The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследований – виды рода Juniperus L., произрастающие в Казахстане.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары – Қазақстанда өсетін Juniperus L. туысы түрлері.

Aim of work (in Russian) : Цель работы – изучить внутри- и межвидовое генетическое разнообразие семи видов можжевельника Казахстана на основе использования полиморфных и информативных ДНК-маркеров, в том числе и по нуклеотидным последовательностям хлоропластных геномов видов с использованием геномных технологий нового поколения.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – полиморфты және ақпаратты ДНҚ-маркерлерін пайдалану негізінде, оның ішінде жаңа буынның геномдық технологияларын қолдана отырып, түрлердің хлоропласттық геномдарының нуклеотидтік тізбегі бойынша Қазақстандағы аршалардың жеті түрінің түрішілік және түраралық генетикалық алуантүрлілігін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Основные методы исследований – сбор популяций, определение видовой принадлежности растений и документирование, выделение ДНК, полимеразная цепная реакция (ПЦР), электрофорез, определение нуклеотидных последовательностей с использованием ДНК-анализатора, полногеномное секвенирование нового поколения. В работе использованы статистические прикладные программы MEGA, GenAlEx, PopGene, DnaSP6 и др.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеудің негізгі әдістері – популяцияларды жинау, өсімдік түрлерін анықтау және құжаттау, ДНҚ бөлу, полимеразды тізбекті реакция (ПТР), электрофорез, ДНҚ -анализаторын қолдану арқылы нуклеотидтер тізбегін анықтау, жаңа буынды толық геномдық секвенирлеу. Жұмыста MEGA, GenAlEx, PopGene, DnaSP6 және т.б. статистикалық қолданбалы бағдарламалары қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Полученные результаты и их новизна. Осуществлен сбор природных популяций видов можжевельника – J. pseudosabina, J. sabina, J. communis, J. semiglobosa, J. seravschanica, J. sibirica и J. x media в восточном, северном, южном и юго-восточном Казахстане. Определены ценопопуляционные характеристики краснокнижного вида J. seravschanica. Определены филогенетические связи видов рода Juniperus Казахстана на основе использования ДНК-маркера ядерного генома – ITS. Применение данного маркера позволило разделить образцы изученных видов можжевельника на два основных клада, соответствующих 2 секциям, Juniperus и Sabina. Депонированы в международную базу данных NCBI 6 нуклеотидных последовательностей ITS видов J. seravschanica, J. semiglobosa, J. communis и J. pseudosabina. Осуществлено генотипирование популяций видов можжевельника с использованием микросателлитных ДНК-маркеров. Проанализировано 15 популяций J. seravschanica (по 16 маркерам), 4 популяции J. sabina (по 10 маркерам) и 2 популяции J. turkestanica (= J. pseudosabina) (по 10 маркерам). Проведена статистическая обработка для 15 популяций J. seravschanica. Осуществлено секвенирование хлоропластного генома вида J. turkestanica (= J. pseudosabina) на платформе Illumina: NovaSeq 6000.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелер және олардың жаңалығы. Шығыс, солтүстік, оңтүстік және оңтүстік–шығыс Қазақстандағы J. pseudosabina, J. sabina, J. communis, J. semiglobosa, J. seravschanica, J. sibirica және J. x media арша түрлерінің табиғи популяциялары жиналды. Қызыл кітапқа енгізілген J. seravschanica түрінің ценопопуляциялық сипаттамалары анықталды. Ядролық геномның ДНҚ-маркерін – ITS пайдалану негізінде Қазақстанның Juniperus туысы түрлерінің филогенетикалық байланыстары айқындалды. Бұл маркерді қолдану зерттелген арша түрлерінің үлгілерін екі секцияға Juniperus және Sabina сәйкес 2 негізгі бөлімге бөлуге мүмкіндік берді. J. seravschanica, J. semiglobosa, J. communis және J. pseudosabina түрлерінің 6 нуклеотидті ITS тізбегі NCBI халықаралық деректер базасына енгізілді. Арша түрлерінің популяцияларын генотиптеу микросателлиттік ДНҚ-маркерлерінің көмегімен жүргізілді. J. seravschanica 15 популяциясы (16 маркер бойынша), J. sabina 4 популяциясы (10 маркер) және J. turkestanica (= J. pseudosabina) 2 популяциясы (10 маркер) талданды. J. seravschanica 15 популяциясына статистикалық өңдеу жүргізілді. J. turkestanica (= J. pseudosabina) түріне хлоропласттық геномын секвенирлеу Illumina: NovaSeq 6000 платформасында жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Коллекция популяций 7 видов Juniperus – J. pseudosabina, J. sabina, J. communis, J. semiglobosa, J. seravschanica, J. sibirica и J. x intermedia, произрастающих в Казахстане (29 популяций). Коллекция популяций можжевельников, проанализированная по маркеру ядерного генома ITS и 16 микросателлитным маркерам. Изученный хлоропластный геном J. turkestanica (= J. pseudosabina) Казахстана.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстанда өсетін 7 арша түрінің популяцияларының коллекциясы – J. pseudosabina, J.sabina, J. communis, J. semiglobosa, J. seravschanica, J. sibirica және J. x intermedia (29 популяция). Ядролық геномының ITS маркері және 16 микросателлиттік маркерлері негізінде талданған арша популяцияларының коллекциясы. Қазақстанның J. turkestanica (= J. pseudosabina) зерттелген хлоропласттық геномы.

Level of implementation (in Russian) : Степень внедрения: 6 нуклеотидных последовательностей депонированы в БД NCBI.

Level of implementation (in Kazakh) : Еңгізілу дәрежесі: 6 нуклеотид тізбегі NCBI ДБ енгізілді.

Efficiency (in Russian) : Эффективность: Полученные данные могут быть использованы для разработки научных рекомендации по сохранению генетических ресурсов можжевельника в стране.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділігі: Алынған мәліметтерді еліміздегі аршаның генетикалық ресурстарын сақтау бойынша ғылыми ұсыныстар әзірлеуге пайдалануға болады.

Field of application (in Russian) : Область применения: молекулярная систематика, популяционная и молекулярная генетика.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: молекулалық систематика, популяциялық және молекулалық генетика.