The object of research, development or design (in Russian) : ПРОМЫШЛЕННЫЕ ОТХОДЫ КАЗАХСТАНА, ПРИРОДНЫЕ СЫРЬЕВЫЕ КОМПОНЕНТЫ

The object of research, development or design (in Kazakh) : ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӨНЕРКӘСІПТІК ҚАЛДЫҚТАРЫ, ТАБИҒИ ШИКІЗАТ ҚҰРАМАЛАРЫ

Aim of work (in Russian) : Целью настоящего проекта является изучение химических характеристик структур инновационных композитов, полученных при взаимодействии природных компонентов и отходов предприятий: формирование образцов, изучение свойств материалов при упрочнении и гидратации, исследование механических свойств, изучение изменений минерального состава, карбонатности, микро-химического и изотопного составов.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты табиғи компоненттер мен өндірістік қалдықтардың өзара әрекеттесуінен алынған инновациялық композиттер құрылымдарының химиялық сипаттамаларын зерттеу: үлгілерді қалыптастыру, қатаю және гидратация кезіндегі материалдардың қасиеттерін зерттеу, механикалық қасиеттерін зерттеу. , минералдық құрамының, карбонат құрамының, микрохимиялық және изотоптық құрамының өзгеруін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Рентгеновская дифрактометрия (XRD) от Philips PW 1830/40, Порошковый дифрактометр (Caerphilly, Великобритания), рентгенофлуоресцентный (XRF) спектрометр Cu-tube (Philips Panalytical, Калгари, Канада), атомно-абсорбционная спектроскопия (ААС) на спектрометре Perkin Elmer 4100 (Waltham, Массачусетс, США), сканирующий электронный микроскоп Ultra Plus (Carl Zeiss AG). Физические свойства разработанных образцов были проверены на одноосное сжатие, водо- и морозостойкость. Контроль изменения коэффициента линейного расширения материалов при гидратации образцов определяли штангенциркулем, калориметр определял химические свойства и содержание карбонатов по изменению рН. Электронные весы (ESJ201A, Чжэцзян, Китай), шаровая мельница (XQM-1. Хунань, Китай), и рН-метр (PHS-25, Чжэцзян, Китай).

Методы исследования (на казахском) : Philips PW 1830/40 рентгендік дифрактометрия (XRD), ұнтақ дифрактометр (Caerphilly, Ұлыбритания), Cu-түтік рентгендік флуоресценция (XRF) спектрометр (Philips Panalytical, Калгари, Канада), атомдық абсорбция спектроскопиясында (AAS) Перкин Элмер 4100 спектрометр (Уолтхэм, Массачусетс, АҚШ), сканерлеуші ​​электронды микроскоп Ultra Plus (Carl Zeiss AG). Жасалған үлгілердің физикалық қасиеттері бір осьті сығуға, суға және аязға төзімділікке сыналған. Үлгілерді гидратациялау кезінде материалдардың сызықтық кеңею коэффициентінің өзгеруін бақылау калибрмен анықталды, калориметр рН өзгерту арқылы химиялық қасиеттері мен карбонат құрамын анықтады. Электрондық баланс (ESJ201A, Чжэцзян, Қытай), шар диірмені (XQM-1. Хунан, Қытай) және рН өлшегіш (PHS-25, Чжэцзян, Қытай).

