The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются бинарные сплавы Fe1-xGax (галфенол), которые сочетают в себе многочисленные преимущества, такие как большой тетрагональный коэффициент магнитострикции, низкое магнитное поле насыщения, отличную пластичность и низкую стоимость. За отчетный период изучались свойства легированных сплавов с кристаллическими решетками, соответствующими термически равновесным структурам типа A2 (0,15 ≤ x ≤ 0,23), представляющий собой разупорядоченный твердый раствор атомов Gaв объемоцентрированной решетке железа.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны - үлкен тетрагональды магнитострикция коэффициенті, төмен қанығу магнит өрісі, керемет иілгіштік және төмен шығындар сияқты көптеген артықшылықтарды біріктіретін Fe1-xGax (галфенол) екілік қорытпалар. Есепті кезеңде біз денеге бағытталған темір тордағы Ga атомдарының ретсіз қатты ерітіндісі болып табылатын А2 типтегі (0,15 ≤ x structures 0,23) термиялық тепе-теңдік құрылымдарына сәйкес келетін кристалдық торлары бар легірленген қорытпалардың қасиеттерін зерттедік.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта является разработка новых магнитострикционных материалов для различных практических применений, включая мониторинг компонентов подвески железной дороги в режиме реального времени, сбор энергии, исполнительные механизмы и датчики. Магнитострикционные материалы могут удовлетворить оба требования.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты - әртүрлі практикалық қолдану үшін жаңа магнитостриктивті материалдарды әзірлеу, соның ішінде теміржол аспаларының құрамдас бөліктерін, энергия жинау, жетектер мен датчиктерді бақылау. Магнитострикциялық материалдар екі талапты да қанағаттандыра алады.

Методы исследования (на русском) : В данной работе расчеты будут производиться с использованием метода функционала электронной плотности (DFT). В основе метода DFT лежит теорема Хоэнберга–Кона о том, что между электронной плотностью ρ в данной системе и ее электронной энергией существует однозначное соответствие.

Методы исследования (на казахском) : Бұл жұмыста есептеулер тығыздықтың функционалды теориясын (DFT) қолдану арқылы жүзеге асырылады. DFT әдісі берілген жүйеде ρ электрон тығыздығы мен оның электрон энергиясы арасында бір-біріне сәйкестік бар екендігі туралы Гохенберг - Кон теоремасына негізделген, демек, негізгі күйдегі электрондық энергия толығымен электрон тығыздығымен анықталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Показано, что наблюдаемое экспериментально уменьшение (увеличение) коэффициента λ_001 при добавлении легирующих примесей Ni (Nd) связано с усилением (уменьшением) разрыхляющего характера химической связи между атомы железа в первой и второй координационных сферах легирующего атома по сравнению с ситуацией, когда для усиления магнитострикционного эффекта использовался галлий. В гибридизацию основной вклад вносят d-состояния атомов железа. В случае легирования атомами Nd эффект f-d-гибридизации незначителен из-за низкой плотности состояний f-электронов ниже уровня Ферми. Также проведено исследование энергии магнитной анизотропии и упругих свойств решеток сплава Fe3Ga структуры L21 и D03.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ni (Nd) қоспаларды қосқанда λ_001 коэффициентінің тәжірибе жүзінде байқалған төмендеуі (ұлғаюы) бірінші және екінші координациядағы темір атомдары арасындағы химиялық байланыстың қопсыту сипатының жоғарылауымен (азаюымен) байланысты екені көрсетілген. допинг атомының сфераларын магнитострикциялық әсерді күшейту үшін галлий қолданылған жағдаймен салыстырды. Гибридтенуге негізгі үлесті темір атомдарының d-күйлері қосады. Nd атомдарымен легирленген жағдайда, Ферми деңгейінен төмен f электрондарының күйлерінің тығыздығы төмен болғандықтан, f–d будандастырудың әсері шамалы. Сондай-ақ магниттік анизотропияның энергиясы және L21 және D03 құрылымдары бар Fe3Ga қорытпасының торларының серпімділік қасиеттері зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сравнение с экспериментальными и доступными теоретическими данными показали хорошую точность примененных методов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Тәжірибелік және қолда бар теориялық мәліметтермен салыстыру қолданылған әдістердің дәлдігін көрсетті

Level of implementation (in Russian) : Внедрение не предполагается

Level of implementation (in Kazakh) : Іске асыру күтілмейді

Efficiency (in Russian) : Полученные данные позволяют предварительно оценить влияние симметрии кристаллической решетки на энергию магнитной анизотропии на примере структур A2, D03 и L21. Влияние эффектов допирования будет детально исследовано в дальнейшем в рамках данного проекта.

Efficiency (in Kazakh) : Алынған мәліметтер кристалдық тор симметриясының магнитті анизотропия энергиясына әсерін алдын ала A2, D03 және L21 құрылымдарының мысалын пайдаланып бағалауға мүмкіндік береді. Допинг әсерінің әсері кейінірек осы жоба аясында егжей-тегжейлі зерттеледі.

Field of application (in Russian) : Материалы с большой магнитострикцией широко используются в качестве датчиков магнитного поля, магнитомеханических приводов и преобразователей энергии.

Field of application (in Kazakh) : Магнитострикциясы жоғары материалдар магнит өрісі датчиктері, магнитомеханикалық жетектер және энергия түрлендіргіштері ретінде кеңінен қолданылады.