The object of research, development or design (in Russian) : Перспективная литиевая керамика в форме сферы (пэббла)

The object of research, development or design (in Kazakh) : Шар (пэббл) түріндегі перспективалық литий керамикасы

Aim of work (in Russian) : Определение оптимальных методическо-технологических процедур для детритизации перспективных литиевых керамик твердотельных бланкетов термоядерных реакторов.

Aim of work (in Kazakh) : Термоядролық реакторлардың қатты денелі жамылғыларының перспективті литий керамикасының детритінің оңтайлы әдістемелік және технологиялық процедураларын анықтау.

Методы исследования (на русском) : 1. Нейтронное облучение литиевых керамик на исследовательском реакторе. 2. Метод Монте-Карло для математического моделирования физических процессов в исследуемых образцах. 3. Метод конечно-элементного анализа для теплофизического расчета облучательной капсулы с образцами.

Методы исследования (на казахском) : 1. Зерттеу реакторында литий керамикасының нейтрондық сәулеленуі. 2. Сыналған үлгілердегі физикалық процестерді математикалық модельдеуге арналған Монте-Карло әдісі. 3. Үлгілері бар сәулелену капсуласын термофизикалық есептеу үшін ақырлы элементтерді талдау әдісі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана и изготовлена оснастка для размещения шести типов литиевых керамик в облучательной капсуле. Проведены комплексные нейтронно-физические и теплофизические расчеты для разработанной конструкции капсулы с различными типами литиевых керамик. Диапазон удельного энерговыделения в литиевых керамиках составил от 12 до 102 Вт/г. При этом образцы не нагреются выше 50С при условии циркуляции водяного охлаждения, за исключением образца №6 температура которого поднимется до 70С. Аналитические расчеты по выходу трития из приповерхностного слоя исследуемых образцов показали, что поток ионов трития из засыпки составит от 3*10^(-13) до 2*10^(-12) моль/с. Разработана схема проведения облучательного эксперимента с различными типами литиевых керамик в активной зоне реактора ВВР-К. Проведено облучение капсулы с образцами в периферийном облучательном канале реактора ВВР-К. Максимальная длительность облучения составила 21,5 эффективных суток. Научная новизна проекта заключается в получении новых экспериментальных данных о свойствах новых перспективных не исследованных ранее облученных керамик, а также данных о механизмах взаимодействия трития с этими керамиками.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Литий керамикасының алты түрін сәулелендіру капсуласына орналастыруға арналған жабдық әзірленді және жасалды. Литий керамикасының әртүрлі түрлері бар капсуланың әзірленген дизайны үшін күрделі нейтронды-физикалық және термофизикалық есептеулер жүргізілді. Литий керамикасындағы ерекше энергияның бөліну диапазоны 12-ден 102 Вт/г-ға дейін болды. Бұл жағдайда температурасы 70С дейін көтерілетін No6 үлгіні қоспағанда, судың салқындату айналымы жағдайында үлгілер 50С-тан жоғары қызбайды. Зерттелетін үлгілердің жер бетіне жақын қабатынан тритийдің бөлінуі бойынша жүргізілген аналитикалық есептеулер тритий иондарының кері толтырудан ағыны 3*10^(-13) ден 2*10^(-12) моль/с дейін болатынын көрсетті. ССР-Қ реакторының белсенді аймағында литий керамикасының әртүрлі түрлерді сәулелендіру экспериментін жүргізу схемасы әзірленді. Үлгілері бар капсула ССР-Қ реакторының перифериялық сәулелену арнасында сәулеленді. Экспозицияның максималды ұзақтығы 21,5 тиімді күн болды. Жобаның ғылыми жаңалығы жаңа перспективалы бұрын зерттелмеген сәулеленген керамиканың қасиеттері туралы жаңа тәжірибелік мәліметтерді, сондай-ақ тритийдің осы керамикамен әрекеттесу механизмдері туралы мәліметтерді алуында.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты исследований позволят сделать важный вклад в проблему выбора материалов для бланкетов термоядерных реакторов, и создадут основу для более эффективного и экономически оправданного использования термоядерной энергии.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеулердің нәтижелері термоядролық реакторлардың бланкеттеріне арналған материалдарды таңдау проблемасына маңызды үлес қосуға мүмкіндік береді және термоядролық энергияны пайдаланудың экономикалық тұрғыдан ақталған және тиімді негізін құрады.

Level of implementation (in Russian) : Получены облученные образцы для дальнейших исследований

Level of implementation (in Kazakh) : Әрі қарай зерттеу үшін алынған сәулеленген үлгілер

Efficiency (in Russian) : Перед проведением реакторного эксперимента были спрогнозированы нейтронно-физические и теплофизические характеристики литиевых керамик при облучении в реакторе ВВР-К, что позволило повысить эффективность работы

Efficiency (in Kazakh) : Реактор тәжірибесіне дейін ССР-Қ реакторында сәулелену кезінде литий керамикасының нейтронды-физикалық және термофизикалық сипаттамалары болжанған, бұл жұмыс тиімділігін арттыруға мүмкіндік берді.

Field of application (in Russian) : Термоядерные технологии, радиационные технологии, обращение с радиоактивными отходами и аналитическая радиохимия.

Field of application (in Kazakh) : Термоядролық технологиялар, радиациялық технологиялар, радиоактивті қалдықтарды басқару және аналитикалық радиохимия.