The object of research, development or design (in Russian) : Поковки и заготовки из экономнолегированных марок сталей, подвергнутые термомеханической обработке

The object of research, development or design (in Kazakh) : Термомеханикалық өңдеуге ұшыраған үнемді легірленген болат маркаларынан жасалған соғылма және дайындамалар

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является создание энергоэффективной технологии термомеханической обработки, включающей горячую обработку давлением и последующую термическую обработку заготовок из экономнолегированных сталей различного назначения для горно-металлургического машиностроения

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – тау-кен металлургиялық машинажасау үшін әртүрлі мақсаттағы үнемділегірленген болаттардан жасалған дайындамаларды ыстықтай қысыммен өңдеу және кейіннен термиялық өңдеуді қамтитын термомеханикалық өңдеудің энергия тиімді технологиясын құру

Методы исследования (на русском) : При разработке новой технологии термомеханической обработки, включающей горячую обработку давлением и последующую термическую обработку заготовок из стали 5ХВ2С были использованы традиционные методы научного исследования: планирование эксперимента, физический эксперимент и обработка экспериментальных данных. Методами рентгеноструктурного анализа, световой и сканирующей электронной микроскопии c системой качественного и количественного микрорентгеноспектрального анализа исследованы элементный и фазовый состав образцов стали 5ХВ2С, подвергнутых комбинированной термомеханической обработке на различных режимах. Определение значений показателей твердости, как основного свойства, характеризующего поведение сталей при механическом воздействии, образцов стали 5ХВ2С, подвергнутых комбинированной термомеханической обработке на различных режимах, производили на твердомере DuraJet-10 (EMCO-TEST, Австрия) методом Роквелла по стандартной методике и микротвердомере Duramin (Struers, Дания) методом Виккерса при нагрузке на индентор 10-2000 г, время выдержки 10 с.

Методы исследования (на казахском) : Ыстықтай қысыммен өңдеуді және 5ХВ2С болат дайындамаларын кейіннен термиялық өңдеуді қамтитын термомеханикалық өңдеудің жаңа технологиясын әзірлеу кезінде дәстүрлі ғылыми зерттеу әдістері қолданылды: экспериментті жоспарлау, физикалық эксперимент және эксперименттік деректерді өңдеу. Сапалы және сандық микрорентгеноспектралды талдау жүйесімен рентгенқұрылымдық талдау, сәуле және сканерлеуші электронды микроскопия әдістерімен әртүрлі режимдерде құрамдастырылған термомеханикалық өңдеуден өткен 5ХВ2С болат үлгілерінің элементтік және фазалық құрамы зерттелді. Қаттылық көрсеткіштерінің мәндерін механикалық әсер етудегі болаттардың мінезін сипаттайтын негізгі қасиет ретінде анықтау, әртүрлі режимдерде құрамдастырылған термомеханикалық өңдеуден өткен 5Х2С болат үлгілері DuraJet -10 қаттылықөлшегішінде (EMCO-TEST, Австрия) стандартты әдіс бойынша Роквелл әдісімен және инденторға 10-2000 г жүктеме кезінде Виккерс әдісімен Duramin (Struers, Дания) микроқаттылықөлшегішінде жүргізілді, ұстау уақыты 10 с.

