The object of research, development or design (in Russian) : эндемичное растение Республики Казахстан береза киргизская «Betula Kirghisorum»

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының эндемикалық өсімдігі қырғыз қайыңы «Betula Kirghisorum»

Aim of work (in Russian) : изучение и разработка эффективных методов выделения природных тритерпеноидов из отечественных растений для последующего синтеза на их основе новых биологически активных производных

Aim of work (in Kazakh) : отандық өсімдіктерден табиғи тритерпеноидтарды бөліп алу және тиімді әдістерін зерттеп әзірлеу, олардың негізінде жаңа биологиялық белсенді туындыларды синтездеп алу

Методы исследования (на русском) : Экстракция, органический синтез, микроволновая и ультразвуковая активация, хроматография, спектроскопия

Методы исследования (на казахском) : Экстракция, органикалық синтез, микротолқынды және ультрадыбысты белсендіру, хроматография, спектроскопия

Obtained results and novelty (in Russian) : Синтезированы карбоксипроизводное бетулина, тетраметилолгликолурило-бисбетулин, ферроценилкарбинолы, О,О–бис–(2–хлорацетокси)бетулин в условиях классического органического синтеза и ультразвуковой активации. Запатентованы: метод выделения бетулина из коры березы с использованием микроволновой активации; метод получения бетулина из коры березы с применением ультразвуковой активации. По результатам работы опубликована статья в журнале Molecules. IF for Molecules (2021): 4.927, CiteScore for Molecules (2021): 5.9 - Q1 (Chemistry(miscellaneous)). Demets, O.V.; Takibayeva, A.T.; Kassenov, R.Z.; Aliyeva, M.R. Methods of betulin extraction from birch bark. Molecules 2022, 27, 3621. Получены фосфорилированные производные бетулина. Запатентован способ получения 3,28-диметилфосфата бетулина, обладающего антимикробным действием. Проведены химические трансформации бетулина и 3, 28-О- диацетилбетулина на реакциях галогенирования с N-галосукцинимидами и тетрагалогликолурилами. Разработан состав прототипа твердой лекарственной формы для терапии инфицированных ран и ожогов на основе бетулина. По результатам работы принята статья в журнал Molecules. Fedorishin D.A., Takibayeva A.T., Bakibaev A.A., Demets O.V., Ibrayev M.K., Lyapunova M.V., Aliyeva M.R., Kurzina I.A., Mamaeva E.A., Ukhov A.E., Akhmetova S.B., Kassenov R.Z. Investigation of Some Properties of a Composite Biomaterial Based on Betulin and Glycoluril for the Treatment of Infected Wounds and Burns. Molecules, 2022, 27.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бетулиннің карбоксид туындысы, тетраметилолгликолурило-бисбетулині, ферроценилкарбинолдары, О,О-бис-(2-хлороацетокси)бетулині классикалық органикалық синтезiмен және ультрадыбыстық белсендіру жағдайында жүзеге асырылды. Патенттелген: микротолқынды белсендіру арқылы бетулинді қайың қабығынан бөліп алу әдісі; ультрадыбыстық белсендіру арқылы қайың қабығынан бетулин алу әдісі. Жұмыстың нәтижесі бойынша Molecules журналында мақала жарияланды. IF for Molecules (2021): 4.927, CiteScore for Molecules (2021): 5.9 - Q1 (Chemistry(miscellaneous)). Demets, O.V.; Takibayeva, A.T.; Kassenov, R.Z.; Aliyeva, M.R. Methods of betulin extraction from birch bark. Molecules 2022, 27, 3621. Бетулиннің фосфорланған туындылары алынды. Микробқа қарсы әсері бар бетулиннің 3,28-диметилфосфатын алу әдісі патенттелген. Бетулин мен 3,28-О-диацетилбетулиннің химиялық түрленуі N-галосукцинимидтермен және тетрагалогликолурилдермен галогендеу реакциялары арқылы жүзеге асырылды. Бетулин негізінде жұқтырған жаралар мен күйіктерді емдеуге арналған қатты дәрілік форманың прототипінің құрамы әзірленді. Жұмыстың нәтижесі бойынша мақала Molecules журналында жариялануға қабылданды. Fedorishin D.A., Takibayeva A.T., Bakibaev A.A., Demets O.V., Ibrayev M.K., Lyapunova M.V., Aliyeva M.R., Kurzina I.A., Mamaeva E.A., Ukhov A.E., Akhmetova S.B., Kassenov R.Z. Investigation of Some Properties of a Composite Biomaterial Based on Betulin and Glycoluril for the Treatment of Infected Wounds and Burns. Molecules, 2022, 27.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Данная тема позволит выйти на круг органических соединений, которые могут лечь в основу для создания новых веществ и материалов с уникальными потребительскими свойствами для нужд химической промышленности и медицины. Проведен синтез аллобетулина, установлена его структура. Осуществлен синтез на основе бетулина новых биологически активных его производных. Получены фосфорилированные производные бетулина в условиях классического органического синтеза и ультразвуковой активации, анализированы их строение с помощью ВЭЖХ, ИК-, ЯМР- и хромато масс- спектроскопии

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қырғыз қайыңы B. кirghisorum қабығынан пентациклды тритерпеноид бетулин алынды, бетулинді бөліп алу экстракции әдісімен жүргізілді. Бетулиннің сандық шығымының микротолқындық өріс әсері уақытына тәуелділігі зерттелді. «Betula kirghisorum» қайыңнан аталған зат алғаш рет бөлініп алынды. Аллобетулинді алу жүргізілді, оның құрылысы анықталды. Бетулиннің негізінде жаңа биологиялық белсенді оның туындыларының синтезі жүргізілді. Классикалық органикалық синтез және ультрадыбыстық белсендіру жағдайларында бетулиннің фосфорланған туындылары алынды, олардың құрылысы ЖТСХ, ИҚ-, ЯМР- және хроматомасс- спектроскопия әдістерінің көмегімен талданды

Level of implementation (in Russian) : Целенаправленная трансформация подобных природных БАВ приводит к появлению новых соединений, которые будут обладать более широким спектром действия и использоваться в разных областях. Получены рекомендации по внедрению технологии получения бетулина из березовой коры Betula kirghisorum ультразвуковым и микроволновым методами на фармацевтических предприятиях РК.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу объектісін дамыту туралы болжамды ұсыныс. Осындай табиғи биологиялық белсенді заттардың мақсатты түрде өзгеруі кең спектрге ие болатын және әртүрлі салаларда пайдаланылатын жаңа қосылыстардың пайда болуына әкеп соғады. Қазақстан Республикасының фармацевтикалық кәсіпорындарында ультрадыбыстық және микротолқынды әдістермен Betula kirghisorum қайың қабығынан бетулин алу технологиясын енгізу бойынша ұсыныстар алынды.

Efficiency (in Russian) : Данная тема позволит выйти на круг органических соединений, которые могут лечь в основу для создания новых веществ и материалов с потребительскими свойствами для нужд химической промышленности и медицины

Efficiency (in Kazakh) : Бұл тақырып химия өнеркәсібі мен медицинаның қажеттілігі үшін тұтынушылық қасиеттері бар жаңа заттар мен материалдарды жасау үшін негізге алатын органикалық қосылыстар шеңберіне шығуға мүмкіндік береді

Field of application (in Russian) : Химия, медицина и фармацевтическая промышленность

Field of application (in Kazakh) : Химия, медицина және фармацевтика өнеркәсібі