The object of research, development or design (in Russian) : когнитивные, литературные, исторические основы исторических топонимов Кызылординской области

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қызылорда облысы тарихи топонимдерінің когнитивтік, әдеби, тарихи негіздері

Aim of work (in Russian) : Проведение глубоких филологических исследований исторических топонимов по Кызылординской областе (антропоним, топоним, урбаним, этноним и т.д.), сбор легенд-преданий, повестей, сведений, связанных с этимологией названий местности, рек, озер, рассмотрение объекта исследования в качестве источников национального менталитета, способных сохранить нацию от духовного обнищания, служащих символическим щитом от различных негативных явлений.

Aim of work (in Kazakh) : Қызылорда облысының тарихи топонимдеріне (антропоним, топоним, урбаним, этноним, т.б.) жекелей терең филологиялық зерттеу жүргізіп, жер-су атауларының этимологиясына байланысты туған аңыз-әңгімелерді, хикаяларды, деректерді жинап, зерделеу арқылы бізді кез келген рухани жұтаңдықтан сақтап, аман алып шығатын символдық қалқанымыз әрі ұлттық діліміздің қайнар бұлағы тұрғысынан қарастыру, ұлттық кодымыз ретінде танып-білу.

Методы исследования (на русском) : В ходе исследования были использованы историко-сравнительный, описательный, языково-познавательный, структуралистский, герменевтический и семиотический методы. В обязательном порядке приводились ссылки на использованную в ходе реализации научного проекта научную литературу, концепции и взгляды, архивные материалы, публикации в периодической печати, интернет-сайты. Статьи, написанные исполнителями в рамках научного проекта, прошли экспертизу на антиплагиат.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу барысында тарихи-салыстырмалы, сипаттама, тілдік-танымдық, структуралистік, герменевтикалық және семиотикалық әдістер қолданылды. Ғылыми жобаны жүзеге асыру барысында пайдаланылған ғылыми әдебиеттерге, тұжырымдар мен көзқарастарға, мұрағаттық материалдарға, мерзімді баспасөздердегі жарияланымдарға, интернет сайттарға міндетті түрде сілтемелер жасалды. Ғылыми жоба аясында орындаушылардың жазған мақалалары, антиплагиат бағдарламасының сараптауынан өтті.

Obtained results and novelty (in Russian) : В ходе работы над проектом были обобщены географические наименования (наименования водоемов, земель, угодий) Кызылординской области, исследованы семантические, этимологические особенности и пути их создания. Выявлены языковые пласты, когнитивные особенности. Собраны легенды и предания, связанные с топонимикой земли Сыра, проанализирован их типологический, исторический и мировоззренческий характер. В результате опубликованы 3 статьи в журналах, рекомендованных ККСОН, 1 статья - в научно-методическом сборнике (круглый стол). Принята к публикации 1 статья в журнале «Milli Folklor», входящем в базу данных Scopus, имеющем показатель процентиль по Сite Score. Исполнителями проекта издан справочник-путеводитель по сакральным местам земли Сыра (составлен и подготовлен к печати А.Абасиловым, С. Бакытбек под общей редакцией Г.Туякбаева) . В справочник-путеводитель включены сакральные места Кызылординской области, вошедшие в список сакральных мест Казахстана на республиканском и региональном уровнях. Данный справочник адресован лицам, исследующим историю и культуру земли Сыра; туристам, желающим ознакомиться с сакральными местами региона, и широкому кругу читателей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоба барысында Қызылорда облысындағы жер-су атаулары жинақталып, олардың семантикалық, этимологиялық ерекшеліктері мен жасалу жолдарына байланысты зерттеу жұмыстары жүргізілді. Тілдік қабаттары, когнитивтік ерекшеліктері айқандалды. Сыр өңіріндегі топонимикалық аңыздар жиналып, олардың типологиялық, тарихи және дүниетанымдық сипаттарына талдау жасалды. Нәтижесінде БҒССҚК ұсынған журналдарға 3 мақала, ғылыми әдістемелік жинаққа (дөңгелек үстел) 1 мақала жарияланды. Scopus базасында cite Score бойынша «Milli Folklor» журналына 1 мақала жариялауға қабылданды. Жоба орындаушыларының құрастыруымен (Жалпы редакциясын басқарған Ғ.Тұяқбаев, құрастырып, баспаға дайындағандар: А.Абасилов, С.Бақытбек) Сыр өңіріндегі киелі жерлердің анықтамалық-жолкөрсеткіші шығырылды. Анықтамалық-жолкөрсеткішке Республикалық және аймақтық деңгейде Қазақстанның қасиетті жерлерінің тізіміне енген Қызылорда облысының киелі жерлері енгізілген. Жолкөрсеткіш Сыр өңірінің тарихы мен мәдениетін зерттеушілерге, аймақтың киелі жерлерімен танысамын деген туристерге, жалпы оқырманға арналған.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоқ

