The object of research, development or design (in Russian) : Экстремальные гидрологические явления (наводнения) в бассейнах крупных рек Северного, Центрального и Восточного Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстанның ірі өзендерінің бассейндеріндегі экстремалды гидрологиялық құбылыстар (су тасқыны).

Aim of work (in Russian) : Обеспечение безопасности от воздействия экстремальных гидрологических явлений (наводнений) на территориях Северного, Центрального и Восточного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан аумақтарында төтенше гидрологиялық құбылыстардың (су тасқындарының) әсерінен қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Методы исследования (на русском) : Стратегия управления рисками наводнений предполагает применение системного подхода, основанного на инструментах интегрированного и адаптивного управления рисками наводнений природного и техногенно-обусловленного генезиса.Использованы общепринятые традиционные подходы (системный, экосистемный, бассейновый) и методы исследований (исторический, статистический, сравнительный, картографический, интерполяции и др.), применены инновационные цифровые технологии, в том числе трехмерная визуализация, сценарное моделирование и др. Для оценки площадей поражения и негативного воздействия наводнения применяется картографический метод и метод сравнительного анализа. В результате определяются площади затапливаемых земель, количество объектов.

Методы исследования (на казахском) : Су тасқыны Тәуекелдерін басқару стратегиясы табиғи және техногендік негізделген генезистің су тасқыны тәуекелдерін интеграцияланған және бейімделетін басқару құралдарына негізделген жүйелі тәсілді қолдануды көздейді.Жалпыға бірдей қабылданған дәстүрлі тәсілдер (жүйелік, экожүйелік, бассейндік) және зерттеу әдістері (тарихи, статистикалық, салыстырмалы, картографиялық, интерполяция және т. б.) пайдаланылды, инновациялық цифрлық технологиялар, оның ішінде үш өлшемді визуализация, сценарийлік модельдеу және т. б. қолданылды. Зардап шеккен аудандарды және су тасқынының теріс әсерін бағалау үшін картографиялық әдіс және салыстырмалы талдау әдісі қолданылады. Нәтижесінде су басқан жерлердің ауданы, объектілер саны анықталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Разработанное концептуальное положение прикладного характера обеспечения безопасности от воздействия экстремальных гидрологических явлений (ЭГЯ) (наводнений) на территориях Северного, Центрального и Восточного Казахстана на основе реализации принципов действенных адаптивных систем управления. 2. Инвентаризация и идентификация проявлений ЭГЯ (наводнений) и объектов, подверженных разрушаемому воздействию. 3. Выявленные условия формирования и развития ЭГЯ. 4. Оценка пространственного распределения ЭГЯ (наводнений) с определением степени их опасности. 5. Разработка карты пространственного распределения наводнений на территориях Северного, Центрального и Восточного Казахстана общей площадью 1 млн 276 тыс. км2, в пределах которых располагаются более 1000 населенных пунктов. 6. Оценка уязвимости территорий, подверженных ОГЯ. 7. Оценка рисков наводнений. Разработка карты оценки рисков наводнений территорий Северного, Центрального и Восточного Казахстана общей площадью 1 млн 276 тыс. км2, в пределах которых располагаются более 1000 населенных пунктов 8. Комплекс научно-обоснованных, управленческих мероприятий от воздействия ЭГЯ (наводнений). Мероприятия для 5 областей и подверженных населенных пунктов с учетом специфики местных условий. 9. Алгоритм предупреждения проявления наводнений. 10.Разработанный комплекс карт на основе использованных архивных, полевых исследований, дистанционного зондирования и геоинформационных технологий. 11 Публикация.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан аумақтарында экстремалды гидрологиялық құбылыстардың (ЭГҚ) (су тасқындарының) әсерінен қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қолданбалы сипатының пәрменді адаптивті басқару жүйелерінің қағидаттарын іске асыру негізінде әзірленген тұжырымдамалық жағдайы. 2. ЭГҚ (су тасқыны) көріністерін және қиратылатын әсерлерге ұшыраған объектілерді түгендеу және сәйкестендіру. 3. Климаттық сипаттамалардың өзгеруіне байланысты ЭГҚ қалыптасуы мен дамуының анықталған шарттары. 4. ЭГҚ (су тасқындарының) қауіптілік дәрежесін анықтай отырып, олардың кеңістікте таралуын бағалау/ 5. Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан аумақтарында жалпы ауданы 1 млн 276 мың км2 су тасқынын кеңістікте бөлу карталары әзірленді, олардың шегінде 1000-нан астам елді мекен орналасқан. 6. ЭГҚ ұшыраған аумақтардың осалдығын бағалау. 7. Су тасқыны қаупін бағалау. Солтүстік, Орталық және Шығыс Қазақстан аумақтарының жалпы ауданы 1 млн 276 мың км2 су тасқыны қаупін бағалау картасын әзірлеу, олардың шегінде 1000-нан астам елді мекен орналасқан. 8. ЭГҚ (су тасқындарының) әсерінен ғылыми негізделген, басқарушылық іс-шаралар кешені. Жергілікті жағдайлардың ерекшеліктерін ескере отырып, 5 облыс пен елді мекендерге арналған іс-шаралар. 9. Су тасқынының алдын алу алгоритмі. 10. Пайдаланылған мұрағаттық, далалық зерттеулер, қашықтықтан зондтау және геоақпараттық технологиялар негізінде әзірленген карталар кешені. 11. Жариялау.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработанные геосервис, цифровой Каталог и паспорта паводкоопасных участков позволят эффективно управлять и координировать риски наводнений во всем речном бассейне. В Казахстане исследования по обеспечению безопасности от воздействия наводнений на основе применения стратегии «управления наводнениями», реализации принципов бассейнового и экосистемного подходов, как главных элементах адаптивной системы управления наводнениями, не проводились, аналогов нет.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Әзірленген геосервис, сандық Каталог және су тасқыны қаупі бар учаскелердің паспорттары бүкіл өзен бассейніндегі су тасқыны тәуекелдерін тиімді басқаруға және үйлестіруге мүмкіндік береді. Қазақстанда "су тасқынын басқару" стратегиясын қолдану, су тасқынын басқарудың бейімделген жүйесінің басты элементтері ретінде бассейндік және экожүйелік тәсілдердің қағидаттарын іске асыру негізінде су тасқынының әсерінен қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша зерттеулер жүргізілген жоқ, аналогтары жоқ.

