия агротехнологических решений, где используется системный подход в теоретико-экспериментальных исследованиях взаимодействия генотип – среда - менеджмент.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістемесі агротехнологиялық шешімдерді қолдау және қабылдау үшін ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін болжауда DSSAT CSM имитациялық моделін қолдануға негізделген, мұнда теориялық және эксперименттік зерттеулерде «генотип-қоршағанорта-менеджмент» өзара әрекеттесу жүйесінің тәсілі қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые в Казахстане для моделирования продукционного процесса сельскохозяйственных культур в условиях Северного и Центрального Казахстана проведена адаптация имитационной модели DSSAT CSM. Для каждого изучаемого сорта определены генетические коэффициенты, позволяющие правильно отражать у них продукционные процессы. Для усовершенствования системы DSSAT CSM проведены исследования по построению генной модели прогнозирования времени колошения у пшеницы по генам адаптивности (Vrn и PpD) в условиях Северного Казахстана. На основе экспериментальных данных, полученных по многофакторному опыту и анализе научной литературы, оценена возможность преобразования одной из модели DSSAT CSM в другую модель для льна масличного. Эффективность влияния различных агротехнологий на продуктивность сельскохозяйственных культур изучена с помощью программы DSSAT CSM и с применением ГИС технологий. В рамках данной Программы сформирован пакет готовой технической документации с открытым доступом (Open API) по отдельным видам агротехнологий и животноводческой сферы. Создана единая База данных для субъектов АПК, включающая классификаторы, реестры и нормативно-справочную информацию по основным видам сельскохозяйственных культур.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстанда алғаш рет Солтүстік және Орталық Қазақстан жағдайында ауыл шаруашылығы дақылдарын өндіру процесін модельдеу үшін DSSAT CSM имитациялық моделін бейімдеу жүргізілді. Әрбір зерттелетін сорт үшін олардың өндірістік процестерін дұрыс көрсетуге мүмкіндік беретін генетикалық коэффициенттер анықталды. DSSAT CSM жүйесін жетілдіру үшін Солтүстік Қазақстан жағдайында бейімделгіштік гендері (Vrn және PpD) бойынша бидайдың масақтану уақытын болжаудың генетикалық моделін құру бойынша зерттеулер жүргізілді. Көп факторлы тәжірибеден және ғылыми әдебиеттерден алынған тәжірибелік деректер негізінде DSSAT CSM моделінің біреуін май зығырының басқа моделіне түрлендіру мүмкіндігі бағаланды. Ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігіне әртүрлі агротехнологиялардың әсер етуінің тиімділігі DSSAT CSM бағдарламасы арқылы географиялық ақпараттық жүйемен бірге бағаланды. Осы Бағдарлама аясында ауыл шаруашылығы технологияларының жекелеген түрлері мен мал шаруашылығы саласы үшін ашық қолжетімділікпен (Open API) дайын техникалық құжаттамалар пакеті қалыптастырылды. Агроөнеркәсіптік кешен субъектілері үшін ауыл шаруашылығы дақылдарының негізгі түрлері бойынша жіктеуіштерді, реестрлерді және анықтамалық ақпаратты қамтитын бірыңғай деректер базасы құрылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : При изучении норм высева и сроков сева у изучаемых сортов с/х культур повышается продуктивность в пределах от 1,9 до 4 ц/га. Экспериментально установлено, что значительное влияние на продуктивность сортов с/х культур - яровой мягкой пшеницы, яровое тритикале, масличных и кормовых оказывают внесение оптимальных доз минеральных удобрения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Егістік нормалары мен себу мерзімдерін зерттеу кезінде зерттелген дақылдардың сорттарында өнімділік 1,9 - дан 4 ц/га дейін артады. Эксперименталды түрде жаздық жұмсақ бидай, жаздық тритикале, майлы және жемшөп дақылдар сорттарының өнімділігіне минералды тыңайтқыштардың оңтайлы дозаларын енгізу елеулі ықпал ететіні орнатылған.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : сельскохозяйственные предприятия Северного и Центрального Казахстана.

Field of application (in Kazakh) : Солтүстік және Орталық Қазақстанның ауыл шаруашылығы кәсіпорындары.