The object of research, development or design (in Russian) : Подземные воды

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жерасты сулары

Aim of work (in Russian) : Научное обоснование комплексного освоения тепло-энергетического, минерально-сырьевого и лечебно-оздоровительного потенциала термоминеральных и промышленных подземных вод Казахстана, оценка динамики и тенденций изменений химических показателей подземных вод различного целевого назначения под влиянием природно-климатических изменений и антропогенных нагрузок.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның термоминералды және өнеркәсіптік жерасты суларының жылу-энергетикалық, минералды-шикізаттық және емдік-сауықтыру әлеуетін кешенді игеруді ғылыми негіздеу, тағайындалу мақсаты әртүрлі жерасты суларының химиялық көрсеткіштерінің табиғи-климаттық өзгерістер мен антропогендік жүктемелердің әсерінен өзгеруі динамикасы мен беталысын бағалау.

Методы исследования (на русском) : Современные методы и методология геологии, гидрогеологии, гидрогеологические и гидрогеохимические полевые исследования с проведением химико-аналитических исследований подземных вод. Выявление, оценка динамики и тенденций изменений количественных и качественных показателей термоминеральных и промышленных подземных вод осуществляется путем выборки первичных и обработанных данных гидрометеорологического и гидрогеологического мониторинга и статистического анализа. При оценке качественных характеристик подземных вод применены аналитические, статистические и лабораторные гидрогеологические и гидрохимические методы исследований, в том числе спектрофотометрический, атомно-абсорбционный и др. Достоверность результатов подтверждается ежегодно прохождением межлабораторных сличительных исследований у сертифицированного провайдера.

Методы исследования (на казахском) : Геологияның, гидрогеологияның заманауи әдістері мен әдістемесі, жерасты суларына химиялық-талдамалық зерттеулер жүргізе отырып, гидрогеологиялық және гидрогеохимиялық далалық зерттеулер. Термоминералды және өнеркәсіптік жерасты суларының сандық және сапалық көрсеткіштерінің өзгеруі динамикасы мен беталысын анықтау, бағалау гидрометеорологиялық, гидрогеологиялық мониторингтің және статистикалық талдаудың бастапқы деректері мен өңделген деректерін іріктеп алу жолымен жүзеге асырылады. Жерасты суларының сапалық сипаттамаларын бағалау барысында талдамалық, статистикалық, зертханалық гидрогеологиялық және гидрохимиялық зерттеу әдістері, оның ішінде спектрофотометриялық, атомдық-абсорбциялық және тағы басқа әдістер қолданылды. Нәтижелердің шындыққа жанасымдылығы жыл сайын сертификатталған провайдерде зертханааралық салыстырмалы зерттеуден өтумен расталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана геоинформационно-аналитическая подсистема термоминеральных и промышленных подземных вод. Выполнена оценка тепло-энергетического, минерально-сырьевого и лечебно-оздоровительного потенциала подземных вод, состояния и тенденций изменения гидрогеохимических показателей подземных вод под влиянием природно-климатических изменений и антропогенных нагрузок, и рекомендации по снижению негативных последствий.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Термоминералды және өнеркәсіптік жер асты суларының геоақпараттық-аналитикалық кіші жүйесі әзірленді. Жер асты суларының жылу-энергетикалық, минералдық-шикізаттық және емдік-сауықтыру әлеуетіне, табиғи-климаттық өзгерістер мен антропогендік жүктемелердің әсерінен жер асты суларының гидрогеохимиялық көрсеткіштерінің өзгеру жай-күйі мен үрдістеріне бағалау жүргізілді және теріс салдарларды азайту жөніндегі ұсынымдар жасалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Естественный минерально-сырьевой потенциал ценных компонентов в промышленных водах Шу-Сарысуйского бассейна составляет (тыс. т): литий - 120,8; стронций - 2805,8; иод - 18,5; бром - 2987,9 и бор - 33,8; прогнозный годовой минерально-сырьевой потенциал (тыс. т): литий - 2,2; стронций - 51,2; иод - 0,3; бром - 54,5 и бор - 0,6. Естественный минерально-сырьевой потенциал промышленных вод в пределах структур Южно-Торгайского бассейна составляет (тыс. т): стронций - 556,5 и бром - 156,2; прогнозный годовой минерально-сырьевой потенциал (тыс. т): стронций - 10,2 и бром - 2,8. Ресурсная база лечебно-минеральных вод Южного и Восточного Казахстана позволяет организовать промышленный розлив столовых, лечебно-столовых и лечебных вод 12 типов. Выявлено 177 проявления лечебно-минеральных вод 5 бальнеологических групп.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Шу-Сарысу бассейнінің өнеркәсіптік суларындағы бағалы компоненттердің табиғи минералдық-шикізаттық әлеуеті (мың тонна): литий – 120,8; стронций - 2805,8; йод - 18,5; бром – 2987,9 және бор – 33,8; болжамды жылдық минералдық-шикізат әлеуеті (мың тонна): литий – 2,2; стронций - 51,2; йод - 0,3; бром – 54,5 және бор – 0,6. Оңтүстік Торғай бассейні құрылымдарындағы өндірістік сулардың табиғи минералды-шикізаттық әлеуеті (мың тонна): стронций – 556,5 және бром – 156,2; болжамды жылдық минералдық-шикізат әлеуеті (мың тонна): стронций – 10,2 және бром – 2,8. Оңтүстік және Шығыс Қазақстанның емдік және минералды суларының ресурстық базасы 12 түрлі ас, емдік және емдік суларды өнеркәсіптік құюды ұйымдастыруға мүмкіндік береді. 5 бальнеологиялық топтың емдік минералды суларының 177 көрінісі анықталды.