Obtained results and novelty (in Russian) : Были разработаны новые режимы комбинированной термомеханической обработки поковок и заготовок из экономно-легированной стали 5ХВ2С, включающие ковку заготовок в новом кузнечном инструменте, реализующем в процессе деформирования знакопеременные деформации по всему объему металла, два режима термической обработки и три вида термохимической обработки при различных режимах. Было исследовано влияние новых режимов комбинированной термомеханической обработки на фазовый и микрохимический состав поковок и заготовок из экономнолегированных сталей. Было изучено влияние режимов комбинированной термомеханической обработки на показатели механических свойств поковок и заготовок из экономнолегированных сталей. Проведено исследование тонкой структуры поковок и заготовок из экономно-легированных сталей с использованием современных методик и оборудования. Научная новизна заключается в следующем: установлены зависимости показателей механических свойств, микроструктуры от геометрических и технологических параметров нового способа деформирования заготовок и режимов их последующей термической обработки.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Деформация процесінде металдың бүкіл көлемі бойынша ауыспалы деформацияларды, термиялық өңдеудің екі режимін және әртүрлі режимдерде термохимиялық өңдеудің үш түрін жүзеге асыратын жаңа ұсталық құралында дайындамаларды соғуды қамтитын 5ХВ2С үнемді-легірленген болаттан жасалған соғылмалар мен дайындамаларды құрамдастырылған термомеханикалық өңдеудің жаңа режимдері әзірленді. Құрамдастырылған термомеханикалық өңдеудің жаңа режимдерінің соғылмалар мен үнемділегірленген болаттан жасалған дайындамалардың фазалық және микрохимиялық құрамына әсері зерттелді. Құрамдастырылған термомеханикалық өңдеу режимдерінің соғылмалар мен үнемділегірленген болаттан жасалған дайындамалардың механикалық қасиеттерінің көрсеткіштеріне әсері зерделенді. Заманауи техникалар мен жабдықтарды қолдана отырып, үнемділегірленген болаттардан жасалған соғылмалар мен дайындамалардың жұқа құрылымын зерттеу жүргізілді. Ғылыми жаңалығы: механикалық қасиеттер көрсеткіштерінің, микроқұрылымның дайындамаларды деформациялаудың жаңа әдісінің геометриялық және технологиялық параметрлеріне және оларды кейінгі термиялық өңдеу режимдеріне тәуелділігі анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основным конструктивным показателем предлагаемой энергоэффективной технологии ковки поковок и заготовок из экономнолегированных марок сталей является новый кузнечный инструмент, позволяющий реализовывать знакопеременные деформации по всему объему деформированной заготовки без существенного изменения ее исходных размеров. Это в свою очередь позволяет при незначительных энергозатратах получать высококачественные поковки и заготовки из экономнолегированных марок сталей, механические и эксплуатационные свойства которых не будут уступать свойствам поковок и заготовок, полученных из многих высоколегированных марок сталей.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Үнемді легирленген болат маркаларынан темірлер мен дайындамаларды соғудың ұсынылатын энергия тиімді технологиясының негізгі конструктивтік көрсеткіші оның бастапқы өлшемдерін елеулі өзгертпей деформацияланған дайындамалардың бүкіл көлемі бойынша белгі ауысымды деформацияларды іске асыруға мүмкіндік беретін жаңа ұсталық құрал болып табылады. Бұл, өз кезегінде, энергия шығыны аз болған жағдайда, механикалық және пайдалану қасиеттері болаттың көптеген жоғары легирленген маркаларынан алынған соғу мен дайындамалардың қасиеттерінен кем түспейтін болаттың үнемді легирленген маркаларынан жоғары сапалы соғу мен дайындамаларды алуға мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Эффективность реализуемого проекта достигается за счет замены дорогих высоколегированных марок сталей, используемых для изготовления инструмента и технологической оснастки на предприятиях горно-металлургического машиностроения более дешевыми экономнолегированными марками стали, но имеющими мелкозернистую структуру и соответственно повышенный уровень эксплуатационных и механических свойств, что не будет приводить к снижению срока службы инструмента и оснастки, изготовленных из этиx более дешевых экономнолегированных марок стали.

Efficiency (in Kazakh) : Іске асырылып жатқан жобаның тиімділігіне тау-кен-металлургиялық машина жасау кәсіпорындарында құрал-саймандар мен технологиялық жарақтарды дайындау үшін пайдаланылатын, қымбат жоғары легирленген болат маркаларын неғұрлым ұсақ түйіршікті құрылымы бар және тиісінше пайдалану және механикалық қасиеттерінің жоғары деңгейі бар арзан экономикалық легирленген болат маркаларымен алмастыру есебінен қол жеткізіледі, бұл құралдың қызмет ету мерзімінің төмендеуіне және осы арзан экономикалық қоспаланған болат маркаларынан жасалған жабдықтарға қолданылады.

Field of application (in Russian) : Получение высококачественных поковок и заготовок различного назначения из экономнолегированных марок сталей для транспортного и горно-металлургического машиностроения.

Field of application (in Kazakh) : Көліктік және тау-кен металлургиялық машина жасау үшін үнемді легирленген болат маркаларынан жоғары сапалы шыңдаулар мен түрлі мақсаттағы дайындамаларды алу.