The object of research, development or design (in Russian) : чешуекрылые вредители яблони, яблонная плодожорка (Laspeyresia pomonella L.), энтомофаги вредных чешуекрылых, феромоны, биопрепараты.

The object of research, development or design (in Kazakh) : алма ағашының қабыршақ қаннатты зиянкестері, алма жеміс жемірі (Laspeyresia pomonella L.), қабыршаққаннатты зиянкестердің энтомофагтары, феромондар, биологиялық препараттар.

Aim of work (in Russian) : Разработать и внедрить биологическую систему защиты против яблонной плодожорки (Laspeyresia pomonella L.) и других чешуекрылых вредителей яблони в условиях юго-востока Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстік-шығысы жағдайында алма жеміс жемірі (Laspeyresia pomonella L.) мен алманың басқа да қабыршаққанатты зиянкестеріне қарсы қорғаудың биологиялық жүйесін жасау және енгізу.

Методы исследования (на русском) : Использованы общепринятые методы в энтомологии и защите растений и оригинальные модификации ловушек.

Методы исследования (на казахском) : Энтомология мен өсімдіктерді қорғауда жалпы қабылданған әдістер және тұзақтардың түпнұсқа модификациялары қолданылады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен поиск местных популяций энтомофагов (паразитов, хищников) яблонной плодожорки и других чешуекрылых вредителей в садах юго-востока Казахстана и в горных дикоплодовых лесах на яблоне Сиверса. Видовой состав выявленных в ходе поиска фитофагов представлен 285 видами, из них 61 вид чешуекрылых вредителей. Видовой состав местных популяций энтомофагов, насчитывает 297 видов, из них 35 специализированные паразиты чешуекрылых. Выявлен специализированный против яблонной плодожорки энтомофаг Mastrus ridens, который является перспективным паразитом для разведения и применения против яблонной плодожорки в садах. Разработаны схемы интегрированной, биологической и химической защиты яблоневого сада. Проведен учет урожайности. Урожайность на биологическом варианте составила 22,3 т/га против 19,6 т/га на интегрированном варианте и 19,9 т/га при химическом. Прибавка урожая составила 12,2 т/га, 9,5 т/га, 9,8 т/га, соответственно. Таким образом можно сделать заключение для хозяйственных субъектов о необходимости перехода на выращивание яблони, используя биологический метод защиты. По результатам научных исследований опубликована 1 статья в КОКСОН.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы бақтарда және Сиверс алма ағашындағы таулы жабайы жеміс ормандарында алма жеміс жемірі көбелегі мен басқа да қабыршаққанатты зиянкестерінің энтомофагтарының (паразиттерінің, жыртқыштарының) жергілікті популяциясын іздеу жүргізілді. Іздеу барысында анықталған фитофагтардың түрлік құрамы 285 түрден тұрады, оның ішінде қабыршаққанатты зиянкестерінің 61 түрі. Энтомофагтардың жергілікті популяцияларының түрлік құрамы 297 түрден тұрады, олардың 35-і мамандандырылған қабыршаққанаттылардың паразиттері. Алма жемірі көбелегіне қарсы мамандандырылған энтомофаг Мastrus ridens анықталды, ол бақтарда алма жеміс жемірі көбелегіне қарсы өсіру және қолдану үшін перспективті паразит болып табылады. Алма бағын бірегей, биологиялық және химиялық қорғау схемалары жасалды. Өнімділік есебі жүргізілді. Биологиялық нұсқадағы өнімділік біріктірілген нұсқада 19,6 т/га қарсы 22,3 т/га және химиялық нұсқада 18,2 т/га құрады. Өнімнің өсуі сәйкесінше 12,2 т/га, 9,5 т/га, 9,8 т/га құрады. Осылайша, шаруашылық жүргізуші субъектілерге биологиялық қорғау әдісін қолдана отырып, алма ағашын өсіруге көшу қажеттілігі туралы қорытынды жасауға болады. Ғылыми зерттеулердің нәтижелері бойынша КОКСОН-да 1 мақала жарияланған.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработка и внедрение биологической системы защиты против яблонной плодожорки (Laspeyresia pomonella L.) и других чешуекрылых вредителей яблони в условиях юго-востока Казахстана позволит обеспечить получение экологический чистой продукции

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстік-шығысы жағдайында алма жеміс жеміріне (Laspeyresia pomonella L.) және алма ағашының басқа да қабыршаққанатты зиянкестеріне қарсы биологиялық қорғау жүйесін жасау және енгізу экологиялық таза өнім алуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді

Level of implementation (in Russian) : Начаты работы по внедрению технологии дезориентации самцов яблонной плодожорки для снижения ее численности в садах и развешены диспенсеры дезориентации самцов яблонной плодожорки. Работа будет продолжена.

Level of implementation (in Kazakh) : Алма бақтарында алма жеміс жемірі аталықтарының санын төмендету үшін олардың бағытын өзгерту технологисяын енгізу бойынша жұмыстар басталды, аталық көбелектердің бағытын өзгерту диспенсерлары орнатылды. Жұмыс жалғасатын болады.

Efficiency (in Russian) : Разработаны схемы интегрированной, биологической и химической защиты яблоневого сада. Проведен учет урожайности. Урожайность на биологическом варианте составила 22,3 т/га против 19,6 т/га на интегрированном варианте и 19,9 т/га при химическом. Прибавка урожая составила 12,2 т/га, 9,5 т/га, 9,8 т/га, соответственно.

Efficiency (in Kazakh) : Алма бағын бірегей, биологиялық және химиялық қорғау схемалары жасалды. Өнімділік есебі жүргізілді. Биологиялық нұсқадағы өнімділік біріктірілген нұсқада 19,6 т/га қарсы 22,3 т/га және химиялық нұсқада 18,2 т/га құрады. Өнімнің өсуі сәйкесінше 12,2 т/га, 9,5 т/га, 9,8 т/га құрады.

Field of application (in Russian) : Плодоводство и биологическая защита растений.

Field of application (in Kazakh) : Жеміс өсіру және өсімдіктерді биологиялық қорғау.