Level of implementation (in Russian) : Результаты научно-прикладных исследований будут представлены в виде практических рекомендаций для государственных органов, областных и городских акиматов, компаний, занимающихся обеспечением перехода к «зеленой экономике», природоохранных организаций, проектных организаций и высших учебных заведений.

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми-қолданбалы зерттеулердің нәтижелері мемлекеттік органдарға, облыстық және қалалық әкімдіктерге, «жасыл экономикаға» көшуді қамтамасыз етумен айналысатын компанияларға, табиғат қорғау ұйымдарына, жобалау ұйымдары мен жоғары оқу орындарына арналған практикалық ұсыныстар түрінде ұсынылатын болады.

Efficiency (in Russian) : Ожидаемый эффект заключается в использовании нетрадиционных природных источников тепловой энергии и гидроминерального сырья при переходе к «зеленой экономике», разработке и внедрении экологически безопасных технологических схем освоения термоминеральных и промышленных подземных вод, выработки экологически чистой продукции в промышленных масштабах.

Efficiency (in Kazakh) : Күтілетін нәтиже «жасыл экономикаға» өту барысында жылу энергиясының дәстүрлі емес табиғи көздерін және гидроминералды шикізатты пайдаланудан, термоминералды және өнеркәсіптік жерасты суларын игерудің экологиялық қауіпсіз технологиялық схемаларын әзірлеу мен енгізуден, өнеркәсіптік ауқымда экологиялық таза өнім өндіруден тұрады.

Field of application (in Russian) : Полученные результаты будут использованы для развития сектора возобновляемых источников энергии за счет освоения гидрогеотермальных ресурсов, способствующих экономическому росту и низкоуглеродному развитию. В настоящее время геотермальные воды как теплоноситель используются в Казахстане в весьма незначительных объемах, но имеется весомый потенциал. Освоение пластовых рассолов, как гидроминерального сырья, в комплексе с извлечением углеводородного сырья обеспечит организацию новых инновационных химических производств за счет добычи таких ценных компонентов, как литий, стронций, йод, бром и увеличение рабочих мест. В мире существует особый спрос на литиевую продукцию из рассолов. Освоение лечебно-оздоровительного потенциала подземных вод Казахстана в качестве ресурсной базы приведет к расширению санаторно-курортной сети.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелер экономикалық өсуге және төмен көміртекті дамуға ықпал ететін гидрогеотермалды ресурстарды игеру арқылы қалпына келетін энергия көздері секторын дамыту үшін қолданылатын болады. Қазіргі уақытта геотермалды сулар жылу тасымалдағыш ретінде Қазақстанда өте аз көлемде пайдаланылуда, алайда оның айтарлықтай әлеуеті бар. Қабат-қабаттың тұзды суын көмірсутекті шикізатты ала отырып, мидроминералды шикізат ретінде игеру литий, стронций, иод, бром секілді құнды компоненттерді өндіру жағын ұйымдастыру есебінен жаңа инновациялық химия өндірістерінің ұйымдастырылуын, жұмыс орындарының артуын қамтамасыз етеді. Дүниежүзінде тұзды судан жасалған литий өнімдеріне деген сұраныс ерекше. Қазақстанның жерасты суларының емдік-сауықтыру әлеуетін ресурстық база ретінде игеру санаторий-курорттық желінің кеңеюіне алып келеді.