The object of research, development or design (in Russian) : Снежные лавины

The object of research, development or design (in Kazakh) : қар көшкіні

Aim of work (in Russian) : Разработать методику оценки и прогнозирования лавинной опасности разного уровня в горах Иле Алатау с применением технологий исскуственного интеллекта.

Aim of work (in Kazakh) : Жасанды интеллект технологияларын қолдана отырып, Іле Алатауы тауларында әртүрлі деңгейдегі көшкін қаупін бағалау және болжау әдістемесін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В работе использовались статистический, математический, экспериментальный методы и метод компьютерного моделирования нейронных сетей.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста статистикалық, математикалық, эксперименттік әдістер және нейрондық желілерді компьютерлік модельдеу әдісі қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Собраны архивные данные о погоде, снежном покрове и лавинах в Иле Алатау за 20 лет. Создана обучающая выборка данных о погоде, снежном покрове и лавинах в виде электронных таблиц. Собраны ежедневные данные о текущих снежно-метеорологических условиях (температура воздуха, осадки, снегопады, высота снежного покрова) и сходе лавин (дата и место схода, объем и тип лавины) за зимний период 2021 года. Выполнено обучение компьютерной программы искусственного интеллекта распознаванию лавиноопасных ситуаций разного уровня в Иле Алатау. Выполнен экспериментальный выпуск Лавинного Бюллетеня в лавиноопасный период для бассейнов рек Киши и Улкен Алматы (сверх плана). Научная новизна исследований заключаются в разработке инновационных методов оценки и прогноза лавинной опасности в горах Иле Алатау с применением методов компьютерного моделирования искусстченных нейронных сетей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 20 жыл ішінде Іле Алатауында ауа райы, қар жамылғысы және қар көшкіні туралы архивтік деректер жиналды. Электрондық кесте түрінде ауа-райы, қар жамылғысы және қар көшкіні туралы мәліметтердің оқу үлгісі жасалды. 2021 жылғы қысқы кезеңге сәйкес, ағымдағы қар-метеорологиялық жағдайлар (ауа температурасы, жауын-шашын, қар жауу, қар жамылғысының биіктігі) және қар көшкінінің түсуі (түсу күні мен орны, қар көшкінінің көлемі мен түрі) туралы күнделікті деректер жиналды. Іле Алатауында әртүрлі деңгейдегі көшкін қауіпті жағдайларды танудың жасанды интеллект компьютерлік бағдарламасы оқытылды. Кіші және Үлкен Алматы өзендерінің бассейндері үшін көшкін қаупі бар кезеңде көшкін бюллетенінің эксперименттік шығарылымы орындалды (жоспардан тыс). Зерттеулердің ғылыми жаңалығы жасанды нейрондық желілерді компьютерлік модельдеу әдістерін қолдана отырып, Іле Алатауы тауларындағы көшкін қаупін бағалау мен болжаудың инновациялық әдістерін әзірлеуден тұрады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Практическая значимость результатов заключается разработке передовых методов прогнозирования снежных лавин, обеспечивающих предотвращение чрезвычайных ситуаций природного характера и снижение риска стихийных бедствий.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Нәтижелердің практикалық маңыздылығы табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алуды және табиғи апаттар қаупін азайтуды қамтамасыз ететін қар көшкінін болжаудың озық әдістерін әзірлеу болып табылады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Оценка и прогнозирование стихийных природных явлений с целью своевременного оповещения населения.

Field of application (in Kazakh) : Халықты уақтылы хабардар ету мақсатында апатты табиғи құбылыстарды бағалау және болжау.