The object of research, development or design (in Russian) : Рыбохозяйственные водоемы и водные биоресурсы Республики Казахстан.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының балық шаруашылығы су айдындары мен су биоресурстары.

Aim of work (in Russian) : Оценка современного состояния рыбных ресурсов и других водных животных главных рыбопромысловых водоемов Казахстана для разработки научно-обоснованных рекомендаций по их охране, воспроизводству и устойчивому использованию.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның басты балық кәсіпшілігі су қоймаларының балық ресурстары мен басқа да гидробионттардың жағдайын кешенді бағалау, оларды тұрақты пайдалану бойынша ғылыми-негізделген ұсыныстарды жасау.

Методы исследования (на русском) : Исследования проводились программно-целевым методом управления проектом с выездами на водоемы и с использованием как традиционных, так и собственных, разработанных исполнителями, методик ихтиологических и рыбохозяйственных исследований.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер жобаны басқарудың бағдарламалық - мақсаттық әдісі арқылы су қоймаларға барып, дәстүрлі және жеке орындаушылар әзірлеген ихтиологиялық және балық шаруашылықтық зерттеулердің әдістерін қолдана отырып жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена оценка стоимости водных биологических ресурсов, экономическая оценка экосистемных услуг, разработана методика оценки, рекомендаций по применению стоимости экосистемных услуг. Проведен подбор перспективных кормовых объектов–вселенцев. Даны рекомендации по объему интродукции, местам выпуска кормовых организмов и рыб. Начаты исследования и опытные работы по биотехнике искусственного воспроизводства аральского усача и сибирского осетра с последующим подращиванием жизнестойкой молоди. Разработаны и апробированы новые, усовершенствованные орудия лова рыб, изучено распределение концентраций рыб по акватории водоемов. Проведена оценка воздействия спортивно-любительского рыболовства на состояние биоресурсов водоемов и разработаны рекомендации по ведению устойчивого рыболовства. Дана оценка генетического полиморфизма осетровых рыб. Проведено обследование 13 соленых водоемов Казахстана, оценена биопродуктивность различных популяций артемии, уровень влажности цист артемии. Изучены спутниковые снимки, проведена оценка потенциальных мест залежек тюленей; проведена оценка численности и структуры скоплений тюленей на залежках и анализ распределения тюленей; проведена оценка ледового покрова; оценка физико-географических условий на формирование потенциальных лежбищ; проведен анализ павших тюленей; проведена оценка питания тюленей. Новизна исследований состоит в совершенствовании принципов и методов управления рыбными запасами и другими водными биологическими ресурсами.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Су биологиялық ресурстарының құнын бағаланып, экожүйелік қызметтерді экономикалық бағалау, қызметтердің құнын бағалау әдістемесі мен ұсынымдар әзірленді. Қоректік объектілерді іріктеу жүргізілді. Интродукция көлемі, азықтық организмдер мен балықтарды ендіру орындары бойынша ұсыныстар берілді. Арал қаязы мен сібір бекіресін жасанды жолмен өсіріп, өміршең шабақтар алу зерттеулері мен тәжірибелік жұмыстар басталды. Балық аулаудың жаңа және жетiлдiрiлген құралдары әзiрленіп,сынақтан өткiзiлдi, су айдындарының акваториясы бойынша балық шоғырлануының таралуы зерттелдi. Спорттық-әуесқойлық балық аулаудың су қоймаларының биоресурстарының жағдайына әсерін бағалау жүргізілді және тұрақты балық аулауды жүргізу бойынша ұсынымдар әзірленді. Бекіре тұқымдас балықтардың генетикалық полиморфизміне баға берілді. Қазақстанның 13 тұзды су қоймасына тексеру жүргізілді, артемияның түрлі популяцияларының биологиялық өнімділігін бағалау, артемия цисталарының ылғалдылық деңгейі бағаланды. Спутниктік суреттер зерттеліп, итбалықтардың шоғырлануы мүмкін жерлерді бағалау жүргізілді; шоғырлардағы итбалықтардың жиынтығының саны мен құрылымы, итбалықтардың таралуына талдау жүргізілді; мұз жамылғысын бағалау жүргізілді; жатақтарды құру ықтимал жағдайларға физико-географиялық баға беру; өлген итбалықтарға талдау жүргізілді; жатақтардағы итбалықтардың қоректенуі бағалаанды. Зерттеулердің жаңалығы балық қорлары мен басқа да су биологиялық ресурстарын басқару қағидаттары мен әдістерін жетілдіруден тұрады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Уточнена стоимость водных биологических ресурсов в 5 водоемах, проведена экономическая оценка природного капитала и различных видов экосистемных услуг, разработана методика, разработаны рекомендации по применению стоимости экосистемных услуг. Проведен подбор перспективных кормовых объектов–вселенцев для последующей интродукции. Начаты исследования и опытные работы по биотехнике искусственного воспроизводства аральского усача и сибирского осетра с последующим подращиванием жизнестойкой молоди. Разработаны и апробированы новые и усовершенствованные орудия промышленного рыболовства (ловушка для кефали, усовершенствованный ставной невод, двухкарманный закидной невод). Проведена оценка численности рыболовов и объема их дневного улова, даны предложения по оптимальной организации спортивного и любительского рыболовства. Дана оценка генетического полиморфизма осетровых рыб, отбираемых их естественной среды. Определены трофические статусы соленых водоемов по популяции артемии, начаты работы по сбору геномных библиотек. При оценке качества сухих цист артемиевых водоёмов Казахстана были получены показатели, соответствующие предъявляемым международным требованиям, как по выклеву, так и по влажности. Определена численность залегающих на островах и шалыгах тюленей в 61 543 особей, обнаружено 20 лежбищ. Подготовлен 1 атлас лежбищ тюленей. Апробированы 3 орудия лова, подписано 8 актов внедрения, получено 3 патента.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Су биологиялық ресурстарының 5 су айдынындағы құны нақтыланды, табиғи капиталға және экожүйелік қызметтердің әртүрлі түрлеріне экономикалық бағалау жүргізілді, әдістемесі әзірленді, экожүйелік қызметтердің құнын қолдану бойынша ұсынымдар әзірленді. Арал қаязы мен сібір бекіресін жасанды жолмен өсіру мен ары қарай өміршеңдігі жоғары шабақ алу бойынша зерттеулер мен тәжірибелік жұмыстар басталды. Өнеркәсiптiк балық аулаудың жаңа және жетiлдiрiлген құралдары (кефаль ұстағыш, жетiлдiрiлген құрма жылым, екi қалталы лақтырмалы жылым) әзiрленді және сынақтан өткiзiлдi. Балық аулаушылардың санын және олардың күндізгі аулау көлемін бағалау бойынша табиғи жұмыстар жүргізілді, спорттық және әуесқойлық балық аулауды оңтайлы ұйымдастыру жөнінде ұсыныстар берілді. Ремонттық-аналық үйірді қалыптастыру үшін табиғи ортадан алынатын бекіре тұқымдас балықтардың генетикалық полиморфизміне баға берілді. Артемия популяциясы бойынша тұзды су қоймаларының трофикалық деңгейін анықтау бойынша зерттеулер жүргізілді, геномдық қорын жинау бойынша жұмыстар басталды. Қазақстанның артемиялық су айдындарының құрғақ цисталарының сапасын бағалау кезінде цистаны жарып шығу бойынша да, ылғалдылық бойынша да қойылатын халықаралық талаптарға сәйкес келетін көрсеткіштер алынды. Аралдар мен шалғындарда жатқан итбалықтардың саны 61 543 дарақтан анықталды, 20 жатақтары табылды. Итбалықтардың 1 атласы дайындалды. 3 аулау құралы сынақтан өткізіліп, 8 енгізу актісіне қол қойылды, 3 патент алынды.

