The object of research, development or design (in Russian) : Плазменный разряд токамака КТМ; система управления газодинамическим источником молекулярного пучка; система управления вертикальным положением плазмы; ВЧ-система токамака КТМ; процессы поверхностной карбидизации вольфрама; макет литиевого дивертора; система напуска особо чистых газов в вакуумную камеру; радиационные поля токамака; физико-механические и коррозионные свойства аустенитных сталей и вольфрама, облученных нейтронами и заряженными частицами

The object of research, development or design (in Kazakh) : КТМ токамагының плазмалық разряды; молекулалық шоқтың газдинамикалық көзін басқару жүйесі; плазманың тік қалпын басқару жүйесі; КТМ токамагының ЖЖ жүйесі; вольфрамды беттік карбидтеу процестері; литий диверторының макеті; вакуумдық камераға ерекше таза газдарды жіберу жүйесі; токамактың радиациялық өрістері; нейтрондармен және зарядталған бөлшектермен сәулеленген аустенитті болаттар мен вольфрамның физикалық-механикалық және коррозиялық қасиеттері

Aim of work (in Russian) : Целью программы является методическое и техническое обеспечение эксплуатации токамака КТМ и проведения исследований физики плазмы и комплексных испытаний кандидатных конструкционных материалов ТЯР.

Aim of work (in Kazakh) : Бағдарламаның мақсаты КТМ токамагын пайдалануды және плазма физикасына зерттеулер жүргізу мен ТЯР кандидаттық конструкциялық материалдарына кешенді сынақтар жүргізуді әдістемелік және техникалық қамтамасыз ету болып табылады.

Методы исследования (на русском) : В процессе работы выполнены аналитические обзоры, экспериментальные исследования на токамаке КТМ и имитационном стенде с плазменно-пучковой установкой, облучательные эксперименты на исследовательском реакторе ВВР-К, расчетно-экспериментальные, материаловедческие исследования

Методы исследования (на казахском) : Жұмыс барысында талдамалық шолулар, КТМ токамагында және плазмалық-шоқ қондырғысы бар имитациялық стендте эксперименттік зерттеулер, ВВР-К зерттеу реакторында сәулелендіру эксперименттері, есептік-эксперименттік, материалтану зерттеулері жүргізілді

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые получены экспериментальные данные о формировании плазменного шнура токамака КТМ с вытянутым по вертикали сечением в режиме омического нагрева; подготовлен для работы на токамаке КТМ газодинамический источник молекулярного пучка с системой управления; получены данные о работе автоматического регулятора управления вертикальным положением плазмы токамака КТМ; проведены испытания ВЧ-системы в режиме «холостого хода» (в отсутствии плазменной нагрузки); получены данные о состоянии поверхности вольфрама с карбидным слоем после облучения гелиевой плазмой; получены экспериментальные данные о режимах работы охлаждаемого макета литиевого дивертора в стендовых условиях; получены экспериментальные данные по исследованию режимов работы системы напуска особо чистых газов на токамаке КТМ; определены условия и физические параметры получения индукционно-плазменного разряда в вакуумной камере токамака КТМ; разработан проект системы радиационного контроля импульсных излучений установки КТМ с учетом ранее полученных экспериментальных данных, включающий в себя решения по выбору приборов контроля, местам их размещения, и интеграции в информационно - измерительные системы комплекса КТМ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алғаш рет омдық қыздыру режимінде тігінен созылған қимасы бар КТМ тогамагының плазмалық бауының қалыптасуы туралы эксперименттік деректер алынды; КТМ токамагында жұмыс істеу үшін басқару жүйесі бар газдинамикалық молекулалық шоқ көзі дайындалды; КТМ токамагы плазмасының тік күйін басқарудың автоматты реттегішінің жұмысы туралы деректер алынды; «бос жүріс» режимінде (плазмалық жүктеме болмаған кезде) ЖЖ-жүйесін сынау жүргізілді; карбид қабаты бар вольфрам бетінің гелий плазмасымен сәулеленгеннен кейінгі жай-күйі туралы деректер алынды; стендтік жағдайларда литий диверторының салқындатылатын макетінің жұмыс режимдері туралы эксперименттік деректер алынды; КТМ токамагында аса таза газды жіберу жүйесінің жұмыс режимдерін зерттеу бойынша эксперименттік деректер алынды; КТМ токамагының вакуумдық камерасында индукциялық-плазмалық разрядты алудың шарттары мен физикалық параметрлері анықталды; бақылау құралдарын таңдау, оларды орналастыру және КТМ кешенінің ақпараттық-өлшеу жүйелеріне кіріктіру бойынша шешімдерді қамтитын бұған дейін алынған эксперименттік деректерді ескере отырып, КТМ қондырғысының импульстік сәулеленуін радиациялық бақылау жүйесінің жобасы әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Методика исследования взаимодействия плазмы с карбидизированной поверхностью вольфрама. Технический проект МЛД для проведения испытаний в стендовых условиях. Создание системы управления напуска особо чистых газов на токамаке КТМ. Расчетная модель источника питания системы управления вертикальным положением плазмы. Разработка экспериментальной системы подачи газов на основе газодинамического источника на токамаке КТМ. Методика нанесения однослойных и многослойных металлических и керамических покрытий на конструкционные материалы ядерной техники.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Плазманың вольфрамның карбидтелген бетімен өзара әрекеттесуін зерттеу әдісі. Стендтік жағдайларда сынақтар жүргізуге арналған ЛДМ техникалық жобасы. КТМ токамагында аса таза газдарды жіберуді басқару жүйесін құру. Плазманың тік күйін басқару жүйесінің қоректендіру көзінің есептік моделі. КТМ токамагында газдинамикалық көз негізінде газ берудің эксперименттік жүйесін әзірлеу. Ядролық техниканың конструкциялық материалдарына бір қабатты және көп қабатты металл және керамикалық жабын жағу әдістемесі

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Создание научно-технологической базы для реализации конкурентоспособной инновационной энергетики на основе управляемого термоядерного синтеза, а также накопление знаний в области материаловедения для успешной разработки технологий производства материалов, способных выдерживать экстремальные условия в будущих термоядерных реакторах. Способствование эффективной реализации концепции по переходу к «зеленой экономике» посредством создания основ термоядерной энергетики.

Efficiency (in Kazakh) : Басқарылатын термоядролық синтез негізінде бәсекеге қабілетті инновациялық энергетиканы іске асыру үшін ғылыми-технологиялық база құру, болашақ термоядролық реакторларда төтенше жағдайларға төтеп бере алатын материалдарды өндіру технологияларын ойдағыдай әзірлеу үшін материалтану саласында білім жинақтау. Термоядролық энергетиканың негізін құру арқылы «жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасын тиімді жүзеге асыруға ықпал ету.

Field of application (in Russian) : Термоядерная энергетика, термоядерное материаловедение, физика плазмы с магнитным удержанием, создание экологически чистых источников энергии

Field of application (in Kazakh) : Термоядролық энергетика, термоядролық материалтану, магнитті ұстауы бар плазма физикасы, экологиялық таза энергия көздерін құру