The object of research, development or design (in Russian) : Пресные и слабосолоноватые подземные воды

The object of research, development or design (in Kazakh) : Тұщы және сәл тұщы жерасты сулары

Aim of work (in Russian) : Научное обоснование и геоинформационно-аналитическое обеспечение устойчивого питьевого водоснабжения населения Республики Казахстан за счет ресурсов пресных подземных вод

Aim of work (in Kazakh) : Жерасты тұщы суларының ресурстары есебінен Қазақстан Республикасы халқын тұрақты ауыз сумен қамтамасыз етуді ғылыми тұрғыдан негіздеу және геоақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету

Методы исследования (на русском) : Методы проведения работы - современные методы и методология геологии, гидрогеологии, гидрогеологические и гидрогеохимические полевые исследования с проведением химико-аналитических исследований подземных вод, геоинформационные технологии при разработке геоинформационно-аналитических подсистем. Выявление, оценка динамики и тенденций изменений количественных и качественных показателей пресных подземных вод под влиянием природно-климатических изменений и антропогенных нагрузок, а также разработка сценариев и рекомендаций по освоению ресурсов пресных подземных вод и разведанных месторождений осуществляется путем выборки первичных и обработанных данных гидрометеорологического и гидрогеологического мониторинга и статистического анализа. При оценке качественных характеристик пресных подземных вод применены аналитические, статистические и лабораторные гидрогеологические и гидрохимические методы исследований, в том числе хроматографический, спектрофотометрический, атомно-абсорбционный и др. Достоверность результатов подтверждается ежегодно прохождением межлабораторных сличительных исследований у сертифицированного провайдера.