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен сбор информации о промышленных отходах Казахстана и методах утилизации для информирования об опасности отходов производств на всех стадиях жизненного цикла: от образования до использования. На основании литературного обзора в более чем 200 источников выявлено, что благодаря улучшенным механическим свойствам композитов данные материалы можно использовать для изготовления кирпичей, блоков и строительных материалов. Каждый образец сырья подвергался процессу сушки. Идентификатор смеси был помечен на основе содержания красного шлама, шлака и извести. Для получения цилиндрического образца размером 30 × 30 мм смеси гомогенизировали, гидратировали при влажности (10–12%), уплотняли с усилием 10 МПа и осушали на открытом воздухе. Девять различных выборок были сформированы для исследований на 3, 7, 14, 28, 60, 90, 180 и 365 дней для расчета среднего значения, в общем около 900 образцов. Прочность, механические свойства и долговечность улучшаются с увеличением срока, образцы R40-B35-L8 показали самые высокие значения физических свойств при максимальном количестве шлака (35%), шлама (40%) и извести (8%). Прочность на сжатие образцов до 7,38 МПа за 90 суток и продолжает расти к 180 суткам, но более медленными темпами. Коэффициент линейного расширения медленно увеличивался с 0,63 до 1,65% и более к 180 суткам. Увеличение параметров упрочнения материалов на водонепроницаемость начиная с 28 до 180 дней является доказательством укрепления структуры образцов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Өнеркәсіптік қалдықтардың өмірлік циклінің барлық кезеңдерінде: пайда болғаннан бастап пайдалануға дейін қауіптілігі туралы ақпараттандыру үшін Қазақстандағы өнеркәсіп қалдықтары және кәдеге жарату әдістері туралы ақпарат жиналды. 200-ден астам дереккөздердің әдебиеттік шолуы негізінде композиттердің механикалық қасиеттерінің жақсаруына байланысты бұл материалдарды кірпіш, блок және құрылыс материалдарын өндіру үшін пайдалануға болатыны анықталды. Шикізаттың әрбір үлгісі кептіру процесіне ұшырады. Қоспа идентификаторы қызыл балшық, шлак және әк құрамы негізінде белгіленді. Өлшемі 30 × 30 мм цилиндрлік үлгіні алу үшін қоспалар гомогенизацияланды, ылғалдылықта (10–12%) гидратацияланды, 10 МПа күшпен тығыздалады және ашық ауада кептірілді. Орташа мәнді есептеу үшін 3, 7, 14, 28, 60, 90, 180 және 365 күндердегі зерттеулер үшін тоғыз түрлі үлгілер, барлығы шамамен 900 үлгі қалыптастырылды. Беріктілігі, механикалық қасиеттері және төзімділігі жасына қарай жақсарады, R40-B35-L8 үлгілері қождың (35%), шламның (40%) және әктің (8%) максималды мөлшерінде физикалық қасиеттердің ең жоғары мәндерін көрсетті. Үлгілердің қысу күші 90 күнде 7,38 МПа-ға дейін жетеді және 180 күнге өсуді жалғастырады, бірақ баяу қарқынмен. Сызықтық кеңею коэффициенті 180 күнге 0,63-тен 1,65% немесе одан да көп баяу өсті. Суға төзімділік үшін материалдардың қатаю параметрлерінің 28-ден 180 күнге дейін жоғарылауы үлгілердің құрылымын нығайтудың дәлелі болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Утилизация отходов положительно влияет на окружающую среду, так как сокращает количество отходов, уменьшаются промышленные свалки и снижает вред окружающей среде, причиняемый добычей природных материалов. Следовательно, разработанные материалы вносят значительный вклад в окружающую среду и их сохранение.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қалдықтарды басқару қоршаған ортаға оң әсерін тигізеді, өйткені ол қалдықтардың мөлшерін азайтады, өнеркәсіптік полигондарды азайтады және табиғи материалдарды өндіруден болатын қоршаған ортаға зиянын азайтады. Демек, әзірленген материалдар қоршаған ортаға және оларды сақтауға үлкен үлес қосады.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : ендірілмеген

Efficiency (in Russian) : Низкая стоимость промышленных отходов, используемых в исследованиях, и возможность использования его в больших количествах делает его экономически целесообразным по сравнению с традиционным природным сырьем. Эти материалы позволяют уменьшить необратимое разрушение природы.

Efficiency (in Kazakh) : Ғылыми зерттеулерде қолданылатын өндірістік қалдықтардың арзандығы және оны көп мөлшерде пайдалану мүмкіндігі дәстүрлі табиғи шикізатпен салыстырғанда экономикалық тұрғыдан тиімді етеді. Бұл материалдар табиғаттың қайтымсыз жойылуын азайтуға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Областью применения и целевыми потребителями каждого из ожидаемых результатов являются кафедры и лаборатории университетов и научно-исследовательских центров, промышленные предприятия Казахстана.

Field of application (in Kazakh) : Күтілетін нәтижелердің әрқайсысының көлемі мен мақсатты тұтынушылары Қазақстанның университеттері мен ғылыми орталықтарының кафедралары мен зертханалары, өнеркәсіптік кәсіпорындары болып табылады.