Level of implementation (in Russian) : результаты работы внедрены в практику работы Управления мониторинга ЧС и природных ресурсов Департамента пространственных данных Казакстан Гарыш Сапары

Level of implementation (in Kazakh) : жұмыс нәтижелері Қазақстан Ғарыш Сапары кеңістіктік деректер департаменті ТЖ және табиғи ресурстар мониторингі басқармасының жұмыс тәжірибесіне енгізілді

Efficiency (in Russian) : Проведен анализ научно-технической литературы по проблемам моделирования экстремальных гидрологических явлений (наводнений). При выполнении работы использовался комплексный метод исследований, включающий анализ и научное обобщение научно-технической информации, статистическую обработку гидрометеорологических данных. На основании анализа исследований рассмотрена эффективность использования новых технических решений направленных на предупреждение экстремальных гидрологических явлений (наводнений).

Efficiency (in Kazakh) : Экстремалды гидрологиялық құбылыстарды (су тасқындарын) модельдеу мәселелері бойынша ғылыми-техникалық әдебиеттерге талдау жүргізілді. Жұмысты орындау кезінде ғылыми-техникалық ақпаратты талдау мен ғылыми жалпылауды, гидрометеорологиялық деректерді статистикалық өңдеуді қамтитын кешенді зерттеу әдісі қолданылды. Зерттеулерді талдау негізінде экстремалды гидрологиялық құбылыстардың (су тасқындарының) алдын алуға бағытталған жаңа техникалық шешімдерді пайдалану тиімділігі қаралды.

Field of application (in Russian) : комплекс научно-обоснованных рекомендаций по обеспечению безопасности населения и объектов экономики от воздействия наводнений должны быть учтены при планировании градостроительной организации территории и реагирования на наводнения в пределах территорий 5 областей.

Field of application (in Kazakh) : халықтың және Экономика объектілерінің су тасқыны әсерінен қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі ғылыми негізделген ұсынымдар кешені аумақтың қала құрылысын ұйымдастыруды және 5 облыс аумағы шегіндегі су тасқынына ден қоюды жоспарлау кезінде ескерілуге тиіс.