Level of implementation (in Russian) : В 2021-22 учебном году под руководством исполнителей проекта былт защищены следующие магистерские диссертации: 1.«Шиелі ауданындағы тарихи топонимдер: этимологиясы, когнитивтік сипаты және оны оқыту» (Исторические топонимы Шиелийского района: этимология, когнитивный характер и их изучение), научный руководитель - ассоциированный профессор А. Абасилов; 2. «Сыр өңірі топонимдері: семантикалық, этимологиялық ерекшеліктері мен танымдық сипаты және топонимдерді ЖОО-да оқыту» (Топонимы региона Сыра: семантические, этимологические особенности, познавательный характер и изучение топонимов в вузе) (на материале Джалагашского, Кармакшинского районов), научный руководитель – к.ф.н., ассоциированный профессор К. Сарышова; 3. «Топонимикалық аңыздар және ұлттық дүниетаным (Сырдария ауданы материалдары негізінде)» (Топонимические легенды и национальное мировоззрение ( на материале Сырдарьинского района), научный руководитель – руководитель проекта, к.ф.н., профессор университета Г. Туякбаев. В рамках проекта в 2023 учебном году будет защищена магистерская диссертация на тему «Сыр өңіріндегі топонимикалық аңыздар және түркілік дүниетаным» (Топонимические легенды земли Сыра и тюркское мировоззрение (руководитель диссертации- Г. Туякбаев).

Level of implementation (in Kazakh) : 2021-2022 оқу жылында жоба орындаушысы ф.ғ.к., қауымдастырылған профессор А.Абасиловтың жетекшілігімен «Шиелі ауданындағы тарихи топонимдер: этимологиясы, когнитивтік сипаты және оны оқыту», жоба орындаушысы ф.ғ.к., қауымдастырылған профессор К.Сарышованың жетекшілігімен «Сыр өңірі топонимдері: семантикалық, этимологиялық ерекшеліктері мен танымдық сипаты және топонимдерді ЖОО-да оқыту (Жалағаш, Қармақшы аудандары бойынша)», жоба жетекшісі университет профессоры, ф.ғ.к. Ғ.Тұяқбаевтың жетекшілігімен «Топонимикалық аңыздар және ұлттық дүниетаным (Сырдария ауданы материалдары негізінде)» тақырыптарында магистрлік диссертациялар қорғалған. Жоба аясында 2023 оқу жылында «Сыр өңіріндегі топонимикалық аңыздар және түркілік дүниетаным» тақырыбында (диссертация жетекшісі: Ғ.Тұяқбаев) магистрлік диссертация қорғалады.

Efficiency (in Russian) : Изучение познавательных, литературных и исторических основ топонимов региона, их рассмотрение в рамках национального мировоззрения позволит определить место земли Сыра в цивилизации тюркских народов, выявить исторические пласты географических наименований, отражение в них национального мировоззрения, и тем самым будет способствовать получению более полной информации о событиях и личностях в истории нашего народа. Результаты научного исследования могут быть использованы областной, городской и районными ономастическими комиссиями в их практической деятельности.

Efficiency (in Kazakh) : Сыр өңірі тарихи топонимдерінің когнитивтік, әдеби және тарихи негіздерін зерделеу оны ұлттық дүниетаным аясында қарастыру Сыр өңірінің түркі халықтары өркениетіндегі орнын, жер-су атауларының тарихи қабаттарын, тарихи топонимдердегі ұлттық дүниетанымның көрінісін анықтауға сол арқылы халқымыздың жүріп өткен жолын, ұлт тарихындағы тарихи оқиғалар мен тарихи тұлғалар туралы толық ақпарат алуға септігін тигізеді. Ғылыми зерттеу нәтижелерін облыстық, аудандық және қалалық ономастикалық комиссиялар өз тәжірибелеріне пайдалана алады.

Field of application (in Russian) : фольклористика, языкознание, история, ономастика, туризм

Field of application (in Kazakh) : фольклористика, тіл білімі, тарих, ономастика, туризм