The object of research, development or design (in Russian) : Продуктивные и верхово-упряжные породы и популяции лошадей Республики Казахстан

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстан Республикасы жылқыларының өнімді және атқа мінетін тұқымдары мен популяциясы

Aim of work (in Russian) : Разработка технологии эффективного управления селекционным процессом, сохранения и совершенствования генетических ресурсов лошадей Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : Асылдандыру процесін тиімді басқарудың әдіснамасын жетілдіру және технологиясын жасау, жылқы шаруашылығындағы генетикалық ресурстарды сақтау және жетілдіру

Методы исследования (на русском) : Лабораторные, научно-хозяйственные, зоотехнические, селекционные, молекулярно-генетические

Методы исследования (на казахском) : Зертханалық, ғылыми-шаруашылық, зоотехникалық, селекциялық, молекулярлық-генетикалық

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты исследований. Бонитировка 1920 голов лошадей позволила выявить наилучшие генотипы, из которых сформированы селекционные группы для дальнейшей селекционно-племенной работы. Результаты генотипирования лошадей разных пород и построения на их основе филогенетического древа показали два основных кластера популяции кустанайских пород лошадей. Установлено, что большинство популяций лошадей породы жабе сформировались в одном кластере, однако некоторые популяции сгруппировались с мугалжарскими, кушумскими породами, адайскими и найманскими отродьями лошадей. По результатам полногеномного анализа образцов крови лошадей обнаружены и аннотированы однонуклеотидные вариации, вариации с вставкой небольшого фрагмента, вариации структур хромосом, вариация числа копий. Байесовским методом выявлены популяционные кластеры с различными показателями гомозиготности и гетерозиготности. Новизна исследований заключается в том, что в первые в Республике Казахстан проведены широкомасштабные работы по изучению генетической структуры лошадей различных пород и популяций.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері. 1920 жылқыны бағалау нәтижелері мал басының ішінде ең жақсы генотиптерді анықтауға мүмкіндік берді, олардың ішінен селекциялық-асыл тұқымды жұмыстар үшін топтар құрылды. Таңдалған ДНҚ үлгілерін SNP генотиптеу жүргізілді. Филогенетикалық ағашты жасау нәтижесі зерттеліп отырған популяциялар нақты екі топқа бөлінгенін көрсетті. Бірінші кластерде Қостанай жылқыларының басқа тұқымдар мен популяциялардан бөлініп шықса, екінші кластерде жабе тұқымының жылқы популяциялары мен мұғалжар, көшім, адай, найман жылқы тұқымдарымен топтастырылды. Жылқылардың қан үлгілеріне геномдық талдау жүргізілді. Бір нуклеотидтік вариация, шағын фрагментті кірістіру вариациясы, хромосома құрылымының вариациясы, көшірме санының вариациясы анықталды және түсіндірілді. Әр түрлі отандық популяциялардын арасындағы қатынастар негізгі компоненттерді талдау арқылы зерттелген. Деректерді талдаудың Байес әдісі әртүрлі гомозиготалық және гетерозиготалық көрсеткіштері бар популяциялық кластерлерді анықтады. Зерттеу нәтижелерінің жаңалығы. Қазақстан Республикасында алғашқыларда әртүрлі тұқымдар мен популяциялардағы жылқылардың генетикалық құрылымын зерттеу бойынша кең ауқымды жұмыстар жүргізілгендігінде.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Бағалау көрсеткіштері, өлшеулердің орташа шамалары, селекциялық көрсеткіштер, айғырларды ұрпақтарының сапасы бойынша алдын ала бағалау. ұпай бойынша, селекциялық топтарды қалыптастыру, сызықтар салу, SNP генотиптеу және толық геномдық реттілік деректері, өнімділік

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бонитировочные показатели, средние величины промеров, селекционные показатели, предварительная оценка жеребцов по качеству потомства. по баллам, формирования селекционных групп, закладка линий, данные SNP генотипирования и полногеномного секвенирования, продуктивность

Level of implementation (in Russian) : В настоящее время результаты НИР внедряются в 10 хозяйствах по отбору и подбору лошадей

Level of implementation (in Kazakh) : Қазіргі уақытта 10 шаруашылықта жылқы тұқымын іріктеу және сұрыптау бойынша зерттеу жұмыстарының нәтижелері енгізілуде

Efficiency (in Russian) : Нарықтық экономиканың қазіргі жағдайында өнімділіктің жоғары деңгейін сәтті үйлестіретін жануарлардың генетикалық ерекшеліктерін ұтымды пайдалану елдің шикізат пен азық-түліктің нақты түрлеріне қажеттілігін қамтамасыз етудегі бірқатар стратегиялық міндеттерді шешеді. Өндіріске жылқылардың тазалығын анықтау үшін геномдық технологияларды енгізу, ал көп ұзамай және асыл тұқымды қасиеттерді ерте болжау, ең алдымен, асыл тұқымды айғырларды ерте кезеңде, туылған кезде, ең жақсы генотиптерді анықтауға мүмкіндік береді, бұл асыл тұқымды өнімді өндірудің рентабельділігін бірнеше есе арттырады.

Efficiency (in Kazakh) : Рациональное использование генетических особенностей животных, удачно сочетающих в себе высокий уровень продуктивности, при современных условиях рыночной экономики решает ряд стратегических задач в обеспечении потребности страны в специфических видах сырья и продуктах питания. Внедрение в производство геномных технологий по определению чистопородности лошадей, а в скором времени и раннего прогнозирования племенных качеств в первую очередь жеребцов-производителей, позволит уже на раннем этапе, практически при рождении выявлять лучшие генотипы, что в разы увеличивает рентабельность производство племенной продукции.

Field of application (in Russian) : Результаты научных исследований применяются в практической селекции при разведении и сохранении лошадей различных пород и популяций.

Field of application (in Kazakh) : Ғылыми зерттеулердің нәтижелері әртүрлі тұқымдар мен популяциялардағы жылқыларды өсіру және сақтау кезінде практикалық селекцияда қолданылады.