Методы исследования (на казахском) : Жұмысты жүргізу әдістері - геологияның, гидрогеологияның заманауи әдістері мен әдістемесі, жерасты суларына химиялық-талдамалық зерттеулер жүргізе отырып, гидрогеологиялық және гидрогеохимиялық далалық зерттеулер, геоақпараттық және аналитикалық ішкі жүйелерді дамытудағы геоақпараттық технологиялар. Табиғи-климаттық өзгерістер мен антропогендік жүктемелердің әсерінен тұщы жерасты суларының сандық және сапалық көрсеткіштерінің өзгеруі динамикасы мен беталысын анықтау, бағалау, сондай-ақ тұщы жерасты сулары мен барланған кен орындары ресурстарын игеру жөніндегі сценарийлер мен ұсынымдарды әзірлеу гидрометеорологиялық, гидрогеологиялық мониторингтің және статистикалық талдаудың бастапқы деректері мен өңделген деректерін іріктеп алу арқылы жүзеге асырылады. Тұщы жерасты суларының сапалық сипаттамаларын бағалау барысында талдамалық, статистикалық, зертханалық гидрогеологиялық және гидрохимиялық зерттеу әдістері, оның ішінде хроматографиялық, спектрофотометриялық, атомдық-абсорбциялық және тағы басқа әдістер қолданылды. Нәтижелердің шындыққа жанасымдылығы жыл сайын сертификатталған провайдерде зертханааралық салыстырмалы зерттеуден өтумен расталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Дана оценка обеспеченности, состояния и перспектив использования ресурсов пресных и слабосолоноватых подземных вод для питьевого водообеспечения Восточной, Жетысуйской и Южной урбанизированных зон, сельских территорий пяти административных областей Южного и Восточного Казахстана. Обоснована перспективная водопотребность и разработаны сценарии питьевого водообеспечения столицы Астаны, 8 крупных, 12 больших, 7 средних и 59 малых городов, сельских населенных пунктов 14 административных областей за счет разведанных эксплуатационных запасов пресных подземных вод. Обоснованы варианты питьевого обеспечения населения Западного, Южного и Восточного Казахстана при чрезвычайных ситуациях. Обоснованы варианты переброски пресных питьевых вод в вододефицитные регионы Западного, Южного и Восточного Казахстана. Разработана геоинформационно-аналитическая подсистема ресурсов подземных вод питьевого качества для оценки, прогнозирования, их рационального использования и охраны.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шығыс, Жетісу және Оңтүстік урбандалған аймақтарды, Оңтүстік және Шығыс Қазақстанның бес әкімшілік облыстарының ауылдық аумақтарын ауыз сумен қамтамасыз ету үшін тұщы және әлсіз тұздалған жер асты суларының ресурстарын пайдаланудың қамтамасыз етілуіне, жай-күйіне және перспективаларына баға берілді. Перспективалық су қажеттілігі негізделді және жерасты тұщы суларының барланған пайдалану қорлары есебінен Астана қаласын, 8 ірі, 12 үлкен, 7 орта және 59 шағын қалаларды, 14 әкімшілік облыстың ауылдық елді мекендерін ауыз сумен қамтамасыз ету сценарийлері әзірленді. Төтенше жағдайлар кезінде Батыс, Оңтүстік және Шығыс Қазақстан халқын ауыз сумен қамтамасыз ету нұсқалары негізделген. Тұщы ауыз суды Батыс, Оңтүстік және Шығыс Қазақстанның су тапшылығы бар өңірлеріне тасымалдау нұсқалары негізделген. Бағалау, болжау, оларды ұтымды пайдалану және қорғау үшін ауыз су сапасындағы жерасты сулары ресурстарының геоақпараттық-аналитикалық кіші жүйесі әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Наибольшее количество разведанных запасов подземных вод сосредоточено в Алматинской области (17169,81 тыс.м3/сут ), наименьшее – в Кызылординской (1564,82 тыс.м3/сут). По степени обеспеченности разведанными запасами подземных вод хозпитьевого назначения, а также прогнозными ресурсами подземных вод с минерализацией до 3 г/дм3 все области Южного и Восточного Казахстана отнесены к обеспеченным территориям. Степень разведанности прогнозных ресурсов подземных вод (отношение величины разведанных эксплуатационных запасов к величине прогнозных ресурсов) с минерализацией до 1 г/дм3 довольно высокая при значительном колебании этой величины по административным областям (%): в Кызылординской – 38,7; в Туркестанской – 20,5; в Жамбылской – 31,3; в Алматинской – 43,8; в Восточно-Казахстанской – 39,5.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Барланған жер асты сулары қорының ең көп мөлшері Алматы облысында (17169,81 мың м3/тәу), ең азы – Қызылордада (1564,82 мың м3/тәу) шоғырланған. Шаруашылық-ауызсу мақсатындағы жер асты суларының барланған қорларының, сондай-ақ тұздылығы 3 г/дм3 дейінгі жер асты суларының болжамды ресурстарының болуы дәрежесі бойынша Оңтүстік және Шығыс Қазақстанның барлық облыстары қорғалатын аумақтарға жатқызылады. 1 г/дм3 дейін минералданған жер асты суларының болжамды ресурстарын барлау дәрежесі (барланған эксплуатациялық қорлар құнының болжамды ресурстар құнына қатынасы) бұл мәннің әкімшілік аймақтар бойынша айтарлықтай ауытқуымен (%) айтарлықтай жоғары: Қызылордада – 38,7; Түркістан қаласында – 20,5; Жамбылда – 31,3; Алматыда – 43,8; Шығыс Қазақстанда – 39,5.

Level of implementation (in Russian) : Практические рекомендации, базы данных будут использованы при выполнении хоздоговорных работ по заказу коммунальных предприятий, природоохранных организаций, водопользователей, проектных организаций в области водного хозяйства.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған нәтижелер су ресурстарын су қауіпсіздігі тұрғысынан өңірлік, ұлттық және трансшекаралық деңгейлерде пайдалану мен қорғаудың стратегияларын және бағдарламаларын әзірлеу кезінде пайдаланылатын болады.

Efficiency (in Russian) : Ожидаемый эффект заключается в практическом применении в рамках водного хозяйства научно-обоснованных оценочных и рекомендательных материалов, способствующих повышению устойчивости водообеспечения населения.

Efficiency (in Kazakh) : Күтілетін нәтиже су шаруашылығы аясында халықты сумен қамтамасыз етудің тұрақтылығын арттыруға ықпал ететін, ғылыми негізделген бағалау және ұсыныс жасау материалдарын практикалық тұрғыда қолдану болып табылады.

Field of application (in Russian) : Полученные результаты будут использованы при разработке стратегии и программ использования и охраны водных ресурсов на региональном, национальном и трансграничном уровнях в контексте водной безопасности.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер су қауіпсіздігі контекстінде өңірлік, ұлттық және трансшекаралық деңгейде су ресурстарын пайдалану мен қорғаудың стратегиялары мен бағдарламаларын әзірлеуде пайдаланылатын болады.