The object of research, development or design (in Russian) : коммерческие образцы поликристаллических BeO керамик, являющиеся перспективными конструкционными материалами для ядерной энергетики.

The object of research, development or design (in Kazakh) : ядролық энергетика үшін перспективті құрылымдық материалдар болып табылатын поликристалды BeO керамикасының коммерциялық үлгілері.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта является проведение исследований по изучению устойчивости к радиационной и коррозионной деградации BeO керамик, а также изучение перспектив применения ионизирующего излучения для направленной модификации к радиационному распуханию и охрупчиванию при большедозном облучении.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты BeO керамикасының радиациялық және коррозиялық деградациясына төзімділігін зерттеу бойынша зерттеулер жүргізу, сондай-ақ үлкен дозалы сәулелену кезінде радиациялық ісіну мен сынғыштыққа бағытталған модификация үшін иондаушы сәулеленуді қолдану перспективаларын зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : рентгеновская дифракция, растровая электронная микроскопия, атомно-силовая микроскопия, оптическая спектроскопия, методы определения твердости и прочности, теплофизических параметров.

Методы исследования (на казахском) : рентгендік дифракция, расторлық электронды микроскопия, атомдық-күштік микроскопиясы, оптикалық спектроскопия, қаттылық пен беріктікті анықтау әдістері, жылу-физикалық параметрлер.

Obtained results and novelty (in Russian) : За первый год реализации проекта проведены работы по облучению образцов керамик ВеО ионами Kr15+ с энергией 140 МэВ и Хе22+ с энергией 231 МэВ с различными дозами, с целью определения дозовых зависимостей изменения структурных и теплофизических параметров. За второй год реализации проекта были получены результаты кинетики радиационных повреждений, вызванных облучением тяжелыми ионами Kr15+ и Хе22+ в керамиках в зависимости от флюенса облучения. Установлены зависимости изменения структурных параметров от дозы и типа облучения, определены основные механизмы накопления радиационных повреждений, а также критические дозы облучения. За третий год реализации проекта были получены результаты кинетики радиационно-индуцированных повреждений в ВеО керамике при облучении низкоэнергетическими ионами гелия с флюенсами 10^15-10^18 ион/см2. Установлено, что накопление радиационно-индуцированных повреждений, а также увеличению концентрации имплантированного гелия приводит к деструкции приповерхностного слоя, которая выражена в ухудшении твердости и износостойкости поверхности керамик. В ходе проведенных исследований установлено, что предварительное облучение тяжелыми ионами Ar8+, Kr15+ и Xe22+ приводит к существенному увеличению устойчивости к радиационному распуханию, а также повышению устойчивости к растрескиванию и износостойкости.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаны іске асырудың бірінші жылында құрылымдық және жылу-физикалық параметрлердің өзгеруінің дозалық тәуелділіктерін анықтау мақсатында энергиясы 140 МэВ Kr15+ және энергиясы 231 МэВ энергиясы бар Хе22+ иондарымен керамика үлгілерін сәулелендіру бойынша жұмыстар жүргізілді. Жобаны іске асырудың екінші жылында сәулелену флюенсіне байланысты керамикадағы ауыр Kr15+ және He22+ иондарының сәулеленуінен туындаған радиациялық зақымдану кинетикасының нәтижелері алынды. Құрылымдық параметрлердің өзгеруінің сәулелену дозасы мен түріне тәуелділігі анықталды, радиациялық зақымданудың жинақталуының негізгі механизмдері, сондай-ақ сәулеленудің критикалық дозалары анықталды. Жобаны іске асырудың үшінші жылында 10^15-10^18 ион/см2 флюенсі бар төмен энергиялы гелий иондарымен сәулелену кезінде ВеО керамикадағы радиациялық индукцияланған зақымдану кинетикасының нәтижелері алынды. Радиациядан туындаған зақымданудың жинақталуы, сондай-ақ имплантацияланған гелий концентрациясының жоғарылауы керамика бетінің қаттылығы мен тозуға төзімділігінің нашарлауында көрінетін беткі қабаттың бұзылуына әкелетіні анықталды. Жүргізілген зерттеулер барысында ауыр Ar8+, Kr15+ және Xe22+ иондарының алдын ала сәулеленуі радиациялық ісінуге төзімділіктің айтарлықтай артуына, сондай-ақ жарылу мен тозуға төзімділіктің жоғарылауына әкелетіні анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : модель радиационных повреждений в керамиках оксида бериллия

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : бериллий оксиді керамикасындағы радиациялық зақымдану моделі

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : ядерная энергетика, материалы для ядерных реакторов, оптические материалы, радиационностойкие материалы.

Field of application (in Kazakh) : ядролық энергетика, ядролық реакторларға арналған материалдар, оптикалық материалдар, радиацияға төзімді материалдар.