The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является технология производства борсодержащего алюмокремниевого ферросплава металлотермическим способом.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны металлотермиялық әдіспен бор бар алюминий кремний ферроқорытпасын өндіру технологиясы болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – создание борсодержащего ферросплава для повышения качества черных металлов.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – қара металдардың сапасын арттыру үшін құрамында бор бар ферроқорытпа жасау.

Методы исследования (на русском) : Методы проведения работы: полное термодинамическое моделирование процесса, опытная выплавка нового ферросплава.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс әдістері: процесті толық термодинамикалық модельдеу, жаңа ферроқорытпаны тәжірибелі балқыту.

Obtained results and novelty (in Russian) : Методом полного термодинамического моделирования дано теоретическое обоснование металлотермического способа производства борсодержащего алюмокремниевого ферросплава. В качестве источника бора опробованы борный ангидрид, индерская боратовая руда и турецкий колеманит, а в качестве восстановителя – ферросиликоалюминий (ФСА) собственного производства из углей Куу-Чекинского и Борлинского месторождений. Впервые установлена возможность производства борсодержащего ферросиликоалюминия металлотермическим способом. Установлено, что целесообразно производить металл с содержанием бора в пределах 1-3 %. Новизной является установление, что ферросплав формируется на основе фазы AlB12, процесс необходимо вести при температурах не менее 1800 0С. Впервые найдено, что при использовании индерской боратовой руды в металле образуются в повышенных количествах алюминид (CaAl2) и силицид кальция (CaSi2), известные в металлургии как сильные раскислители, модификаторы и десульфураторы. Проведены экспериментальные исследования по производству борсодержащего ФСА металлотермическим способом в печи Таммана и Индукционной печи. Найдено, что коэффициент перехода бора в метал при плавках в печи Таммана составляет 75 %, а в Индукционной печи – 85 %. Доказана возможность практического производства борсодержащего алюмокремниевого ферросплава с использованием углей месторождения Куу-Чек и Борлы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Толық термодинамикалық модельдеу әдісі бор бар алюминий кремний ферроқорытпасын өндірудің металл термиялық әдісінің теориялық негіздемесін берді. Бор көзі ретінде бор ангидриді, Индер борат кені және түрік колеманиті, ал қалпына келтіруші ретінде – Куу-Чекинск және Борлы кен орындарының көмірлерінен өндірілген ферросиликоалюминий (ФСА) сыналды. Алғаш рет құрамында бор бар ферросиликоалюминийді металлотермиялық әдіспен өндіру мүмкіндігі анықталды. Құрамында бор бар металды 1-3% шегінде өндірген жөн екендігі анықталды. Жаңалық – ферроқорытпа AlB12 фазасының негізінде қалыптасады, процесті кемінде 1800 0С температурада жүргізу керек. Алғаш рет Индер борат кенін металда қолданған кезде металлургияда күшті дезоксидтендіргіштер, модификаторлар және десульфураторлар ретінде белгілі алюминий (CaAl2) және кальций силициді (CaSi2) көп мөлшерде түзілетіні анықталды. Құрамында бор бар ФСА өндіру бойынша тамман пешінде және индукциялық пеште металлотермиялық тәсілмен эксперименттік зерттеулер жүргізілді. Тамман пешінде балқыту кезінде бордың металға ауысу коэффициенті 75%, ал индукциялық пеште – 85% екендігі анықталды. Қу-Чек және Борлы кен орындарының көмірін пайдалана отырып, құрамында бор бар алюминий-кремний ферроқорытпасын практикалық өндіру мүмкіндігі дәлелденді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные технико-эксплуатационные характеристики: повышение эксплуатационных характеристик стали за счет использования предлагаемого комплексного ферросплава.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі техникалық-пайдалану сипаттамалары: ұсынылатын кешенді ферроқорытпаны пайдалану есебінен болаттың пайдалану сипаттамаларын арттыру.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения - работа находится на стадии теоретического обоснования и лабораторных испытаний. Рекомендации по внедрению: производство ферросплава на производственных мощностях ХМИ им. Ж. Абишева.

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру дәрежесі-жұмыс теориялық негіздеу және зертханалық зерттеулер сатысында. Іске асыру бойынша ұсыныстар: Ж. Әбішева атындағы ХМИ өндірістік қуаттылықтарында ферроқорытпа өндірісі.

Efficiency (in Russian) : повышение срока службы стальных изделий, снижение их массы за счет улучшения эксплуатационных характеристик в результате глубокого удаления кислорода и легирования бором.

Efficiency (in Kazakh) : болат өнімдерінің қызмет ету мерзімін арттыру, оттегін терең жою және бормен легирлеу нәтижесінде пайдалану сипаттамаларын жақсарту есебінен олардың массасын азайту.

Field of application (in Russian) : Область применения: сталеплавильные и машиностроительные предприятия, производящие прокатную продукцию и стальные отливки.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: прокат және болат құймаларын өндіретін болат балқыту және машина жасау кәсіпорындары.