The object of research, development or design (in Russian) : Семенные клубни картофеля и растительный материал семеноводческих и товарных хозяйств.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Картоптың тұқымдық түйнектері және тұқым мен тауарлық шаруашылықтардың өсімдік материалы.

Aim of work (in Russian) : Изучение фитосанитарного статуса картофелеводства по основным вирусным болезням в Казахстане на основе использования геномных технологий.

Aim of work (in Kazakh) : Геномдық технологияларды қолдану негізінде Қазақстандағы негізгі вирустық аурулар бойынша картоп шаруашылығының фитосанитарлық жағдайын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Отбор семенного материала, отбор растений в полевых условиях, выделение РНК из растительного и семенного (клубней) материала, проведение полимеразной цепной реакции с обратной транскрипцией (ОТ-ПЦР).

Методы исследования (на казахском) : Тұқым материалын іріктеу, дала жағдайында өсімдікті іріктеу, өсімдік және тұқым (түйнек) материалынан РНҚ бөліп алу, кері транскрипциясы бар полимеразды тізбекті реакцияны жүргізу (КТ-ПТР).

Obtained results and novelty (in Russian) : Был проведен сбор клубней картофеля со складов и полей семеноводческих и товарных хозяйств основных картофелеводческих регионов Казахстана. При отборе растительного материала соблюдались фитосанитарные стандарты (этикетирование, упаковка и хранение во время перевозки). Каждому образцу присваивался номер, географические координаты, год урожая, семенное поколение. Были охвачены основные семеноводческие хозяйства регионов Казахстана: Актюбинская область, Костанайская область, Акмолинская область, Северо-Казахстанская область, Павлодарская область, Карагандинская область, Алматинская область и Жамбылская область. В сведениях о семенном и растительном материале предоставленных от семеноводческих хозяйств нами присваивался шифр каждому хозяйству и сорту. Таким образом, было собрано семенного материала (279 образцов) и растительного материала (1290 образцов). Был проведен анализ на присутствие вирусов картофеля Y, X, M, S, PLRV в собранном материале, а также создана карта распространения вирусов картофеля Y, X, M, S, PLRV по Казахстану. Определено, что наибольшее заражение вызвано вирусом картофеля M (PVM) и вирусом картофеля S (PVS). При этом, анализ результатов по семенным клубням и растительного материала выращиваемого в поле показал, что Жамбылская и Павлодарская области, являются менее зараженными вирусными болезнями.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстанның негізгі картоп өсіретін өңірлерінің тұқымдық және тауарлық шаруашылықтарының қоймаларынан және егістіктерінен картоптың тұқымдық түйнектері жиналды. Өсімдік материалын іріктеу кезінде фитосанитарлық стандарттар сақталды (тасымалдау кезінде таңбалау, орау және сақтау). Әрбір үлгіге нөмір, географиялық координаттар, егін жылы, тұқым ұрпағы жайды ақпарат беріледі. Қазақстан өңірлерінің негізгі тұқым шаруашылығы: Ақтөбе облысы, Қостанай облысы, Ақмола облысы, Солтүстік Қазақстан облысы, Павлодар облысы, Қарағанды облысы, Алматы облысы және Жамбыл облысы қамтылды. Тұқым шаруашылықтарынан ұсынылған тұқым және өсімдік материалдары туралы мәліметтерде біз әр шаруашылыққа және сортқа шифр бердік. Осылайша тұқымдық материал (279 үлгі) және өсімдік материалы (1290 үлгі) жиналды. Жиналған материалда Y, X, M, S, PLRV картоп вирустарының болуына талдау жасалды, сондай-ақ Қазақстан бойынша Y, X, M, S, PLRV картоп вирустарының таралу картасы жасалды. Ең кең тараған вирустық аурулар М картоп вирусынан (PVM) және S картоп вирусынан (PVS) туындайтыны анықталды. Сонымен қатар, егістікте өсірілетін тұқымдық түйнектер мен өсімдік материалдары бойынша талдау нәтижелері, Жамбыл және Павлодар облыстарының вирустық аурулармен аз жұқтырылғанын көрсетті.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоқ

Level of implementation (in Russian) : Не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : Қарастырылмаған

Efficiency (in Russian) : Для успешной борьбы с вирусными болезнями картофеля, необходим постоянный контроль семенного и растительного материала. Проведенный мониторинг товарных и семеноводческих хозяйств позволит поднять экономическую эффективность в стране. Подобные мероприятия необходимы для понимания текущей ситуации и оценки степени развития и распространения патогенов картофеля в республике. Также, такая процедура в будущем позволит оценить степень вирусной зараженности посевных площадей.

Efficiency (in Kazakh) : Картоптың вирустық ауруларымен сәтті күресу үшін тұқым мен өсімдік материалын үнемі бақылау қажет. Тауар және тұқым шаруашылығы шаруашылықтарына жүргізілген мониторинг елдегі экономикалық тиімділікті арттыруға мүмкіндік береді. Мұндай іс-шаралар ағымдағы жағдайды түсіну және республикада картоп патогендерінің даму және таралу дәрежесін бағалау үшін қажет. Сондай-ақ, болашақта мұндай рәсім егіс алқаптарының вирустық жұқтыру дәрежесін бағалауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : сельское хозяйство и биотехнология.

Field of application (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы және биотехнология.