The object of research, development or design (in Russian) : 1) Коллекция яровой мягкой пшеницы САК, состоящая из 300 рекомбинантно-инбредных линий, полученных в результате скрещиваний между 24 стародавними и современными сортами с британским сортом Парагон; 2) 96 сортов мягкой пшеницы, допущенных к использованию на территории РК; 3) 84 гибридных линий мягкой пшеницы старших поколений.

The object of research, development or design (in Kazakh) : 1) Британдық Парагон сортымен 24 ескі және қазіргі сорттар арасындағы будандасу нәтижесінде алынған 300 рекомбинантты-инбредті линиялардан тұратын жаздық жұмсақ ТАК бидайының коллекциясы; 2) Жұмсақ бидайдың, оның ішінде ҚР аумағында пайдалануға рұқсат етілген 96 сорттары мен линиялары; 3) жұмсақ бидайдың алдыңғы ұрпақты 84 гибридті линиялары.

Aim of work (in Russian) : Идентификация ДНК-маркеров локусов количественных признаков (ЛКП) и специфических генов, ассоциированных с комплексом признаков, включая компоненты урожайности, качества зерна, устойчивости к ржавчинным болезням, на основе использования методологии сгруппированного ассоциативного картирования (САК) для яровой мягкой пшеницы Triticum aestivum L.

Aim of work (in Kazakh) : Triticum aestivum L. жаздық жұмсақ бидай үшін топтастырылған ассоциативті карталау (ТАК) әдістемесін пайдалану негізінде өнімділік, дән сапасы, тат ауруларына төзімділік компоненттерін қоса алғанда, сандық белгілер локустарының (СБЛ) ДНҚ-маркерлерін және белгілер кешенімен байланысты ерекше гендерді анықтау.

Методы исследования (на русском) : Выделение ДНК и РНК, электрофорез в агарозном геле, генотипирование с использованием SNP-маркеров, полногеномный анализ ассоциаций (ПГАА) с использованием программ STRUCTURE, TASSEL. Полевые опыты, структурный анализ урожайности по Доспехову (1985).

Методы исследования (на казахском) : ДНҚ және РНҚ бөлу, агарозды гельдегі электрофорез, SNP-маркерлері негізінде генотиптеу, “STRUCTURE”, “TASSEL” қолданбалы бағдарламалар негізінде ассоциациялардың толық геномдық талдауы (АТГТ). Егістіктегі сынақтар, Доспехов (1985) әдісі бойынша өнімділікті құрылымдық талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученная в результате сгруппированного ассоциативного картирования (САК) САК-популяция а также местная коллекция яровой мягкой пшеницы, выращенная в условиях Алматинской и Акмолинской областей, впервые проанализированы по ряду показателей продуктивности и качество зерна и устойчивости к болезням. Осуществлено генотипирование коллекции мягкой пшеницы Казахстана по специфическим генам, связанным с качественными признаками пшеницы. Осуществлена оценка устойчивости САК-популяции и местной коллекции к листовой, стеблевой и желтой ржавчинам в полевых условиях, а также по 6 показателям качества зерна. В результате ПГАА впервые идентифицировано 202 и 97 ЛКП для изучаемых признаков для условий Алматинской и Акмолинской обл., соответственно. Выделившиеся по результатам ПГАА 33 значимых SNP-маркера, ассоциированные с адаптивностью, устойчивостью к болезням, продуктивностью и качеством зерна, были конвертированы в KASP-маркеры.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Топтастырылған ассоциативті карталау (ТАК) нәтижесінде алынған ТАК-популяциясы, сондай-ақ Алматы және Ақмола облыстары жағдайында өсірілген жаздық жұмсақ бидайдың жергілікті коллекциясы алғаш рет өнімділік көрсеткіштері мен дән сапасы және ауруларға төзімділігі бойынша талданды. Бидайдың сапалық белгілерімен байланысты ерекше гендер бойынша Қазақстанның жұмсақ бидай коллекциясына генотиптеу жүргізілді. Егістік жағдайында ТАК-популяциясының және жергілікті коллекцияларының жапырақ, сабақ және сары таттарға төзімділігі, сондай-ақ дән сапасының 6 көрсеткіші бағаланды. АТГТ нәтижесінде алғаш рет Алматы және Ақмола облыстары жағдайында зерттелген белгілер бойынша 202 және 97 СБЛ анықталды. Бейімделгіштік, ауруларға төзімділік, өнімділік және дән сапасынмен байланысты АТГТ нәтижелері бойынша анықталған 33 маңызды SNP-маркерлері KASP-маркерлеріне түрлендірілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Коллекция, состоящая из 480 образцов яровой мягкой пшеницы, охарактеризованная по продуктивности в условиях Акмолинской и Алматинской областей (2020-2022 г.г.); 283 локуса количественных признаков и 33 KASP маркера, ассоциированных с устойчивостью к грибным болезням, адаптивности, признаками продуктивности и качества зерна.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ақмола және Алматы облыстары жағдайында өнімділігі бойынша сипатталған жаздық жұмсақ бидайдың 480 үлгісінен тұратын коллекция (2020-2022 ж. ж.); Саңырауқұлақ ауруларына төзімділікпен, бейімделгіштікпен, өнімділік белгілерімен және дән сапасымен байланысты 283 сандық белгі локустары және 33 KASP маркері.

Level of implementation (in Russian) : Высокий отложеный эффект

Level of implementation (in Kazakh) : Жоғары кейінге қалдырылған әсер.

Efficiency (in Russian) : Информативных KASP-маркеры могут быть использованы в селекционных программах, направленных на повышение продуктивности пшеницы.

Efficiency (in Kazakh) : Ақпараттық KASP-маркерлері бидай өнімділігін арттыруға бағытталған селекциялық бағдарламаларда пайдаланылуы мүмкін.

Field of application (in Russian) : Генетика, биотехнология, селекция и семеноводство зерновых культур.

Field of application (in Kazakh) : Генетика, биотехнология, дәнді дақылдардың селекциясы және тұқым шаруашылығы