Level of implementation (in Russian) : В ходе реализации работ проведено 7 семинаров/дней поля для природопользователей (из них 1 республиканский вебинар). Подписано 8 актов внедрения: ИП «Шабаров В.А.», ТОО «Тiлекшi», ТОО «Төре Тоғам», КХ «Адилет», ТОО «Саюшкин», р.Жайык (Урал) г.Уральск, РКГП «Урало-Атырауский осетровый рыбоводный завод» п. Жанаталап.

Level of implementation (in Kazakh) : Жұмыстарды іске асыру барысында 7 семинар/ табиғат пайдаланушыларға дала күні өткізілді (оның ішінде 1 республикалық вебинар). 8 ендіру актіне қол қойылды: «Шабаров В.А.» ЖК, «Тiлекшi» ЖШС, «Төре Тоғам» ЖШС, «Адилет» ШҚ, «Саюшкин» ЖШС, Жайык өз. (Орал) Орал қ., «Орал-Атырау бекіре балық өсіру зауыты» РМҚК Жаңаталап ауылы,

Efficiency (in Russian) : Результаты исследований имеют экологическую эффективность и природоохранную значимость, что соответствует принципам экологической и продовольственной безопасности. Результаты исследований внедряются в нормативно-правовые акты (внедрено 1 предложение, разработано 1 предложение), в производство (8 актов внедрения), что говорит об их востребованности и актуальности.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерi экологиялық тиiмдiлiкке және табиғатты қорғаудың маңыздылығына ие, бұл экологиялық және азық-түлiк қауiпсiздiгi қағидаттарына сәйкес келедi. Зерттеу нәтижелері нормативтік-құқықтық актілерге (1 ұсыныс енгізілді, 1 ұсыныс әзірленді), өндіріске (8 енгізу актісі) енгізіледі, бұл олардың қажеттілігі мен өзектілігін көрсетеді.

Field of application (in Russian) : Экология и рыбное хозяйство

Field of application (in Kazakh) : Экология және балық шаруашылығы