The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследования являются системы алюминий-теллур, алюминий-селен, алюминий - сера.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары - алюминий-теллур, алюминий-селен, алюминий-күкірт жүйелері болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью работы – получение термодинамических констант конденсированной и паровой фаз бинарных систем алюминия с теллуром, селеном и серой, а также построение фазовых переходов жидкость-пар при атмосферном давлении и вакууме.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты - алюминийдің теллур, селен және күкірт бар екілік жүйелерінің конденсацияланған және бу фазаларының термодинамикалық константаларын алу, сонымен қатар атмосфералық қысым мен вакуумдағы сұйық-бу фазалық ауысуларын құру.

Методы исследования (на русском) : Метод или методология проведения работы. В связи с тем, что халькогены обладают относительно большой величиной давления насыщенного пара выбрана классическая методика определения давления пара – метод точек кипения.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыстың әдісі немесе әдістемесі. Халькогендер қаныққан бу қысымының салыстырмалы түрде үлкен мәніне ие болғандықтан, бу қысымын анықтаудың классикалық әдісі – қайнау нүктелері әдісі таңдалды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Методом точек кипения определено давление насыщенного пара селенида алюминия над расплавами частной системы алюминий –селенид алюминия. Определено давление пара селена над расплавами частной системы селенид алюминия – селен. Впервые построена полная диаграмма состояния, включающая поля парожидкостного равновесия, при атмосферном давлении и в вакууме (133 Па). На основании полной диаграммы состояния установлено, что дистилляционное рафинирование алюминия от примеси селена не предполагает технологических затруднений. Рафинирование селена от примеси алюминия сопряжено с трудностями, обусловленными наличием процесса кристаллизации селенида алюминия из расплава. На основании величин термодинамической активности и парциального давления насыщенного пара определены парциальные и интегральные термодинамические характеристики смешения и испарения сплавов системы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қайнау температурасы әдісі алюминий селенидінің жеке алюминий –алюминий селениді жүйесінің балқымаларынан жоғары қаныққан бу қысымын анықтайды. Жеке алюминий селениді – селен жүйесінің балқымаларының үстіндегі селен буының қысымы анықталды. Алғаш рет атмосфералық қысым мен вакуумда (133 Па) бу-сұйық тепе-теңдік өрістерін қамтитын толық күй диаграммасы жасалды. Толық күй диаграммасына сүйене отырып, алюминийді селен қоспасынан дистилляциялық тазарту технологиялық қиындықтарды қамтымайтыны анықталды. Алюминий қоспасынан селенді тазарту балқымадағы алюминий селенидінің кристалдану процесінің болуына байланысты қиындықтарды тудырады. Термодинамикалық белсенділік шамасы мен қаныққан будың ішінара қысымы негізінде жүйе қорытпаларының араласуы мен булануының ішінара және интегралды термодинамикалық сипаттамалары анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Полученные результаты направлены на создание фундаментальных основ для технологии дистилляционных процессов в вакууме с получением высокочистого металла без вывода материальных потоков из замкнутой системы и на выдачу эффективных практических рекомендаций необходимых для разработки и совершенствования процесса рафинирования халькогенов. Изыскание экологически чистых методов переработки сырья в металлургической промышленности является в настоящее время актуальной задачей.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған нәтижелер жабық жүйеден материалдық ағындарды шығармай жоғары таза металды ала отырып, вакуумдағы дистилляциялық үрдістер технологиясы үшін іргелі негіздерді құруға және халькогендерді тазарту үрдісін әзірлеу және жетілдіру үшін қажетті тиімді практикалық ұсыныстарды беруге бағытталған. Металлургия өнеркәсібінде шикізатты өңдеудің экологиялық таза әдістерін іздеу қазіргі уақытта өзекті міндет болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Еңгізілмеді

Efficiency (in Russian) : Полученные результаты могут быть полезны при разработке эффективных технологий получения полупроводникового селена и теллура, а также для разработки новых экологически безопасных способов производства высокочистых элементов.

Efficiency (in Kazakh) : Алынған нәтижелер жартылай өткізгіш селен мен теллур алу үшін тиімді технологияны құрастыруда, сонымен қатар екілік өнімнен аса таза элементтерді жаңа экологияға қауіпсіз өндірістік әдісін құрастыруда пайдалы болуы мүмкін.

Field of application (in Russian) : Применимость полученных научных результатов заключается в использовании справочных данных, дополняющих базу данных в области термодинамики, пользователями, работающими в области физической химии, технологами, в научно-исследовательских институтах смежных профилей, образовательных учреждениях соответствующего профиля.

Field of application (in Kazakh) : Алынған ғылыми нәтижелердің қолданылуы термодинамика саласындағы дерекқорды толықтыратын анықтамалық деректерді физикалық химия саласында жұмыс істейтін пайдаланушылармен, технологтармен, іргелес бейіндегі ғылыми-зерттеу институттарында, тиісті бейіндегі білім беру мекемелерінде пайдалану болып табылады.