The object of research, development or design (in Russian) : Вклад различных источников загрязнения в концентрацию мелких частиц PM2.5 в атмосферном воздухе; концентрации различных фракций взвешенных частиц (PM2.5, PM10), летучих органических соединений, тяжелых металлов и полициклических ароматических углеводородов; пространственные и временные изменения загрязнителей воздуха.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Атмосфералық ауадағы PM2.5 ұсақ бөлшектердің концентрациясына әртүрлі ластану көздерінің үлесі; тоқтатылған бөлшектердің әртүрлі фракцияларының (PM2.5, PM10), ұшқыш органикалық қосылыстардың, ауыр металдардың және полициклді ароматты көмірсутектердің концентрациялары; ауаны ластағыштардың кеңістіктік және уақытша өзгерістері.

Aim of work (in Russian) : Проект направлен на разработку исследовательской программы по улучшению качества воздуха в мегаполисах (Астана и Алматы) с использованием современных методов исследования и инструментов моделирования. Источники загрязнителей PM2.5 будут определяться с использованием новейших научно доказанных подходов: химический анализ и метод положительной матричной факторизации.

Aim of work (in Kazakh) : Жоба қазіргі заманғы зерттеу әдістері мен модельдеу құралдарын қолдана отырып, мегаполистердегі (Астана және Алматы) ауа сапасын жақсарту бойынша зерттеу бағдарламасын жасауға бағытталған. Қалалардағы PM2.5-мен ластану көздері ғылыми дәлелденген ең жаңа тәсілдерді қолдана отырып анықталады: химиялық сипаттама және оң матрицалы факторизация.

Методы исследования (на русском) : Гравиметрический метод, масс-спектрометрия с индуктивно связанной плазмой, ионная хроматография, термический/оптический, газовая хроматография с масс-спектрометрическим детектированием в сочетании с термодесорбцией, PMF моделирование рецепторов для определения источников и GEMM.

Методы исследования (на казахском) : Гравиметриялық әдіс, индуктивті байланысқан плазма – масс-спектрометрия, иондық хроматография, органикалық/элемент күйдегі көміртек талдауының термиялық/оптикалық әдісі, термиялық десорбциямен біріктірілген газ хроматография – масс спектрометрия, көздерді үлестіру, және GEMM мен рецепторларды PMF модельдеу.

Obtained results and novelty (in Russian) : За отчетный период было проведено исследование вклада различных источников загрязнения в концентрации мелкодисперсных частиц PM2.5 в атмосферном воздухе. Был проведен химический анализ образцов PM2.5 и определены концентрации PM2.5 и PM10, ЛОС, элементов, ионов и ПАУ. Кроме того, была проведена оценка пространственных и временных изменений концентраций загрязнителей с использованием установленных концентраций и сети наземных станций мониторинга. Были определены сезонные изменения концентраций неорганических загрязнителей, что указывает на вклад дополнительных источников, таких как выбросы от сжигания угля, во время отопительного сезона. С использованием HYSPLIT было изучено влияние траекторий воздушных масс на эпизоды загрязнения и эпизоды, связанные с чистым воздухом в Астане и Алматы. Кластерный анализ и анализ траекторий, взвешенных по концентрации, показали, что эпизоды загрязнения воздуха в основном связаны с блокирующим эффектом антициклона, в Алматы это наблюдается в два раза чаще, чем в Астане.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Есепті кезеңде Астана және Алматы қалаларының атмосфералық ауасындағы PM2.5 ұсақ дисперсті бөлшектерінің шоғырлануындағы әртүрлі ластану көздерінің үлесіне зерттеу жүргізілді. PM2.5 үлгілеріне химиялық талдау жүргізілді және PM2.5, PM10, ҰОҚ-дың, элементтердің, иондардың және ПХИК концентрациясы анықталды. Бұдан басқа, белгіленген концентрациялар мен жерүсті мониторинг станциялары желісін пайдалана отырып, ластаушы заттардың кеңістіктік және уақытша өзгерістеріне бағалау жүргізілді. Екі қала үшін де бейорганикалық ластаушы заттардың концентрациясының маусымдық өзгерістері анықталды, бұл жылыту маусымы кезінде көмір жағу шығарындылары сияқты қосымша көздердің үлесін көрсетеді. HYSPLIT көмегімен ауа массалары траекторияларының ластану эпизодтарына және Астана мен Алматыдағы таза ауамен байланысты эпизодтарға әсері зерттелді. Кластерлік талдау және концентрация бойынша өлшенген траекторияларды талдау екі қаладағы ауаның ластану эпизодтары негізінен антициклонның блоктаушы әсерімен байланысты екенін көрсетті, ал Алматыда бұл Астанаға қарағанда екі есе жиі байқалады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты данной программы могут послужить основой для создания плана действий/программы по качеству воздуха для отдельных городов. Для распространения результатов программы среди потенциальных пользователей, ключевых лиц, принимающих решения, научного сообщества и широкой общественности будут использоваться социальные сети, интервью в средствах массовой информации, национальные и зарубежные конференции и семинары.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Осы бағдарламаның нәтижелері таңдалған қалалар үшін ауа сапасының іс-шаралар жоспарын/бағдарламасын құруға негіз бола алады.Әлеуметтік желілер, бұқаралық ақпарат құралдарындағы сұхбаттар, ұлттық және шетелдік конференциялар, семинарлар бағдарламаның нәтижелерін әлеуетті пайдаланушылар, шешім қабылдаушылар, ғылыми қоғамдастық және жалпы халық арасында тарату үшін қолданылады.

Level of implementation (in Russian) : Не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Мониторинг атмосферного воздуха

Field of application (in Kazakh) : Атмосфералық ауа мониторингі